سونیتا سراب‌‌پور: ابتدای هفته جاری وزیر ارتباطات در اولین نشست خبری خود به اعلام برنامه‏های این وزارتخانه در سال ۹۴ اشاره کرد. آن‌طور که محمود واعظی در این جلسه اعلام کرد، گویا تمام تلاش این وزارتخانه درسال جدید روی توسعه زیرساخت‏های ارتباطی کشور و تلاش برای افزایش تولید محتوا خواهد بود. تلاش برای حمایت از فعالان بخش خصوصی برای سرمایه‌گذاری بیشتر در بخش ICT، در نظر گرفته بودجه ۱۲۰ میلیاردی برای شرکت‌های دانش‏بنیان و فعالان بخش تولید اپلیکیشن، تلاش برای توسعه اینترنت در مناطق محروم و روستایی، ایجاد ۱۰۰ هزار شغل دراین حوزه تا پایان سال ۹۴، دوبرابر شدن میزان کاربران اینترنتی و افزایش پهنای باند بین‏الملل و... از جمله برنامه‏هایی است که وزارت ارتباطات در این سال روی آن تمرکز خواهد کرد. همچنین وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات اعلام کرده است اگر توافق هسته‏ای هم صورت بگیرد قطعا حوزه ICT با جذب مشاوران خارجی و افزایش رقابت در برگزاری مناقصه‏های مرتبط می‏تواند سال پررونقی را تجربه کند، اما به جز تمام این برنامه‏ها بسیاری از کارشناسان حوزه ارتباطات و فناوری اطلاعات امیدوارند که سال ۹۴ سالی باشد برای به نتیجه رسیدن پروژه‌های نیمه‌کاره از جمله شبکه ملی اطلاعات، اتصال منازل به شبکه فیبرنوری، مهاجرت به سمت IPV۶ و به پایان رسیدن آدرس‏های IPv۴، اجرای پروژه دولت الکترونیک و... . در گزارش زیر نگاهی داریم به اتفاقاتی که در سال ۹۴ در انتظار صنعت ICT کشور خواهد بود.

اتصال فیبر به منازل

ازجمله پروژه‏هایی که انتظار می‏رود در سال ۹۴ بعد از سال‏ها تاخیر به نتیجه برسد شروع‌به‌کار اپراتور چهارم یا اتصال فیبر نوری به منازل است. این اپراتور در سال ۹۳ به خاطر عدم پیشروی براساس تهعداتش بارها مورد اخطار و انتقاد وزارت ارتباطات قرار گرفت. مسوولان اپراتورچهارم یا ایرانیان‏نت وعده داده بودند که در سال ۹۳، ۴۰۰هزار ایرانی را به شبکه فیبر‏نوری متصل کنند.

همچنین قرار بود در فاز اول اجرایی این طرح هفت شهر تهران، مشهد، شیراز، اصفهان، تبریز، کرج و قم به شبکه فیبرنوری متصل شوند. این وعده‌ها و براساس اطلاعات منتشر شده به خاطر عدم سرمایه کافی تا کنون با تاخیر همراه بوده است. اما آن‌طور که مدیران شرکت ایرانیان نت می‌گویند گویا اخطارهای وزارت ارتباطات به این اپراتور کارساز بوده و باعث شده تا کنون برخی از سهامداران میزان سرمایه این پروژه را تامین کنند. محمدچهرقانی، از مشاوران پروژه اپراتور چهارم اعلام می‏کند که با توجه به سرمایه‏گذاری‏هایی که در ماه‏های آخرسال ۹۳ روی این پروژه شده، بخش اعظیم این طرح در سال ۹۴ راه‏اندازی خواهد شد. به گفته وی در ۶‏ماه دوم سال ۹۴ -۵۰۰ هزار پورت در ۷ شهر فاز اول این پروژه آماده بهره‏برداری خواهد شد. اپراتور چهارم باید تا ۱۰ سال آینده هشت میلیون کاربر ایرانی را به شبکه فیبرنوری آن هم با سرعت ۲۰ مگابیت بر ثانیه متصل کند.

توسعه زیرساخت‏های شبکه ملی اطلاعات

طی چند سال گذشته در مورد زمان و اجرای پروژه شبکه ملی اطلاعات خبر و گزارش گوناگونی منتشر شده است؛ یکی از پروژه‏هایی که از دولت گذشته برای دولت یازدهم به ارث گذاشته شده و به‌دلیل عدم پیشروی‏اش براساس برنامه، این دولت را با مشکلات زیادی روبه رو کرده است. حتی محمود واعظی به خاطر پیشرفت نکردن برنامه‌های دولت گذشته در خصوص این شبکه مورد انتقاد جمعی از نمایندگان مجلس قرار گرفت. برای مثال در سال ۹۳ برخی از نمایندگان مجلس وزیر ارتباطات را به خاطر به سرانجام نرسیدن این پروژه مورد انتقاد قرار دادند، اما محمود واعظی تنها به این نکته اشاره کرد که این پروژه از ۱۰ سال پیش شروع شده و دلیل تاخیر و به سرانجام نرسیدن آن را باید از مسوولان قبلی جویا شد. با این حال وزارتخانه او در حال تلاش برای راه‏اندازی این شبکه است. اولین اقدام وزارت ارتباطات دولت یازدهم در خصوص این طرح نیز تغییر در معماری شبکه ملی اطلاعات بود. این تغییر معماری در نهایت باعث شد در اواسط سال ۹۳ وزارت ارتباطات مدل مفهومی و برنامه اجرایی برای شبکه ملی اطلاعات را تدوین و برای تصویب در اختیار شورای‌عالی فضای مجازی بگذارد. آخرین وضعیت در خصوص شبکه ملی اطلاعات این است که این شبکه در سال ۹۴ راه‏اندازی می‏شود. براساس اعلام ولی‏زاده، مدیرکل توسعه شبکه ملی اطلاعات، وزارت ارتباطات در حال فراهم کردن زیرساخت‏های لازم برای راه‏اندازی این شبکه است و مطابق بند ب ماده ۴۶ قانون برنامه پنجم توسعه دستگاه‏ها باید نسبت به اشتراک‏گذاری بین دستگاه‏ها اقدام می‏کردند که پایلوت موضوع در حال پیاده‏سازی، تکمیل و توسعه است. براساس اظهارات وی پیش‏بینی می‏شود این شبکه در پایان سال ۹۴ راه‏اندازی شود و در این خصوص نیز استان قم به‌عنوان شهر پایلوت انتخاب شده است. او تاکید می‏کند که حمایت از توسعه خدمات پایه وب نظیر موتورجست‌وجو، ایمیل بومی، مرورگرهای وب و.. نیز در راستای توسعه این شبکه انجام شده‏اند.

مهاجرت از IPV۴ به IPV۶

با نزدیک شدن به زمان هشدار برای حرکت کشور به سمت IPV۶ و به پایان رسیدن آدرس‏های IPV۴ این مساله بیشتر مورد توجه مسوولان حوزه IT قرار می‏گیرد و در همین راستا نیز دستورالعمل

«مهاجرت از IPV۴ به IPV۶» از جمله مصوبات آخرین جلسه شورای‌عالی فناوری اطلاعات در پایان سال ۹۳ بود. این امر مساله‏ای است که در دولت گذشته و وزارت رضا تقی‏پور مطرح و در دولت جدید نیز با توجه به اهمیت آن محمود واعظی بر لزوم برنامه‏ریزی برای گذر از IPV۴ و پیاده سازی IPV۶ برای تعامل با دنیا تاکید کرده‏بود. رئیس سازمان فناوری اطلاعات ایران نیز پیش از این در اظهار نظر به تشریح ابعاد لزوم گذر به نظام آدرس‏دهی جدید جهانی پرداخته است که بر اساس آن در حال حاضر بیش از ۱۰ میلیون IPV۴ در کشور فعال است، اما با توجه به مطالعات صورت گرفته و به‌منظور پیاده‌سازی سرویس‌های جدید، حدود چهار برابر ظرفیت فعلی به آدرس‌های عددی اینترنتی (IP) نیاز داریم. با این توضیحات انتظار می‏رود وزارت ارتباطات در سال ۹۴ گام‏های جدید برای این مهاجرت در بخش آدرس‏های IP بردارد.

افزایش تعرفه‏های ارتباطی؟!

با اجرای هم‏کدسازی مخابراتی و اعلام ضرر شرکت مخابرات به خاطر اجرای این طرح، از اواخر سال گذشته زمزمه‏هایی برای افزایش تعرفه تلفن ثابت شنیده شد به همین جهت چندان بیراه نیست اگر تعرفه تلفن ثابت در کشور در سال جدید با تغییر همراه شود.

مقامات مخابرات در مراسم پایان طرح هم‏کدسازی مخابراتی در دی‌ماه ۹۳ اعلام کردند که اجرای این پروژه باعث زیان‏هایی به شرکت مخابرات ایران شده و در نتیجه باید راهی برای جبران این ضررها و برگشت سود به این شرکت اندیشیده شود. در نهایت نیز مسوولان مخابراتی با بررسی و تهیه یک گزارش اعلام کردند که از زمان اجرای طرح هم‌کدسازی، مخابرات با کاهش هزینه ۱۴ درصدی روبه‌رو شده و بسته پیشنهادی خود را به وزارت ارتباطات برای تغییر تعرفه‏های مخابراتی اعلام کردند. هرچند تا زمان انتشار این گزارش در خصوص این بسته پیشنهادی و میزان تغییرات خبری منتشر نشده است اما شواهد حاکی از این است که مخابرات درخواست افزایش تعرفه‏های تلفن‏ثابت را از وزارتخانه دارد. البته محمود واعظی درباره وضعیت تعرفه‏های ثابت و موبایل در سال ۹۴ توضیح داده است: در حوزه موبایل تغییر تعرفه‏ای ایجاد نخواهد شد اما در حوزه تلفن ثابت پس از اجرای هم‌کدی، کمیته‏ای برای بررسی تعرفه‏ها تشکیل شده که این کمیته تا پایان اسفند گزارشی ارائه کرده و در فروردین‏ماه نیز گزارش نهایی خود را ارائه خواهد کرد و براساس آن تعرفه‏های تلفن ثابت برای سال ۹۴ تصویب خواهد شد.

ارائه پروانه‏های جدید ارتباطی

ارائه ۸ پروانه جدید به شرکت‌ها و اپراتورهای بزرگ و ایجاد ۱۰۰ هزار شغل تا پایان سال ۹۴ از دیگر وعده‏هایی است که وزیر ارتباطات اجرای آن را در سال ۹۴ داده است. از جمله وعده‏های اصلی محمود واعظی، طی دو سال گذشته سر و سامان دادن به بازار اینترنت و افزایش کیفیت سرویس‏های این بازار بود. در همین راستا نیز در تابستان سال ۹۳ پیش‌نویسی از سوی سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی برای ساماندهی و ارتقای سطح پروانه‏های شرکت‌های PAP، ISDP، ISP و PSTN ارائه شد. پیش‏نویسی که از زمان مطرح شدنش تا چندین ماه مورد انتقاد و مخالفت فعالان شرکت‌های اینترنتی بود. این فعالان معتقد بودند، بدون در نظر گرفتن نظر آنها این پیش‏نویس تهیه شده و در نهایت این پیش‏نویس به هدف خود یعنی ساماندهی بازار اینترنت، رشد کیفیت خدمات و کاهش هزینه‏ها نمی‏رسد بلکه باعث افزایش هزینه‏ شرکت‌ها و کاربران اینترنتی و در نهایت ایجاد انحصار در بازار و حذف بخش عظیمی از شرکت‌های اینترنتی می‏شود. به دنبال این اعتراضات، سازمان تنظیم مقررات از تصویب این پیش‏نویس خودداری کرد و برای جلب‌نظر همه فعالان این بازار جلسات و میزگردهای مختلفی برگزار شد.

در نهایت در دی‌ماه سازمان تنظیم مقررات با همکاری سازمان نظام صنفی رایانه‏ای تهران خبر از تصویب اصول حاکم بر صدور پروانه ارتباطات ثابت داد. براساس اظهار نظر مسوولان سازمان تنظیم، در مصوبه جدید نظر تمامی اهالی فعال در بخش اینترنت گرفته شده است. همچنین براساس آخرین‏ اظهارات سازمان تنظیم، صدور پروانه‏های جدید در حوزه اینترنت با عنوان ارتباطات ثابت (FCP) و ارائه خدمات ارتباطی ثابت(servco) به تیرماه سال ۹۴ موکول شده است. با این شرایط حالا باید منتظر ماند و دید آیا پروانه‏های جدید اینترنتی می‌تواند باعث ساماندهی این بازار و افزایش رقابت در بازار و به دنبال آن افزایش کیفیت خدمات اینترنتی شود.

افزایش کیفیت اینترنت ثابت و همراه

وزارت ارتباطات ابراز امیدواری می‌کند با برنامه‏هایی که برای توسعه در بخش زیرساخت‏های شبکه اینترنت در نظر گرفته است میزان کاربران اینترنتی و همچنین پهنای باند اینترنت در کشور نسبت به سال گذشته دوبرابر شود. همچنین وزیر وعده داده که اپراتورهای تلفن همراه با سرمایه‌گذاری بیشتر در بخش زیرساخت‏های شبکه خود میزان کیفیت خدمات ۳G و ۴G خود را افزایش دهند. براساس اعلام مسوولان اپراتور دوم، این اپراتور با پوشش‌دهی ۳G‏ در ۲۰۰ شهر و ۴G در ۳۵ شهر وارد سال ۹۴ می‏شود. آن‌طور که این مسوولان اعلام می‌کنند سال ۹۳ برای این اپراتور سال ارتقا و توسعه زیرساخت‏های شبکه بود و قرار است در سال ۹۴ میزان کیفیت خدمات خود را افزایش دهند. اما در خصوص برنامه اپراتور اول و سوم برای سال ۹۴ هیچ اطلاعاتی در دسترس نیست. همراه اول که می‌بایست براساس تعهداتش تا ۲۱ بهمن ماه سال ۹۳ فاز آزمایشی خود را به پایان می‏رساند تا بتواند به صورت رسمی پروانه ارائه خدمات نسل سوم و بالاتر را دریافت کند هنوز نتوانسته این کار را انجام دهد و آن‌طور که گزارش‏های مختلف نشان می‏دهد این اپراتور همچنان در حال ارتقای زیرساخت‏های شبکه خود است و گویا این توسعه شبکه تا سال ۹۴ ادامه خواهد داشت.