تغییرات بزرگ در بازار اینترنت ایران با پروانه‌های جدید محدودیت‌های شرکت‌های اینترنتی برای ارائه خدمات و تکنولوژی‌های جدید برداشته شد

سونیتا سراب‏پور: بالاخره بعد از تقریبا دوسال از مطرح شدن تغییر پروانه‏های شرکت‌های اینترنتی و سپری شدن ساعت‏های شلوغ کاری در سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی (رگولاتوری) روز گذشته پروانه جدید اینترنتی که از آن FCP (ارتباطات ثابت) یاد می‏شود، به ۷شرکت فعال در این حوزه اهدا شد.

این پروانه‏های جدید و براساس آنچه مسوولان وزارت ارتباطات در مراسم اهدای آن اعلام کردند، قرار است کاستی‏های ۱۰ ساله بازار اینترنت ایران را جبران کنند. براساس اعلام رئیس سازمان تنظیم مقررات در مراسم اهدای پروانه‏های جدید، اینترنتی، پروانه‏ FCP دو هدف اصلی را دنبال می‏کند که اولین هدف آن کاهش چالش شرکت‌های اینترنت پرسرعت یا PAP با شرکت مخابرات ایران بر سر دریافت امکانات و از بین بردن انحصار موجود در این بازار است و دومین هدف نیز افزایش سرمایه‌گذاری و ایجاد رقابت سالم در این بازار است که در نهایت باعث توسعه خدمات الکترونیکی در کشور می‏شود.

کاهش 1200 پروانه به 7 پروانه اینترنتی

پیش نویس ساماندهی و ارتقای سطح پروانه‏های شرکت‌ها PAP، ISDP، ISPو PSTN و تبدیل آنها به پروانه‏های شرکت‌های ارتباطات ثابت(FCP) از شهرویور ماه سال ۹۳ و با فرا رسیدن تمدید این پروانه‏ها در دستور کار رگولاتوری قرار گرفت. در نهایت بعد از برگزاری جلسه‏های گوناگون، همایش‏های همفکری بین شرکت‌های خصوصی اینترنتی و.. اواخر سال گذشته اصول حاکم بر پروانه‏های جدید ارتباطات ثابت یا همان FCP به تصویب کمیسیون تنظیم مقررات ارتباطات رسید.

متقاضیان شامل دارندگان پروانه های PAP، PSTN، ISDP و ISP و سرمایه گذاران جدید می‌توانند در دو دسته پروانه ارتباطات ثابت (FCP) و ارائه خدمات ارتباطی ثابت(servco) فعالیت کنند. در این پروانه جدید شرکت‌های فعال در حوزه ارائه اینترنت می‏توانند بدون محدودیت تکنولوژی و با رعایت انحصار شبکه زیرساخت و شبکه‏های ماهواره‏ای، هرگونه سرویس مرتبط با اینترنت را در کشور ارائه کنند. این پروانه‌های جدید به شرکت‌های اینترنتی اجازه می‌دهد در کنار استفاده از زیرساخت‏های مخابراتی در صورت لزوم، دست به ایجاد شبکه نیز بزنند. همچنین حق امتیاز دریافت پروانه‌های جدید خدمات اینترنت در کشور مبلغ ۲۰ میلیارد تومان درنظر گرفته شده است. بااین پروانه‏های جدید بسیاری فعالان اینترنتی نسبت به بهبود شرایط ارائه اینترنت در کشور خوش‌بین هستند، چرا که معتقدند پروانه‏های فعلی به دلیل محدودیت و عدم همخوانی آنها بایکدیگر مشکلات زیادی در این بخش به وجود آورده است.

محمد اسمی، ‏ مدیرعامل شرکت گسترش ارتباطات مبنا و یکی از ۷ شرکتی که موفق به دریافت پروانه FCP شده در مراسم اهدای این پروانه‏های جدید اینترنتی در وزارت ارتباطات گفت: پروانه‏های قدیمی در حوزه اینترنت باعث ایجاد یک چالش جدی بین شرکت‌های اینترنتی بخش خصوصی با رگولاتوری و همچنین مخابرات شده بود، اما خوشحالم که امروز رگولاتوری این چالش را به فرصت تبدیل کرده و با تغییر پروانه‏های اینترنتی علاوه‌بر برداشتن محدودیت فناوری، انحصار موجود در این بخش را نیز کاهش داده است. اسمی تاکید کرد که با سرمایه‏گذاری بخش خصوصی و شبکه‏سازی براساس تکنولوژی فیبرنوری فعالان اینترنتی امیدوار به افزایش و گسترش توسعه خدمات اینترنتی در کشور هستند.

او با اعلام اینکه بعد از دریافت پروانه FCP تنها اولین قدم در این زمینه برداشته شده و مسیر طولانی دیگری پیش روی شرکت‌های اینترنتی است از وزارت ارتباطات خواست تا همان‌طور که به انحصار خدمات نسل سوم در کشور پایان داده است زمینه را برای ادامه انحصار اپراتور چهارم یا فیبرنوری نیز فراهم نکند و اگر قرار است تصمیم‏گیری در این خصوص شود این تصمیم‌‏گیری با نظرخواهی فعالان بخش خصوصی صورت گیرد. صادق عباسی شاهکوه، معاون بررسی‏های فنی و صدور پروانه رگولاتوری نیز روز گذشته در مراسم اهدای پروانه‏های جدید اینترنتی به ۷ شرکت بخش خصوصی، با اشاره به ساعت‏های کاری و برگزاری جلسات مختلف در خصوص پروانه‏های FCP گفت: در گذشته و قبل از ارائه پروانه FCP، نزدیک به ۱۲۰۰ پروانه در حوزه اینترنتی در قالب نام‏هایی مانندPAP، ISP، ISDP و.. به فعالان این حوزه داده بود که این تعداد پروانه آزادی عمل را هم از رگولاتوری بزرگ در جهت نظارت دقیق گرفته بود و هم فعالیت در این زمینه را برای شرکت‌های اینترنتی با مشکل مواجه کرده بود. در نهایت به خاطر این شرایط رگولاتوری تصمیم به ساماندهی این بازار گرفت و اصول حاکم بر پروانه‏های FCP را در کمیسیون خود به تصویب رساند.

وی در ادامه افزود: در نهایت ۲۶ شرکت اینترنتی در خواست خود برای دریافت پروانه FCP را به رگولاتوری ارسال و تنها ۱۸ پرونده متقاضی واجد شرایط برای دریافت پروانه جدید اینترنتی شناخته شد. در حال حاضر پرونده ۷ شرکت اینترنتی (ازمجموع این ۱۸ شرکت)براساس تعهدات در نظر گرفته شده در پروانه کامل بوده و به آنها این پروانه جدید اهدا می‏شود. به گفته وی، پرونده ۵ شرکت تا یک ماه آینده تکمیل و به آنها پروانه FCP اهدا می‏شود و ۶ شرکت باقی‏مانده نیز به‌دلیل داشتن مشکلات جدی در پرونده شان می‏توانند با حل این مشکلات در بهمن ماه سال جاری این پروانه را دریافت کنند. در حال حاضر شرکت‌های آریا رسانه تدبیر(شاتل)، انتقال داده‏های آسیاتک، پارسان لین ارتباطات(پارس‏آنلاین)، انتقال داده‏های ندا گستر صبا(صبانت)، پیشگامان توسعه ارتباطات، داده گستر عصر نوین(های وب) و گسترش ارتباطات مبنا موفق به دریافت پروانه FCP شده‏اند. ۶شرکت اول بزرگ‌ترین شرکت‏اینترنت پرسرعت (PAP) هستند و هفتمین شرکت نیز یکی از بزرگ‌ترین شرکت‌های ISDP در کشور است.

پروانه‏ای برای پوشش سراسری اینترنت مدیران وزارت ارتباطات در مراسم اهدای پروانهFCP به هفت شرکت اینترنتی فعال در کشور بارها اعلام کردند که هدفشان از این پروانه‏های جدید برداشتن محدودیت‏هایی بوده که طی چند سال گذشته فعالان بخش خصوصی با آن دست و پنجه نرم کرده‏اند، همچنین آنها امیدوارند با این پروانه‏های جدید توسعه اینترنت در کشور افزایش پیدا کرده و سراسری باشد. علی اصغر عمیدیان در این مراسم اعلام کرد که با پروانه‏های FCP وعده دولت برای توسعه خدمات پهنای باند در تمام استان‏های کشور محقق خواهد شد و استفاده از اینترنت تنها محدود به منطقه یا استان خاصی نخواهد ماند. عمیدیان با اشاره به اینکه در صدور پروانه‏های جدید از فعالان بخش‏خصوصی و مشاوران خارجی نیز کمک گرفته شده است، افزود: پروانه‏های جدید اینترنتی شرایطی را فراهم می‏کند که سرمایه‏گذاران بزرگ و با تجربه وارد عرصه شوند و توسعه شبکه نیز به شکل متوازن اتفاق بیفتد.

او در این مراسم تاکید کرد که سازمان تنظیم مقررات در تلاش است تا از مقررات‌گذاری به سمت مقررات‌زدایی پیش برود و به جای تنظیم تعرفه باعث رقابت بیشتر در این بازار شود.

اما عمیدیان در حاشیه این مراسم و در پاسخ به سوال «دنیای اقتصاد» در خصوص تغییر قیمت اینترنت با اهدای پروانه‏های جدید اینترنتی گفت:‏ هنوز تصمیم‌گیری دقیقی در این خصوص نشده است اما امیدواریم با توجه به فضای رقابتی که با این پروانه‌های ایجاد خواهد شد بتوانیم تعرفه‌گذاری در بخش اینترنت ثابت را براساس مدل تعرفه بین‌المللی در بستر شبکه فیبرنوری در نظر بگیریم و قیمت‌گذاری در این خصوص را متعادل کنیم.

وی همچنین در پاسخ به سوال دیگر «دنیای‌اقتصاد» در خصوص هم‏پوشانی فعالیت شرکت‌های دارای پروانه FCP بافعالیت اپراتور چهارم در زمینه ایجاد شبکه فیبر نوری هم اعلام کرد که در پروانه به این نکته اشاره شده است که در مکان‏هایی که شبکه فیبر نوری این اپراتور وجود دارد دارندگان پروانه FCP می‏توانند از زیرساخت‏های این اپراتور استفاده کنند و اصولا ایجاد شبکه مجدد براساس فیبرنوری توسط این فعالان مقرون به صرفه نخواهد بود. عمدیان تاکید کرد در مکان‏هایی هم که فیبر نوری وجود نداشته باشد، این شرکت‌ها می‏توانند از فرکانس رادیویی برای برقراری ارتباط خود استفاده کنند.

درخواست وزیر از شرکت‌های اینترنتی

تا پیش از اهدای رسمی پروانه FCP به شرکت‌های اینترنتی، بسیاری از فعالان این بخش با ابراز خشنودی از اصلاحات رگولاتوری در پروانه شرکت‌های اینترنتی همچنان نگرانی‏ها را در خصوص پروانه‏های جدید مطرح می‏کردند. از جمله این نگرانی‏ها می‏توان به افزایش شمار فعالان این بخش از ۱۱ شرکت PAP به عددی حدود ۲۰ اشاره کرد. محمدرضا کریمی، رئیس کمیسیون اینترنت سازمان نظام صنفی رایانه‏ای استان تهران، پیش از این و در گفت‌و‌گو با «دنیای اقتصاد» با مثبت خواندن روند تغییر پروانه‏های FCP اعلام کرده بود که این پروانه‏ها جامع‏تر و کامل‌تر از پروانه‏های اینترنتی قدیمی است اما چند نکته در این پروانه جدید مغفول باقی مانده است از جمله اینکه پیش‌بینی می‏شد با پروانه‏های جدید تعداد شرکت‌های اینترنتی کمتر از ۱۱ شرکت فعلی و نهایت به ۵ شرکت برسند اما در حال حاضر می‏بینیم که نزدیک به ۲۶ شرکت درخواست داده‌اند و تنها ۱۸ شرکت دارای شرایط مد نظر رگولاتوری برای دریافت این پروانه هستند. کریمی افزایش شرکت‌ها با پروانه FCP را با توجه به منابع محدود زیرساختی به نفع این حوزه نمی‏داند. چند ماه پیش و با اعلام این نگرانی از طرف شرکت‌های اینترنتی عمیدیان رئیس رگولاتوری تاکید کرده بود که قرار بر افزایش تعداد بازیگران اینترنتی بازار نیست و رگولاتوری تنها در شرایطی به درخواست‌کنندگان پروانه FCP مجوز فعالیت و فرکانس مورد نیاز خواهد داد که با هم ادغام و در قالب دو یا سه کنسرسیوم به فعالیت در این بخش بپردازند؛ اما مراسم روز گذشته و اهدای ۷ پروانه به شرکت‌های اینترنتی نشان داد که این وعده عملی نشده است. محمود واعظی، وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات، در مراسم روز گذشته دلیل عدم تشکیل کنسرسیوم و ادغام شرکت‌های اینترنتی با یکدیگر را به عدم استقبال خود این فعالان ارتباط داد و اعلام کرد که امیدوار بود این شرکت‌ها با هم ادغام شوند اما از آنجا که این شرکت‌ها دوست دارند تنها نام خودشان در بازار مطرح شود چندان تمایلی به ادغام و تشکیل یک کنسرسیوم نشان نداده‌اند.

او در این مراسم از شرکت‌ها خواست که برای انجام کار بزرگ‌تر و توسعه بیشتر در این عرصه بهتر است با هم ادغام و یک کنسرسیوم تشکیل دهند. او همچنین تاکید کرد که وزارت ارتباطات از چنین کنسرسیومی بیشتر از یک شرکت حمایت خواهد کرد. وی در ادامه با اشاره به حجم بازار ICT کشور که حدود ۲۰ هزار میلیارد تومان است، افزود: برآوردی که متخصصان مختلف با روش‌های مختلف انجام داده‏اند این است که می‌توان این حجم را تا سه برابر افزایش داد، بنابراین برای همه در این بازار بزرگ برای ارائه خدمات جای فعالیت وجود دارد. وزیر ارتباطات با تاکید بر اینکه امروزه محتوا درآمدزا است، خاطر نشان کرد: اگر روی شبکه ایجاد شده براساس پروانه جدید اینترنت محتوا و خدمات با کیفیت و متنوع ارائه نشود ایجاد این زیرساخت‌ها مانند جاده‏ای است که در آن ماشینی وجود ندارد. واعظی در پایان تاکید کرد: انتظار ما این است که با اعطای این پروانه‌ها شرایط جدیدی به وجود آید که مردم و کسب‌وکارها استفاده کنند و کسی در نوبت نماند و خلأ به‌روزرسانی تلفن ثابت در شهرهای بزرگ توسط شرکت‌های FCP سریعا پر شود.