فعالیت دارندگان پروانه FCP در ابهام

سونیتا سراب‌پور: هفته گذشته اظهارات مدیرعامل اپراتور سراسری فیبرنوری (اپراتور‌چهارم) با نام تجاری «ایرانیان نت» باعث تعجب بسیار از شرکت‌های اینترنتی و حتی مسوولان سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی شد.

محسن باقری چناری، مدیرعامل اپراتور چهارم در گفت‌وگو با خبرگزاری تسنیم اظهاراتی مطرح کرد که دوباره بحث تلاش این شرکت برای تمدید دوران حفاظت از پروانه انحصاری‌اش را به جریان انداخت. او در این گفت‌وگو به سخنان وزیر ارتباطات در مراسم اهدای پروانه FCP به هفت شرکت اینترنتی استناد کرده و گفته است که محمود واعظی در این مراسم تاکید کرده که ایرانیان‏نت تا سال ۹۹ انحصار دارد و نمی‏توانیم در این زمینه کاری انجام دهیم. باقری حتی در واکنش به این موضوع که چرا یکباره و بدون هیچ اطلاع‌رسانی تمدید این انحصار از سوی وی اعلام می‏شود، تصریح کرده که موضوع تمدید دوران حفاظت از خدمات اپراتور فیبر نوری یکباره نبوده و از اردیبهشت ماه سال ۹۴ او در حال رایزنی با کمیسیون سازمان تنظیم مقررات برای افزایش مدت انحصار این اپراتور بوده است.

چنین اظهاراتی از سوی باقری در حالی مطرح می‏شود که وزیر ارتباطات در مراسم پروانه‏های FCP با استناد به پروانه اپراتور چهارم اعلام کرد؛ «به این اپراتور با توجه به بندهایی از پروانه‏اش اجازه داده شده که اگر بین ۵۰ تا ۶۰ درصد پروژه‌اش را انجام داده باشد، دوران حفاظتشان بین دو تا سه سال تمدید شود.» حال آنکه این اپراتور هیچ کار ویژه‏ای در راستای وظایف پروانه‏اش که رساندن فیبر به منازل باشد انجام نداده است. همچنین سازمان تنظیم مقررات نیز در پاسخ به «دنیای اقتصاد» درخصوص تمدید دوران انحصار این اپراتور اعلام کرده که کمیسیون این سازمان تا کنون مصوبه‏ای مبنی بر تمدید مجدد دوران حفاظت اپراتور چهارم نداشته است.

تکذیب گفته‌ها

با انتشار خبرهای گوناگونی در خصوص تمدید انحصار اپراتور چهارم نگرانی‏های زیادی در خصوص این تصمیم وزارت ارتباطات مطرح می‏شود. از جمله اینکه بسیاری اعلام می‏کنند که شرکت‌های دارای پروانه FCP باید منتظر تکرار سرنوشت اپراتورهای اول و دوم بعد از تمدید انحصار اپراتور سوم باشند. در واقع تمدید مجدد دوران حفاظت از انحصار اپراتور چهارم فعالیت دارندگان پروانه FCP را در هاله‏ای از ابهام قرار می‏دهد. پروانه‏هایی که به شرکت‌های اینترنت پرسرعت(شرکت‌های ندا) این اجازه را می‏دهد تا برای مقابله با انحصار شرکت مخابرات در زمینه زیرساخت‏های شبکه، خودشان اقدام به ایجاد شبکه براساس تکنولوژی فیبر نوری کنند.

در میان اما و اگرهای بسیار بر سر تمدید یکباره دوران محافظت از اپراتور چهارم، اما باقری چناری در گفت‌وگو با «دنیای اقتصاد» صحبت‏هایش با برخی خبرگزاری‏ها را تکذیب و اعلام می‏کند که اظهارتش در این خصوص بد برداشته شده است و او هیچ‌گاه اعلام نکرده است که انحصار این اپراتور از طرف وزارت ارتباطات به شکل رسمی تمدید شده است. وی اعلام توضیحات بیشتر در این خصوص را به چند روز آینده موکول می‌کند و می‏گوید: به‌دلیل کسالت در خانه بستری شده و نمی‏تواند در این زمینه اطلاعات بیشتری در اختیار «دنیای اقتصاد» بگذارد. اما دو روز بعد از این گفت‌وگو، برای ثبت دقیق ادعایش در خصوص تمدید انحصار اپراتور چهارم با وی تماس گرفتیم که این تماس‏ها نیز بی‏جواب ماند و باقری تنها با ارسال یک پیامک تاکید کرد که مطلب جدیدی برای مطرح کردن ندارد و آنچه لازم بوده است را پیش از این بیان کرده است.

این اولین بار نیست که باقری گفته‏هایش در زمینه تمدید یا درخواست برای تمدید انحصار اپراتور چهارم را تکذیب می‌کند چرا که وی پیش از این نیز در شهریور سال جاری گفت‌وگویش با خبرگزاری فارس در خصوص تلاش شرکتش برای تمدید پروانه این اپراتور را تکذیب کرده بود. تکذیب‏های پی در پی مدیرعامل اپراتور چهارم از گفته‌هایش و اینکه رسانه‏ها اظهاراتش را بد برداشت کرده‌اند در حالی مطرح می‏شود که خبر «تمدید دوره انحصار شرکت ایرانیان نت» به شکل رسمی روی سایت این اپراتور دیده می‏شود. در این خبر به شکل کاملا واضح آمده است: «وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات در مراسم اعطای پروانه‏های جدیدFCP به شرکت‌های بزرگ اینترنتی، پایان دوره انحصار شرکت ایرانیان نت، اپراتور شبکه دسترسی فیبرنوری (FTTx) را سال ۹۹ اعلام کرد.»

پروانه اپراتور چهارم چه می‌گوید؟

درستی یا نادرستی ادعای مدیرعامل اپراتور چهارم در خصوص تمدید دوران حافظت از انحصار خدمات این اپراتور را از سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی جویا شدیم. این سازمان هر گونه خبر در خصوص تمدید انحصار اپراتور چهارم را تکذیب و اعلام کرد تا کنون مصوبه‏ای در این خصوص در کمیسیون سازمان تنظیم مقررات به تصویب نرسیده است. این سازمان همچنین اعلام کرد جلسه‏ای در اردیبهشت سال‌جاری با حضور مدیرعامل اپراتور چهارم در کمیسیون این سازمان برگزار شد و در این جلسه خواسته‏های اپراتور چهارم مبنی بر تعهدات سنگین برای یک اپراتور فیبرنوری مطرح شد اما در نهایت اعضای کمیسیون با ورود یک سرمایه‌گذار خارجی به این اپراتور برای رسیدن به اهداف خود براساس پروانه موافقت کردند.

با تمام این‏ها در حالی اپراتور چهارم می‏تواند خواستار تمدید دوران حفاظت از انحصارش باشد که براساس بند‏های پروانه‏اش بین ۵۰ تا ۶۰ درصد تعهداتش را در کشور اجرا کرده باشد. در توضیحات وظایف و خدمات این اپراتور در پروانه مصوب شده در کمیسیون سازمان تنظیم مقررات آمده است: «اپراتور چهارم کشور می‏تواند خدمات ارتباطی و فناوری اطلاعات شامل خدمات صوت، داده و تصویر یا ترکیبی از آنها را با رعایت مقررات و دستورالعمل‏های مربوطه از طریق شبکه خود به کاربران ارائه کند و مدت اعتبار این پروانه ۱۰ سال از زمان صدور پروانه (سال ۹۱) و قابل تمدید برای سه دوره پنج‏ساله است. همچنین سازمان تنظیم مقرارت برای این اپراتور نیز دوره حفاظت بازار و امنیت سرمایه‏گذاری در نظر گرفته است؛ به طوری که به مدت چهار سال از تاریخ صدور این پروانه، پروانه جدیدی برای ایجاد شبکه مشابه صادر نخواهد کرد و از پایان سال چهارم تا پایان سال هفتم هم بر اساس تشخیص کمیسیون می‏تواند در استان‏هایی که دارنده پروانه به حداقل ۵۰درصد تعهدات توسعه و اجرا عمل نکرده باشد، پروانه‏هایی جدید با موضوع مشابه این پروانه صادر کند.» براساس برخی خبرهای منتشر شده ایرانیان‌نت برای پیشبرد اهداف برنامه خود یک سرمایه‏گذار خارجی پیدا کرده که این سرمایه‏گذار خارجی هم براساس شنیده‏ها شرکت MTN است.

اپراتورهای نگران FCP

شرکت‌های اینترنتی که حالا بعد از نزدیک به ۱۰ سال پروانه‏های فعالیتشان تغییر کرده و امیدوارند با این پروانه‏های جدید کاستی‏های چند ساله بازار اینترنتی جبران شود، هنوز مهر پروانه‏شان خشک نشده با ابهام تازه‏ای روبه‏رو شده‌اند. پروانه‏های FCP راه فراری است که سازمان تنظیم مقررات از انحصار مخابرات در حوزه سیم مسی برای شرکت‌های اینترنتی پیدا کرده است تا این شرکت‌ها یک زیرساخت شبکه براساس فیبر نوری ایجاد کنند و خدماتشان را روی این بستر به دست کاربران نهایی برسانند. حالا اما درحالیکه شرکت‌ها اینترنتی از بن‏بست انحصار مخابرات خارج نشده‏اند گویا قرار است در بن بست خدمات اپراتور فیبر نوری کشور قرار بگیرند. این شرکت‌ها با اما و اگرهای بسیاری در خصوص نوع فعالیتشان در صورت تمدید دوران انحصار اپراتور چهارم قرار گرفته‌اند.

محمد اسمی، ‏ مدیرعامل شرکت گسترش ارتباطات مبنا و یکی از ۷ شرکتی که موفق به دریافت پروانه FCP شده، در گفت‌وگو با «دنیای اقتصاد» در این خصوص می‏گوید: «در حال حاضر تمامی ارکان و فعالان درگیر در این حوزه از وزیر ارتباطات تا مدیران شرکت‌های FCP خواهان گسترش شبکه فیبر نوری در کشور هستند و همگان به پرهیز از موازی‌کاری و عدم انسجام در این حوزه تاکید دارند.» او در ادامه می‏افزاید: «شرکت‌های FCP هم بر اساس برنامه‌های خود که تا مرحله اجرا پیش رفته است پیگیر مشارکت در این امر هستند و تنها خواهان پرهیز از تمدید غیراصولی دوران حفاظت و پیشگیری از تجربیات انحصارهای گذشته نظیر انحصار پهن باند موبایل هستند. همچنین پروانه FCP شرکت‌ها را موظف به راه‌اندازی شبکه انتقال و دسترسی مستقل از مخابرات ایران کرده است که این امر بدون بهره‌گیری همه‌جانبه از بستر‌های فیبرنوری امکان‌پذیر نیست».

در همین زمینه محمدرضا کریمی، رئیس کمیسیون اینترنت سازمان نظام صنفی رایانه‏ای استان تهران در گفت‌وگو با «دنیای اقتصاد» مخالف هرگونه تمدید دوران انحصار اپراتور چهارم است و اعلام می‏کنند تمدید مجدد دوران انحصار چنین اپراتوری کشور را از برنامه‏های توسعه‏ای خودش عقب خواهد انداخت. وی با قانونی ندانستن اظهارات مدیرعامل اپراتور چهارم می‏گوید: «اپراتور چهارم هیچ مصوبه‏ای مبنی بر تمدید دوران انحصارش ندارد و آن‌طور که از وزیر ارتباطات و تیم او می‏بینیم این وزارتخانه با هرگونه انحصارطلبی مجدد در حوزه ICT مخالف هستند.» وی بر این باور است که اگر قرار است یک سرمایه‌گذار خارجی وارد پروژه فیبر نوری کشور شود باید در کنار این فعالیت به شرکت‌های اینترنتی نیز این اجازه داده شود تا به شکل موازی شرایط گسترش شبکه فیبر نوری در کشور را فراهم کنند. این فعال اینترنتی تاکید می‌کند که اگر دوران انحصار ایرانیان نت تمدید شود پروانه شرکت‌های FCP فرقی با پروانه‏های شرکت‌های PAP (اینترنت پرسرعت) نخواهد داشت. کریمی تصریح می‏کند که این شرکت نباید موفقیت خود را صرفا در تمدید دوران حفاظت پروانه ببیند.

اپراتور فیبر نوری چه می‏کند؟

بهمن‏ماه سال ۸۹ بود که هیات دولت دهم، طرح انتقال فیبرنوری به منازل را تصویب کرد. در ادامه نیز در سال ۹۱ پروانه فعالیت در این حوزه به شرکت ایرانیان‏نت ارائه شد و این شرکت را ملزم به رساندن فیبرنوری به منازل، کارگاه‏ها و مراکز کسب‌وکار کرد. از آن زمان تاکنون که نزدیک سه‏سال از این فعالیت‏ها می‏گذرد، اما و اگر‌های زیادی درخصوص فعالیت این اپراتور فیبر‏نوری شنیده شده است. تغییر پی‏درپی مدیرعامل شرکت مجری پیاده‏سازی و بهره‏برداری شبکه فیبر نوری کشور، روشن‏ نبودن زمان راه‏اندازی دقیق این پروژه، مقرون به صرفه نبودن اجرای پروژه و عقب ماندن اجرای پروژه براساس تعهدات پروانه از جمله ابهامات و مشکلاتی است که اپراتور چهارم طی چند سال گذشته با آن دست و پنجه نرم‏ کرده است. پروانه ایرانیان نت از دی ماه سال ۱۳۹۱ لازم‏الاجرا شد و این اپراتور برای پیاده‏سازی و بهره‏برداری شبکه فیبر نوری ۱۸ماه فرصت داشت.

مسوولان شرکت ایرانیان نت در دولت دهم اعلام کرده بودند که فاز اول پروژه اتصال فیبرنوری به منازل دی ماه سال ۹۳ و در ۷شهر برای یک میلیون مشترک اجرایی می‏شود و سرعت دسترسی حداقل ۲۰ مگابیت بر ثانیه از جمله ویژگی‌های این پروژه خواهد بود؛ وعده‏ای که تاکنون به اجرا درنیامده است. همین وعده از سوی محسن باقری چناری، مدیرعامل فعلی این اپراتور نیز اعلام شده است با این تفاوت که وی گفته‏ بود طی سال‏های ۹۳ و ۹۴ یک میلیون پورت پرسرعت بر مبنای فیبر نوری در هفت شهر در نظر گرفته شده در پروانه، واگذار می‏شود. کمتر از سه ماه به پایان سال ۹۴ باقی مانده است اما باز هم مشخص نیست وعده مدیرعامل اپراتور فیبر نوری در خصوص فعالیت این شرکت تا چه حد به اجرا گذاشته شده و این اپراتور در حال حاضر در کدام مرحله از اجرای وظایفش ایستاده است. در آخرین خبرها اعلام شده بود که عملیات اجرایی شبکه فیبرنوری در کرج از اردیبهشت‌ماه سال‌جاری آغاز شده است. اما در حالی این خبر در اردیبهشت ماه روی خروجی سایت ایرانیان نت قرار گرفت که مدیرعامل این اپراتور، حالا و در گفت‌وگو با «دنیای اقتصاد» در خصوص آخرین وضعیت فعالیت شرکتش می‏گوید، تلاش‏های زیادی برای پیشروی براساس اهداف پروانه در حال انجام است اما به احتمال زیاد اجرای رسمی شبکه فیبرنوری در کرج تا آخر سال یا اوایل فروردین‌ماه سال آینده (۹۵) کلید خواهد خورد.