اپل در راه ایران

دنیای اقتصاد: موضوع توافق هسته‌ای هنوز هم بر صدر اخبار است و هر چند هنوز اجرای آن آغاز نشده اما از هم‌اکنون تلاش‌های مختلفی برای حضور در بازار ایران مشاهده می‌شود. تازه‌ترین خبرها حاکی از برنامه‌ریزی برخی از برندهای بزرگ تکنولوژی مانند اپل به‌طور مستقیم برای ورود به بازار ایران است.

روزنامه واشنگتن پست در تازه‌ترین گزارش درباره تاثیر توافق هسته‌ای بر بخش‌های مختلف نوشت یکی از مهم‌ترین بخش‌هایی که از این توافق بسیار سود می‌برد صنعت تکنولوژی (آی‌تی) ایران است.

نویسنده مقاله این روزنامه نوشت: ممکن است بپرسید آیا ایران صنعت تکنولوژی دارد؟ باید گفت بله و این صنعت یکی از صنایع بسیار رو به رشد موجود در منطقه است. برخی از این تکنولوژی‌ها با وجود محدودیت‌هایی در داخل کشور رشد کرده است. اگر مستند دیش را دیده باشید می‌دانید درباره چه حرف می‌زنم.

تلویزیون‌های ماهواره‌ای در ایران مجاز نیست، اما در اغلب جاها ماهواره دیده می‌شود. چنین موضوعی درباره فیس‌بوک هم رخ داده است. گفته می‌شود حدود ۶۰ درصد ایرانیان (هرازگاهی) از فیس‌بوک استفاده می‌کنند. همچنین صفحه‌هایی منتسب به مسوولان کشور هم در شبکه‌های اجتماعی بسیار فعال هستند.

تحلیلگر واشنگتن پست می‌نویسد: اما اینها تنها چند اشاره به فضای تکنولوژی در ایران است. نکته هم این است که چگونه ایرانیان خودشان اینقدر در تکنولوژی رشد کرده‌اند. بعضی با حمایت و بعضی کاملا مستقل. آنها بیش از آنچه شما تصور کنید شبیه ما (آمریکایی‌ها) هستند.

بر اساس گفته گاردین،‌ دیجی‌کالا نسخه ایرانی آمازون که گفته می‌شود هم‌اکنون بزرگترین خرده فروش آنلاین در منطقه خاورمیانه است تنها در یک روز ۷۵۰ هزار بازدیدکننده دارد. بعضی ارزش این شرکت را که خریدهایش را در همان روز به مشتریان تحویل می‌دهد، حدود ۳۰۰ میلیون دلار تخمین می‌زنند. محمدی مدیرعامل دیجی کالا گفته است: ما نیاز به دسترسی به تکنولوژی و شریک داریم و این توافق جرقه‌ای برای دریافت سرمایه‌گذاری بیشتر و حرفه‌ای‌تر شدن محیط تجارت است، البته چینی‌ها و کره‌ای‌ها تحریم‌ها را ندیده گرفتند، اما ما انتظار داریم برندهای اروپایی و آمریکایی را هم در این بازار ببینیم.

واشنگتن پست می‌نویسد: اما آواتک هم شرکتی شبیه Y Combinator در بازار ایران است که در ازای مبلغی سرمایه و آموزش‌های راه‌اندازی کسب و کار و مربیگری به شرکت‌های استارت آپ ۱۵ درصد از سهام آنها را دریافت می‌کند. برخی از استارت‌آپ‌هایی که آواتک روی آنها سرمایه‌گذاری کرده بسیار مشابه نمونه‌هایی در سیلیکون ولی هستند مانند استارت‌آپ ریحون که یک سرویس تحویل غذای آنلاین است که نسخه ایرانی Seamless یا Grubhub است یا استارت‌آپ پروانه که مشابه Etsy است.

کریستوفر شرودر نویسنده کتاب «Startup Rising: The Entrepreneurial Revolution Remaking the Middle East.» است. او هرازگاهی به ایران سفر می‌کند و قانون‌گذاران آمریکایی را از وضعیت اقتصاد دیجیتالی ایران مطلع می‌کند. شرودر در گفت‌وگو با واشنگتن‌پست می‌گوید: در ایران ۳۱ پارک فناوری یا مرکز رشد وجود دارد که مورد حمایت دولت است، در عین حال هر ماه یک میلیون تلفن هوشمند جدید به بازار اضافه می‌شود.

او می‌افزاید: این رشد باعث تقاضای فوق‌العاده زیاد برای دسترسی به اینترنت به‌خصوص از روی موبایل شده است. در سال ۲۰۱۴ یک میلیون کاربر نسل سوم موبایل در ایران وجود داشت. یک سال بعد اما آمار ۲۰ برابر شد.

شرودر که با تعدادی از افراد دولتی و تجار دیدار داشته، گفته است که در پاییز امسال دوباره به ایران سفر می‌کند.

انتظار می‌رود توافق هسته‌ای ایران تحریم‌های متعددی را که هم‌اکنون علیه این کشور در جریان است لغو ‌کند و در عین حال اجازه ‌دهد سرمایه‌گذاران مختلفی در زمینه تکنولوژی در ایران سرمایه‌گذاری کنند.

به گفته شرودر بعد از اعلام خبر توافق با تعداد زیادی از کارآفرینان ایرانی تماس گرفته و آنها از این توافق هیجان‌زده بودند و می‌خواستند جشن بگیرند.

اما در همین حال Danielle Kehl تحلیلگر معتقد است که نمی‌توان انتظار داشت یک‌شبه همه‌چیز درست شود، به‌خصوص که فعلا تحریم‌های اروپایی علیه ایران برداشته می‌شود و تحریم‌های آمریکا فعلا به جای خود باقی می‌ماند. هرچند برخی شرکت‌های آمریکایی بعد از تغییر قوانین در سال ۲۰۱۳ و ۲۰۱۴ این اجازه را داشته‌اند که محصولات خود را به ایران بفروشند اما به دلیل تحریم‌های مالی شانسی برای موفقیت نداشتند.

جک نادلر (وکیل) معتقد است: درست همانند آنچه در مورد کوبا اتفاق افتاد، من انتظار دارم که تجارت تجهیزات مخابراتی بین ایران و آمریکا را ببینم.

واشنگتن‌پست در این مقاله چنین جمع‌بندی می‌کند: رفع تحریم‌ها تنها به ایران کمک نمی‌کند، این کار باعث ایجاد دسترسی تجار آمریکایی به یکی از مهم‌ترین بازارهای منطقه خاورمیانه هم می‌شود؛ جایی که به‌خصوص چینی‌ها به‌طور گسترده در آن سرمایه‌گذاری کرده‌اند. اگر آمریکا در این منطقه حضور اقتصادی نداشته باشد، رقبا این‌کار را خواهند کرد.

مذاکره جدید اپل برای فروش محصولات به ایران

اما در همین حال اعلام شده به دنبال توافق هسته‌ای، شرکت اپل با تعدادی از توزیع‌کنندگان ایرانی برای فروش محصولاتش در داخل این کشور مذاکره کرده است.

به گزارش وال‌استریت ژورنال بر اساس این توافق تحریم‌های بین‌المللی علیه تجارت ایران برداشته می‌شود و این موضوع باعث می‌شود که شرکت‌های آمریکایی محصولاتشان را به این کشور صادر کنند. این روزنامه به نقل از یک منبع نزدیک به اپل این خبر را منتشر کرده است.

با این حال عرضه محصولات اپل به دلیل متکی بودن به شرایط توافق هسته‌ای احتمالا تا سال ۲۰۱۶ به‌طول خواهد انجامید.

این برای نخستین‌بار نیست که اپل برای ورود به بازار ایران به‌طور رسمی اقدامی را انجام می‌دهد. در سال ۲۰۱۴ وال‌استریت ژورنال اعلام کرد با تعدادی از شرکت‌های ایرانی برای عرضه محصولات در زمان لغو تحریم‌ها گفت‌وگو کرده است.

در آن زمان یک مقام ارشد اجرایی اپل با تعدادی از شرکت‌های ایرانی در دفتر اپل در لندن دیدار کرد و از قصد این شرکت برای عرضه محصولات این شرکت به ایران خبر داد.

به نظر نمی‌رسد اپل مستقیما یک اپل استور را در ایران راه‌بیندازد، به جای آن شرکت‌های واسطه‌ای به عرضه محصولات این شرکت در داخل کشور می‌پردازند. این موضوع باعث می‌شود که ریسک سرمایه‌گذاری سنگین این شرکت در داخل کشور در صورت شکست مذاکرات از بین برود.

تجهیزات اپل امروزه به‌طور گسترده در بازارهای کامپیوتر ایران به فروش می‌رود. در برخی از این بازارها بخش عمده فضای ویترین مغازه‌ها را محصولات شرکت اپل پر کرده و محصولی از اپل نیست که در ایران نتوان به آن دسترسی پیدا کرد، با این حال فقدان حضور مستقیم یا غیرمستقیم اپل در بازار امکان بهره‌مندی کاربران ایرانی از خدمات بزرگ‌ترین شرکت جهان را از بین برده است.

امروزه به‌رغم وجود چندین میلیون دستگاه اپل در دست ایرانیان، هیچ خدمات مستقیمی به این محصولات تعلق نمی‌گیرد و در صورت بروز مشکل کاربران باید به تعمیرگاه‌های کامپیوتر یا موبایلی مراجعه کنند که تحت‌نظارت اپل نیستند و بنابراین استانداردی ندارند. همچنین خرید از فروشگاه آی‌تیونز یا ایجاد حساب کاربری اپل (اپل آی‌دی) به شکل قانونی برای کاربران ایرانی وجود ندارد و هنوز سایت اپل کاربران ایرانی را به رسمیت نمی‌شناسد.