تدوین استاندارد ملی برای شبکه‌های رایانه‌ای

لیدا ایاز: سازمان نظام صنفی رایانه استان تهران در زمینه ایجاد تاسیسات شبکه اطلاعات و فناوری در ساختمان‌های تازه‌تاسیس استانداردی را تعریف کرده و با حمایت سازمان ملی استاندارد کشور آن را به تصویب رسانده است. این استانداردها بر‌اساس آنچه در ضوابط جهانی وجود دارد گردآوری و ترجمه شده و به گفته مسوول‌ کمیسیون شبکه سازمان نظام صنفی رایانه‌ای تهران از این پس در اختیار کارشناسان شبکه و متخصصانی که به مراجع جهانی دسترسی ندارند، گذاشته خواهد شد. در حال حاضر این استانداردها برای مجریان شبکه‌های اطلاعاتی ساختمانی الزام‌آور نیست، اما این سازمان به فکر راه‌اندازی ساز‌و‌کاری است که بر اساس آن ساختمان‌های تازه‌تاسیس در صورت نداشتن مجوزهای لازم در زمینه تاسیسات شبکه‌ای، امکان دریافت پایان کار نداشته باشند. اما به گفته یک کارشناس حوزه شبکه، در حال حاضر در کشورما به دلیل هزینه‌بر بودن استفاده از چنین استانداردهایی در ساختمان‌های هوشمند یا راه‌اندازی تاسیسات شبکه‌ای بیشتر وجه تزئینی و ویترینی دارند و اغلب افراد از تخصص لازم برای راه‌اندازی شبکه‌های اطلاعاتی برخوردار نیستند. این استاندارد الزام‌آور می‌شود اما تدوین استاندارد و تنظیم آن با وجود سازمان‌هایی همچون سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی و سازمان فناوری اطلاعات و ارتباطات چرا بر دوش یک سازمان غیر‌دولتی همچون سازمان نظام صنفی رایانه‌ای استان تهران است؟ آزاد معروفی، مسوول‌ کمیسیون شبکه سازمان نصر تهران و مسوول‌ ساماندهی بازار سازمان نصر کشور در این‌باره به «دنیای اقتصاد» می‌گوید:« سازمان نظام صنفی رایانه‌ای تهران بر این اساس پدید آمده که حوزه نرم‌افزار و سخت‌افزار، اینترنت شبکه، بازار تجارت الکترونیک و امنیت شبکه و حوزه‌های دیگر در زمینه آی‌تی را سامان دهد. بنابراین در حوزه شبکه هم این سازمان به دنبال راهی است که به واسطه آن چند مقوله را سازماندهی کند.» او درباره چگونگی تهیه و تنظیم استانداردسازی تاسیسات شبکه معتقد است که «در این زمینه با قوانینی شبیه سازمان نظام مهندسی مواجه هستیم که در آن افراد را به عنوان مهندسان و متخصصان در بخش‌های مختلف به بازار کار معرفی می‌کند.» در این ساختار مقرر شده است مهندسان شبکه با آگاهی از استاند‌اردهای لازم وارد بازار کار شوند. از سوی دیگر استانداردسازی شبکه در ساختمان‌های مختلف، چه اداری و چه تجاری و ایجاد شبکه در ساختمان‌های مختلف به ویژه ساختمان‌های بلندمرتبه باید مطابق با استاندارد باشد. بنابراین بر اساس یک تفاهم‌نامه بین سازمان ملی استاندارد که کارهای لازم آن از چند سال گذشته آغاز شده بود، تصویب یک استاندارد جامع به تایید رسید و بعد از بحث و گفت‌وگو با سازمان استاندارد و سازمان فناوری اطلاعات بهترین استاندارد که همان استاندارد ایزو و مرجع جهانی، آماده و گردآوری شد. البته استاندارد کشورهای آمریکایی و اروپایی یا ژاپن در این زمینه هم وجود دارد؛ اما ما تصمیم گرفتیم استاندارد ایزو را بر اساس آخرین به‌روز‌رسانی انتخاب کنیم و پس از ترجمه آن را برای سازمان ملی استاندارد فرستادیم که البته این کار دو سال پیش انجام شد و حالا پس از انجام پروسه کاری مورد تایید قرار گرفته است. به گفته او در این دو سال به طور قطع استانداردها به‌روز‌رسانی و با نسخه‌های جدید‌تری عرضه شده‌اند و لازم است در نسخه نهایی آماده شده این تغییرات اصلاح شود. آزاد معروفی معتقد است این یک دستاورد بزرگ برای مشاوران این حوزه و افراد فعال در زمینه شبکه‌های اطلاعاتی است، چراکه ترجمه فارسی این استانداردها مقررات و اطلاعاتی را در اختیار مهندسین شبکه در حین اجرای کار قرار می‌دهد که تا پیش از این در دسترس نبود. او ادامه می‌دهد: «استفاده از چنین مقررات و استانداردی خواسته سازمان‌های دولتی چون فناوری اطلاعات و ارتباطات هم بود و از طرف دیگر کارفرماهای بخش خصوصی و مجریان شبکه نیز دنبال استاندارد دقیقی هستند که بر اساس آن برپایه استاندارد مدونی کار کنند؛ چراکه برخی از مجریان به دلیل نداشتن دانش لازم در زمینه زبان انگلیسی قادر به استفاده از این استانداردها نیستند.» استاندارد تدوین شده بر اساس نوع ساختمان قوانینش تعریف شده است. مثلا اگر ساختمان اداری، تجاری یا وزارتخانه‌ای باشد یا بر‌اساس اینکه ابعاد آن خیلی بزرگ و خیلی کوچک است، راهکارهای متفاوتی تعریف شده است. آزاد معروفی معتقد است که این استانداردها درست مثل تعاریفی است که برای سیستم روشنایی یا سیستم‌های گرمایشی و سرمایشی مورد استفاده در ساختمان‌ها در نظر گرفته می‌شود. او درباره اینکه تا پیش از تدوین این استاندارد در ساختمان‌ها به چه مقرراتی استناد می‌شد و همین حالا تاسیسات شبکه‌ای در چه وضعیتی هستند، می‌گوید: «قطعا کار ما به این معنا نیست که تا پیش از این استانداردی وجود نداشته باشد؛ چراکه در حال حاضر تاسیسات شبکه بسیاری از ساختمان‌های بزرگ از سوی کارشناسانی راه اندازی می‌شود که تخصص لازم را دارند اما برای آن دسته از افرادی که دانش و تخصصی در این زمینه ندارند، این استاندارد می‌تواند مرجع خوبی برای استفاده باشد و از آن سو مراکز دولتی و خصوصی با دسترسی به این اطلاعات که ترجمه و به روش‌های بومی همسان‌سازی شده می‌توانند استفاده بهینه‌ای از این فضا داشته باشند. او تاکید می‌کند که در حال حاضر استفاده از این استانداردها الزامی نیست؛ اما تصمیم بر این است که به زودی تبدیل به قانونی شود که همان‌طور که یک ساختمان برای دریافت پایان کار نیاز به تاییدیه سازمان نظام مهندسی دارد، در صورت تایید نشدن تاسیسات شبکه‌ای از سوی کارشناسان آنها سازندگان نتوانند مجوز پایان کار دریافت کنند. استانداردهایی برای ویترین‌؟ به نظر می‌رسد زمینه برای راه‌اندازی شبکه‌های اطلاعاتی مورد نیاز با کاربری‌های مختلف آماده شده باشد؛ اما این همه ماجرا نیست؛ چرا‌که وجود نداشتن قید الزام برای استفاده از این استانداردها و همچنین صرف هزینه‌های مضاعف، سرمایه‌گذار و سازنده ساختمان را برای رعایت چنین مقرراتی ترغیب نمی‌کند. به گفته حسن رئیسی،کارشناس حوزه آی‌تی و شبکه همین حالا هم استانداردهایی وجود دارد که شرکت‌های پایه‌گذار‌ تاسیسات شبکه از آن استفاده می‌کنند و زمانی که قرار است شبکه اطلاعات در ساختمانی تعریف شود طبق این استانداردها ایجاد می‌شود بنابراین برای مجریان شبکه چندان استفاده از این استاندارد توجیه پذیر نیست؛ اما شاید این موضوع در بخش دولتی به دلیل اینکه ضوابط سخت گیرانه تر است، دنبال شود یا شاید در حال حاضر بتوان این استاندارد را برای آن دسته از شرکت‌هایی دید که عضو سازمان نظام صنفی رایانه‌ای هستند و آنها باید این استانداردها را رعایت کنند؛ اما قاعدتا در شرکت‌های خصوصی که کاهش هزینه برای آنها ملاک است این قوانین چندان که در سازمان‌های دولتی مورد استفاده قرار می‌گیرد، استفاده نمی‌شود؛ چراکه رعایت این استانداردها به هرحال هزینه‌هایی را به همراه دارد. به گفته او در بازار ایران بر‌اساس رقابتی که وجود دارد و نوع بومی بودن آن، شرکت‌های خصوصی کمتر به رعایت این قوانین و استانداردها الزام دارند؛ «‌این خود معلول دانش کم متخصصان و نبودن مدیریت مناسب در جانمایی تاسیسات شبکه ساختمانی است و هنوز این مقوله که افراد همان‌طور که به مشاور حقوقی در کارهایشان نیاز دارند به مشاوران شبکه هم نیاز دارند، جانیفتاده است. تنها شرکت‌های انگشت شماری هستند چنین دیدگاهی دارند و مابقی به این بلوغ فکری نرسیده‌اند.» او استنباط شخصی‌اش را از کاربرد استاندارد جدید چنین عنوان می‌کند: «‌به نظر می‌رسد رعایت ضوابط و استانداردها در شبکه‌های فناوری اطلاعات در ساختمان‌ها تنها جنبه تزئینی دارد و به خصوص در ساختمان‌های هوشمند چنین چیزی ویترینی برای مشتریان است، درحالی‌که زیرساخت‌های لازم چه از نوع استانداردسازی و چه استفاده از افراد متخصص در ساختمان‌ها رعایت نمی‌شود و بنابراین چندان امیدوارکننده نیست که در بخش‌های خصوصی و ساختمان‌هایی که از سوی بخش‌ خصوصی ساخته می‌شود چنین چیزی رعایت شود. ممکن است در بخش‌های دولتی این استانداردها اجباری شود؛ اما در نهایت باید اعتراف کرد که جا انداختن چنین ضوابطی سخت است.»