سونیتا سراب‌پور یکی از افتخارات دو دولت گذشته پیشرفت صنعت ارتباطات و زیرساخت‌های کشور در بخش تلفن ثابت بوده است. مدیران دولتی و مخصوصا وزیران ارتباطات دولت نهم و دهم پیوسته در گفت‌وگوهای خود با ارائه آماری از میزان واگذاری خطوط تلفن‌ثابت و رسیدن ضریب‌نفوذ کشور در این بخش به بالای 100 درصد اعلام می‌کردند که ایران در بخش تلفن ثابت در بهترین شرایط در خاورمیانه و حتی کشورهای برتر جهان قرار دارد.
به‌عنوان مثال محمدحسن نامی، وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات دولت دهم توسعه فیبر نوری، افزایش خدمات اینترنتی و ضریب نفوذ تلفن همراه و ثابت را از مهم ترین اقدامات حوزه ارتباطات طی دولت نهم و دهم عنوان و اعلام کرده بود که میزان واگذاری خطوط تلفن ثابت و همراه در کشور نشان‌دهنده ضریب نفوذ بالای ۱۰۵ درصد است و این در حالی است که در اکثر کشورها ضریب نفوذ زیر ۸۰ است و در بعضی از ضریب نفوذها در حد چند کشور برتر جهان قرار گرفته‌ایم. همچنین از دیگر افتخارات مدیران مخابراتی کشور کاهش معطلی کاربران برای دریافت خط تلفن ثابت در کشور است. در حالی مسوولان دولتی وضعیت حوزه ارتباطی کشور مخصوصا حوزه تلفن‌ثابت را رضایت بخش می‌دانند که این روزها کاربران برای گرفتن یک خط تلفن ثابت از برخی مناطق مخابراتی کشور با مشکلات متعددی روبه‌رو هستند. کمبود خط‌های خالی در برخی مراکز مخابرات و معطل شدن 4 تا 5 ماه کاربران برای دریافت خط تلفن ثابت، استفاده از تکنولوژی منسوخ شده pcm‌در برخی مراکز مخابراتی کشور، ازجمله مشکلاتی است که برخی کاربران کشور را از داشتن ابتدایی‌ترین امکان ارتباطی محروم کرده است.
توسعه‌‌ای که متوقف شده است؟!
رضا، یکی از کاربرانی است که برای دریافت یک خط تلفن به یکی از مراکز مخابراتی تهران مراجعه و ثبت‌نام کرده است، اما با گذشت حدود یک ماه و نیم موفق به استفاده از خط تلفن ثابت نامی خود نشده است . وی با ابزار ناراحتی از اینکه چرا هنوز باید کاربران برای دریافت یک خط تلفن ثابت معطل بمانند، می‌گوید: «یک ماه پیش به یک مرکز مخابراتی مراجعه و برای دریافت یک خط تلفن، ثبت نام کردم مسوولان این مرکز به من این وعده را دادند که ظرف ۲۴ ساعت یا نهایتا یک هفته این خط راه‌اندازی خواهد شد، اما تقریبا یک ماه ازاین وعده گذشته و خط تلفن ثابت من راه‌اندازی نشده است.» به گفته وی مسوولان مخابراتی در جواب شکایت وی از طولانی شدن این راه‌اندازی، شلوغ بودن مرکز مخابراتی را دلیل این امر اعلام کرده و خواستار تحمل بیشتری شده‌‌اند.
شادی، یکی دیگر از کاربرانی است که تقریبا دوماه برای دریافت یک خط تلفن ثابت صبر کرده است. شلوغ بودن مرکز مخابراتی نیز دلیل طولانی شدن راه‌اندازی خط تلفن وی اعلام شده است. وی در این خصوص می‌گوید: شرکتی را تازه تاسیس کرده و به خاطر همین برای انجام کارهای اولیه و ارتباط با مشتریان به خط تلفن ثابت نیاز داشتم برای همین برای ثبت‌نام به مرکز مخابراتی منطقه‌ای که در آن کار می‌کنم مراجعه و دو خط تلفن، ثبت‌نام کردم، اما به دلیل شلوغی این منطقه حدود دوماه است که منتظر راه‌اندازی این دو خط هستم و هر بار که به این مرکز مراجعه می‌کنم گفته می‌شود که هنوز خطی خالی نشده و باید تا خالی شدن یک خط صبر کنم. شادی ادعا کرد در حالی مسوولان این مرکز مخابراتی از کمبود جای خالی برای واگذاری تلفن ثابت خبر می‌دهند که یکی از ماموران این مرکز بعد از اینکه بارها مرا در رفت و آمد دید پیشنهاد کرد برای راحت شدن و رسیدن به خط تلفن ثابت ۱۰۰ هزار تومان به وی پول پرداخت کنم تا او هم خط تلفن مورد نیاز مرا راه‌اندازی کند.
از این دست کاربران کم نیستند. حتما برای شما یا یکی از اطرافیان شما هم از این دست اتفاقات افتاده است. در حالی کاربران ایرانی آن هم در پایتخت برای دریافت یک خط تلفن ثابت با مشکلات متعددی روبه‌رو هستند که براساس گزارش‌های منتشر شده مخابرات ایران تا مهر ماه سال‌جاری، با حدود ۲۷ میلیون مشترک ثابت درآمدی بالغ بر ۸۰ میلیارد و ۵۰۰ میلیون تومان به صورت ماهانه دارد. درآمدی که می‌تواند به توسعه زیرساخت‌های مخابراتی کشور کمک شایانی کند.
اما به باور برخی از مسوولان وزارت ارتباطات چند سالی است که مخابرات توسعه زیرساختی خود را به دلایل مختلف متوقف کرده است. در همین زمینه سال گذشته و در گفت‌وگویی حسن رضوانی، معاون سازمان تنظیم مقررات اعلام کرد که مخابرات بعد از واگذاری، توسعه تلفن ‌ثابت را به دلیل بازگشت سرمایه بیش از ۲ سال متوقف کرده که نتیجه آن بعد از ۳ سال نمایان شده و عقب‌بودن از تعهدات تلفن‌ ثابت در پروانه این موضوع را ثابت می‌کند. وی همچنین تاکید کرده بود که مخابرات از به‌روز بودن، واگذاری تلفن ثابت خبر داده و می‌گوید که با توجه به این به روز بودن، اما متقاضی برای دریافت خط تلفن ثابت وجود ندارد و این در حالی است که هم‌اکنون به علت توقف توسعه‌ها، در بسیاری مناطق از جمله تهران و مراکز استان‌ها (برای مثال بوشهر)، عموما مسکن‌ مهر و شهرک‌های جدید، تلفن ثابت واگذار نمی‌کند.
اختلاف مخابرات و رگولاتوری
هرچند که چند روز بعد مظفر پوررنجبر، رییس هیات‌مدیره و مدیرعامل شرکت مخابرات نیز با ارائه آمار و ارقام مختلف، اظهار کرد که مخابرات ایران تمام تلاش خود را برای توسعه زیرساخت‌های ارتباطی کشور انجام داده است، اما شواهد امر و معطل‌شدن برخی کاربران در برخی مراکز مخابراتی کشور نشان می‌هد که شرکت مخابرات ایران در توسعه زیرساخت خود تا چه حد موفق بوده است. براساس آمارهای ارایه شده تا آبان ماه سال جاری، ۲۷ میلیون و ۶۸۰ هزار و ۵۷ خط تلفن ثابت در کشور واگذار و دایر شده است.
همچنین ضریب نفوذ تلفن ثابت که زمانی در سال ۸۶ حدود ۴۶/۳۳ درصد بود، تا پایان چهارماه اول امسال به ۰۳/۳۶ درصد رسیده است که این رقم در مقایسه با ضریب نفوذ تلفن ثابت در سال گذشته که حدود ۸/۳۵ درصد بوده، ۲۳/۰ درصد رشد داشته است.
بنابر آمارهای موجود، علاوه بر شهرهای مختلف در حال حاضر ۴۸ هزار و ۹۵۷ روستای کشور نیز به تلفن ثابت دسترسی دارند که اگرچه این تعداد در مقایسه با سال‌های قبل افزایش داشته، اما همچنان روستاهای متعددی فاقد امکانات ارتباطی هستند. همچنین برخی مراکز مخابراتی در تهران یا شهرک‌های جدید تازه تاسیس شده از جمله مسکن مهر نیز به دلیل فراهم نبودن امکانات و تجهیزات لازم از داشتن یک خط تلفن ثابت محروم هستند.
مسوولان مخابراتی عدم ترخیص تجهیزات لازم از سوی گمرک برای توسعه زیرساخت تلفن ثابت را در کشور عامل اصلی به روز نبودن ارایه خط تلفن ثابت در برخی مناطق کشور اعلام می‌کنند. مدیرکل روابط عمومی و امور بین‌الملل شرکت مخابرات ایران،
در این خصوص می‌گوید: «تا چند ماه پیش تمام مراکز مخابراتی با کمترین معطلی و به روز به مشترکان خود خط تلفن ثابت ارائه می‌کرد، اما طی ۶ ماه گذشته به دلیل برخی مسائل از جمله تحریم‌ها همچنین عدم ترخیص تجهیزات مخابراتی از سوی گمرک، شرکت مخابرات امکان ارائه خدمات به روز به مشترکانش در این خصوص را ندارد.»
در همین زمینه مظفر پوررنجبر، مدیرعامل شرکت مخابرات ایران در یک نشست خبری که آبان‌ماه سال‌جاری برگزار شد اعلام کرده بود که مدتی است سازمان تنظیم مقررات مجوز ترخیص دستگاه‌ها و تجهیزات مخابرات را نمی‌دهد و بحث بدهی‌ مخابرات را بهانه این کار خود قرار داده است. وی تاکید کرده بود که حتی اگر در حساب‌های مخابرات و وزارتخانه اختلافی هم وجود داشته باشد یک منبع قانون‌گذار نمی‌تواند که در یک موضوع، موضوع دیگری را دخالت دهد.
اما در واکنش به اظهارات مدیران شرکت مخابرات، سازمان تنظیم مقررات عمل نکردن این شرکت به تعهداتش را دلیل اصلی توقف تجهیزاتش در گمرک اعلام می‌کند. حسین صادقیان، مدیرکل دفتر استاندارد و تایید نمونه سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی، در این خصوص می‌گوید: «در فرآیند تایید نمونه، ترخیص تجهیزات ارتباطی صرفا پس از بررسی و ارزیابی نمونه کالاهای ICT وارداتی به کشور و صدور گواهی تایید نمونه امکان‌پذیر است و اگر ارایه نمونه برای طی فرآیند تایید نمونه، از سوی اپراتور انجام نشده باشد، تاخیر در ترخیص به اپراتور مربوط می‌شود.»
وی با اشاره به اظهارات مدیران شرکت مخابرات ایران درخصوص عدم ترخیص تجهیزات ارتباطی مربوط به شرکت مخابرات در گمرک ایران می‌افزاید: «پیش از این، براساس سیاست‌های رگولاتوری و به‌منظور کمک با شرکت‌های بزرگ دولتی و خصوصی مانند شرکت مخابرات ایران، مجوز ترخیص کالاهای آنها، مشروط به اینکه نمونه تجهیزات، پس از طی زمان لازم برای بررسی و ارزیابی به رگولاتوری ارسال شود، صادر شده است.»وی تصریح می‌کند که به‌رغم انتظار منطقی از پایبندی این شرکت‌ها به انجام تعهدات، این روند پس از پیگیری‌های مستمر رگولاتوری و عدم‌ همکاری شرکت مخابرات ایران متوقف شده و صدور مجوز منوط به بررسی، ارزیابی و طی فرآیند تایید نمونه تجهیزات است. با این حساب و تا زمانی که مخابرات به تعهدات خود و براساس آنچه رگولاتوری ادعا می‌کند پایبند نباشد کاربران ایرانی باید برای ابتدایی‌ترین خدمت ارتباطی ماه‌ها در برخی مراکز مخابراتی در رفت و آمد باشند.

توسعه تلفن ثابت متوقف شده است؟