آمار رسمی از کاهش پیامک اپراتورها - ۲۴ اردیبهشت ۹۴

خبرگزاری فارس: نخستین نشانه‏های پیش‏بینی جهانی کاهش ۲۰ درصدی درآمد پیامک‏ در ایران نمودار شده است. در یک بازه زمانی یکسان در اپراتور اول تعداد پیامک‏ها از ۵/ ۱۱ میلیون به ۱۰ میلیون و در اپراتور دوم از ۱۶ میلیون به ۵/ ۸ میلیون کاهش یافت؛ کاهش درآمد پیامک‏ مسوولان را به فکر قانونمند کردن پیام‏رسان‏ها انداخته است.

در سال ۹۳ استفاده از پیام‏رسان‏های موبایلی (OTTها) و اینترنت همراه رشد قابل‌توجهی بین مشترکان تلفن همراه ایران داشت. به‌ویژه اینکه ارائه خدمات نسل ۳ توسط دو اپراتور غالب موبایل، استفاده از خدمات اینترنت همراه را تسهیل کرد و تغییر عادت‏های استفاده از داده همراه از جمله رواج پیام‏رسان‏های موبایلی، فقط در یک مورد رشد هزار برابری مصرف دیتا مشترکان اپراتور اول موبایل در طول یک سال را رقم زد.

امروزه بحث OTTها یک موضوع جهانی است. مرکز تحقیقاتی Strategy Analytics در گزارشی اعلام کرده: به دنبال افزایش رقابت اپراتورهای تلفن‏همراه برای عرضه خدمات پیام‏رسان با شرکت‌های عرضه‏کننده سرویس‏های اینترنتی رایگان پیامکی از جمله WhatsApp، Line Messenger و WeChat درآمد اپراتورهای جهانی از سرویس‏ پیام‏های متنی و چند رسانه‏ای تا سال ۲۰۱۷ میلادی ۲۰ درصد کاهش می‏یابد. اگرچه پیامک و پیام OTT دو سرویس متفاوت هستند؛ اما تجربه‏های عینی نشان می‏دهد استقبال کاربران موبایل از این سرویس تاثیر بسزایی بر ترافیک سرویس پیام کوتاه و درآمدزایی اپراتورها در کشورهایی از جمله اسپانیا، هلند و کره‏جنوبی داشته است.

اما سوی دیگر احساس خوشایند پیام‏رسان‏های رایگان برای مشترکان، نگرانی بابت توسعه زیرساخت‏های کشوری است؛ زیرا اپراتورها سرمایه‏گذاری‏های زیرساختی را انجام می‏دهند و شرکت‌هایی مانند OTT بدون سرمایه‏گذاری سنگین بر بستر فراهم کرده اپراتورها کسب و کارهای بزرگ ایجاد می‏کنند؛ از این رو دلسردی اپراتورها از سرمایه‏گذاری و مشکل در روند توسعه به‌عنوان یک نگرانی مطرح است.

آغاز کاهش سهم پیامک در مقابل پیام‏رسان‏های رایگان در ایران

درحالی‌که اقبال روزافزون پیام‏رسان‏های موبایلی بین کاربران ایرانی به شدت قابل لمس و اثرات آن قابل پیش‏بینی بود، نخستین نتیجه رسمی در فروردین‏ماه ۹۴ بروز پیدا کرد. درحالی‌که هر سال در ایام نوروز میزان مبادله پیامک‏های نوروزی نسبت به سال گذشته افزایش می‏یافت، برای نخستین بار حجم پیامک‏ها در نوروز ۹۴ با کاهش نسبت به مدت مشابه سال گذشته روبه‏رو شد تا پیش‏بینی موسسات تحقیقاتی درباره آینده بازار پیامک و OTT‏ها در ایران محقق شود. به این ترتیب طی ۱۴ روز اول سال ۹۴ مجموع پیامک‏های مبادله شده توسط ۳ اپراتور سیار ۱۸ میلیارد و ۹۶۲ میلیون و ۷۵۰ هزار پیامک بود؛ درحالی‌که سال گذشته این ۳ اپراتور با تعداد مشترکان کمتر ۲۸ میلیارد پیامک مبادله کرده‏ بودند. همچنین آمار پیامک‏های رد و بدل شده در ۱۳ روز تعطیلات نوروز ۹۳، نسبت به ۱۳ روز تعطیلات نوروز ۹۲ حدود ۶۵ درصد افزایش یافته بود. طبق اعلام اپراتورها، در نوروز ۹۴، همراه اول ۱۰ میلیارد، ایرانسل ۵/ ۸ میلیارد و رایتل ۵۰۰ میلیون پیامک ارسال کرده‏اند.

در تعطیلات نوروز ۹۳ مشترکان همراه اول ۵/ ۱۱ میلیارد و مشترکان ایرانسل ۱۶ میلیارد پیامک ارسال کرده بودند. آمار مشترکان رایتل نیز قابل توجه نبود. در این میان کاهش قابل توجه آمار پیامک‏های انبوه بر بستر اپراتور دوم تامل برانگیز است. وزیر ارتباطات با پذیرش این کاهش آمار اظهار کرد: سهم پیامک‏ها برای ۳ اپراتور نسبت به سال گذشته چندان تفاوتی نداشته است؛ سهم پیامک‏های انبوه تغییر کرده و همچنین سهم قابل توجهی از پیام‏ها نیز روی شبکه‏های اجتماعی داخلی و خارجی مبادله شده است.

راهی که پیام‏رسان‏ها در ایران رفتند؛ از مسدودسازی تا اختلال

اما اقبال تدریجی پیام‏رسان‏های موبایل، فراز و نشیب‏هایی متعددی را نیز پشت سرگذاشته است؛ پس از یک دوره مسدودسازی پیام‏رسان رایج وی‏چت که در نتیجه کاربران راه شبکه‌های دیگر را در پیش‏گرفتند، در برهه‏ای از زمان نیز دسترسی به این نرم‏افزارها با محدودیت‏های غیرمسوولانه روبه‏رو بود.

درحالیکه وزیر ارتباطات بارها تاکید می‏کرد: اگرچه استفاده از این شبکه‏ها از نظر اقتصادی و درآمدی به ضرر وزارت ارتباطات و دولت است، اما دولت بنا ندارد، به دلایل مالی شبکه‏هایی که مردم از آنها استفاده مناسب می‏کنند، را فیلتر کند اما در برهه‏ای از زمان، امکان ارتباط اولیه با برخی از این برنامه‏ها ازجمله وایبر، لاین و واتس‏آپ و ثبت‏نام در آنها مسدود بود.

به این ترتیب درحالی‌که یک اپراتور تلفن همراه امکان استفاده از برخی نرم‏افزارها را برای مشترکان خود فراهم کرده بود، اما اپراتور دیگری به صورت سلیقه‏ای از فراهم کردن این امکان خودداری می‏کرد و پیامک حاوی کد فعال‏سازی به دست مشترک نمی‏رسید.

در نهایت مشترکان ناچار بودند برای فعال‏سازی برنامه‏ها از روش‏هایی مانند استفاده از وای فای یا تغییر سیم‏کارت استفاده کنند تا پیامک فعال‏سازی به دست‏شان برسد یا از طریق تماس صوتی کد فعال‌سازی را دریافت کنند. به‌رغم وجود شواهد بسیاری که وجود این اختلال را صحه می‏گذاشت، اما همواره از سوی وزارت ارتباطات و اپراتورهای تلفن‏همراه رد شد. هم‏اکنون نیز اختلا‏ل‏های تایید نشده متفاوتی در دسترسی به برخی پیام‏رسان‏ها وجود دارد.

دولت درصدد مقررات‏گذاری برای پیام‏رسان‏ها

توسعه پیام‏رسان‏ها همان‏طور که پیش‏بینی می‏شد، خیلی زود توجه قانون‌گذاران را به خود جلب کرد؛ همچنان‌که صادق عباسی معاون رگولاتوری تدوین مقررات حاکم بر خدمات دهندگان OTT (پیام رسان‏ها) را یکی از مقررات مهمی دانست که حتما باید در سال ۹۴ تعیین تکلیف شوند.

همچنین علی‌اصغر عمیدیان، معاون وزیر ارتباطات درباره رقابت اپراتورهای موبایل با سرویس‏دهندگان OTT تصریح می‏کند: دولت برای سرمایه‏گذاری اپراتورها و صنعت ارتباطات کشور اهمیت زیادی قائل است.

وی تصریح کرد: باید راهی برای به حداقل رسیدن آسیب‏پذیری OTT‌ها پیدا شود. باید مقررات‌گذاری به نحوی باشد که OTT‌های داخلی نسبت به نمونه‏های خارجی ارجحیت داشته باشند، در این باره رگولاتوری از سال گذشته مشاوری انتخاب کرده و مطالعات اقتصادی مربوطه را انجام داده است که در نهایت این پروژه به جمع‏بندی رسیده است.