م.ر.بهنام رئوف «با سلام. شما با مرکز پشتیبانی خدمات اینترنتی شرکت ... تماس گرفته‌اید. در نظر داشته باشید که هم اکنون 80 نفر پیش از شما در صف انتظار پاسخگویی قرار دارند!» پس از گذشت 20 دقیقه نوبت به شما می‌رسد. اپراتوری از آن سوی خط قرار است که پاسخگوی مشکل شما باشد.
به او می‌گویید که مودم وایمکس شما فرکانس مورد نظر را دریافت نمی‌کند و این درحالی است که پیش از این چنین مشکلی نداشته‌اید. با خونسردی به شما می‌گوید: متاسفانه اختلالی در منطقه شما رخ داده است. مودم خود را خاموش کنید. بعد از چهل دقیقه آن را روشن و در بخش دیگری از منزل خود قرار دهید تا مشکل حل شود. از آنجایی که شما اندک سوادی در این بخش دارید از او سوال می‌کنید که مطمئن هستید که این کار منجر به اصلاح مشکل می‌شود؟‌ قاطعانه پاسخ مثبت می‌دهد. تماس را قطع می‌کنید و چهل دقیقه منتظر می‌شوید. اکنون ساعت سی دقیقه از نیمه شب گذشته است. مودم را روشن می‌کنید و در قسمت دیگری از منزل قرار می‌دهید. باز هم همان مشکل را می‌بینید. دوباره با مرکز خدمات مشترکان وایمکس ... تماس می‌گیرید. پیام تلفنی بعد از سلام و احوال پرسی به شما می‌گوید در نظر داشته باشید که هم اکنون 95 نفر پیش از شما در صف انتظار پاسخگویی قرار دارند! بی‌خیال ماجرا شده، کامپیوتر را خاموش کرده و راه رختخواب را در پیش می‌گیرید. با خود می‌گویید شاید واقعا در این منطقه مشکل مخابراتی پیش آمده است. فردا از محل کار امتحان می‌کنم. صبح مودم جیبی خود را سر کار می‌برید و آنجا روشن می‌کنید. بله! مشکل همچنان پابرجا است. مجددا تماس می‌گیرید. این بار کمی اوضاع بهتر شده است. هم اکنون 65 نفر پیش از شما در صف انتظار پاسخگویی قرار دارند».
افزایش مشکلات کاربران اینترنتی
این داستان یک تجربه واقعی بود که برای نگارنده رخ داده است. شاید شما خواننده عزیز این مطلب هم تجربیاتی مشابه داشته‌اید. اما به هر حال همواره اولین و شاید هم بهترین پاسخ مراکز خدمات به انبوه مشکلات مشترکانی که پیش پیش هزینه استفاده از خدمات اینترنتی خود را ماهانه، سه ماهه، شش ماهه یا حتی یک ساله پرداخت کرده‌اند این جمله باشد: مشکل از مخابرات است یا مشکل از اختلالات منطقه‌ای است. به همین راحتی شرکت‌های ارائه‌دهنده خدمات از بار مسوولیت پیش روی خود شانه خالی کرده و کاربر اینترنت بینوا هم تنها کاری که از دستش بر می‌آید صبر است.
این درحالی است که برخی از مسوولان کشور در چند سال گذشته در برابر اختلالات اینترنتی دلایل عجیب و غریبی را بیان می‌کردند. زمانی لنگر کشتی‌ها عامل تمام اختلالات اینترنتی کشور بود. اما اکنون، یکی سنگین بودن سایت‌ها را عامل کندی اینترنت می‌داند و آن یکی استفاده از فیلترشکن را. یکی پهنای اندک باند را بهانه قرار می‌دهد و دیگری شرایط آب و هوایی و بارندگی را. با این حال اما مسوولان دولتی این بخش همواره مدعی افزایش پهنای باند کشور هستند. چه در این دولت و چه در دولت‌های گذشته همواره خبرهایی منتشر شده است که نوید بخش افزایش چند ده برابری پهنای باند بوده است. اما آیا صرفا افزایش پهنای باند می‌تواند پاسخگوی نیاز کاربران باشد؟‌
در همین زمینه، برات قنبری‌ معاون وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات با اشاره به اینکه افزایش ۱۰ درصدی ضریب نفوذ پهنای باند اینترنت در کشور می‌تواند به افزایش ۸/۰ درصدی تولید ناخالص داخلی بینجامد، گفته است که در یک توسعه متوازن به ازای سرمایه‌گذاری باید امکانات ایجاد شده به بازار کار تبدیل شود و براین اساس بخش خصوصی باید در لایه‌های دسترسی و ارائه خدمات به مردم در این بخش سرمایه‌گذاری کند.
با این حال اما داستان افزایش پهنای باند همچنان ادامه دارد و به دنبال آن هم افزایش مشکلات کاربران. به تازگی نیز محمود واعظی در جمع خبرنگاران گفته است که با افزایش پهنای باند اینترنت تعرفه فروش این خدمات به شرکت‌های اینترنتی کاهش می‌یابد.
او می‌گوید:‌ بررسی‌هایی که انجام شد، نشان داد که وضعیت کنونی اینترنت اصلا در شأن ملت بزرگ ایران نیست از این رو قرار است در برنامه کوتاه مدت، با استفاده از همه امکانات موجود تا یک سال آینده، وضعیت کنونی ۲ تا ۳ برابر شود و در ۲ تا ۳سال آینده پهنای باند به آنچه مطلوب مردم است برسد. وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات پهنای باند کنونی اینترنت را ۱۱۰ گیگابیت بر ثانیه ذکر کرد و گفت: این میزان در زمانی که وزارت تحویل شد ۷۱/۷ بود و ما امیدواریم این میزان را در ۱۰۰ روز آینده به ۱۵۰ گیگابیت بر ثانیه یعنی حدود دو برابر مقدار اولیه برسانیم.
وی افزود: البته تاکنون ۱۰ گیگابیت از این اضافه پهنا بین شرکت‌ها توزیع شده و از چند روز قبل هم تصمیم به توزیع ۳۰ گیگابیت دیگر گرفته‌ایم. واعظی گفت: امید می‌رود با افزایش پهنای باند بین‌المللی و باز شدن دست شرکت‌های توزیع‌کننده (PAP) تعداد اشتراک‌ها (share) در ارتباطات اینترنتی خانگی که هم اکنون به میزان یک به ۱۶، یک به ۲۰ و یک به ۴۰ هم گزارش شده به یک به ۸ برسد. وی پهنای باند داخلی کشور را در زمان تحویل وزارتخانه ۶۲۰ گیگابیت در ثانیه ذکر کرد و افزود: این رقم به ۸۵۰ گیگابیت در ثانیه رسیده و امید می‌رود در ۱۰۰ روز آینده به ۹۵۰ تا ۱۰۰۰ گیگابیت برسد.
پهنای باند عامل گرانی نیست
اما همان‌طور که انتظار می‌رفت مشکلات اینترنتی کشور صرفا تامین پهنای باند نیست؛ چرا که مدیر روابط عمومی شرکت ارتباطات زیرساخت راه رفع معضل سرعت و کیفیت اینترنت در کشور را نظارت بیشتر سازمان تنظیم مقررات(رگولاتوری) بر کار شرکت‌های ارائه‌دهنده خدمات اینترنت پر سرعت می‌داند. مهدی خدایی با اشاره به اینکه، میزان پهنای باند و ظرفیت شبکه زیرساخت در حال حاضر بالا است، می‌گوید: این شرکت قادر به تامین ظرفیت مورد تقاضای تمام شرکت‌های ارائه‌دهنده خدمات اینترنت پر سرعت به هر میزان است.
او می‌گوید: دلیل نارضایتی کاربران اینترنت از سرعت و کیفیت اینترنت به شرکت زیر ساخت مربوط نمی شود و چنانچه نظارت مناسبی بر عملکرد شرکت‌های ارائه‌دهنده اینترنت انجام شود، این مشکل قابل رفع است. خدایی گفت: اگر بر کار توزیع‌کنندگان و ارائه‌دهندگان خدمات اینترنت نظارت شود و این شرکت‌ها برابر موافقت‌نامه‌هایی که با سازمان تنظیم مقررات دارند، عمل کنند و موافقت‌نامه‌های معروف به SLA را به درستی اجرا کنند، بخش عمده‌ای از نارضایتی کاربران اینترنت رفع می‌شود.
با این حال اما به نظر می‌رسد که زیرساخت همچنان دوست دارد انحصارش در تامین پهنای باند را حفظ کند؛ چرا که مدیر روابط عمومی این شرکت پیرامون حضور بخش خصوصی در تامین پهنای باند می‌گوید: با ورود بخش خصوصی به حوزه واردات پهنای باند اینترنت اتفاق خاصی در مورد قیمت و تعرفه اینترنت رخ نمی‌دهد، چرا که در حال حاضر سهم شرکت ارتباطات زیرساخت از قیمت نهایی اینترنت (قیمتی که کاربران اینترنت می‌پردازند) ۱۱ درصد است و ۸۹ درصد دیگر قیمت اینترنت مربوط به هزینه شرکت‌های ارائه‌دهنده اینترنت پر سرعت است که با مدیریت مناسب می‌توانند این هزینه‌ها را کاهش دهند. اما این درحالی است که نصرالله جهانگرد رییس سازمان فناوری اطلاعات و ارتباطات و معاون وزیر درباره آزادسازی واردات پهنای باند می‌گوید که این موضوع در دستور کار رگولاتوری است و ما هم نظراتمان را دادیم و موافق هستیم شرکت‌های دیگر هم در زمینه واردات پهنای باند فعالیت داشته باشند. تعداد افراد منتظر در صف‌های پاسخگویی مشکلات کاربران اینترنتی شرکت‌های مختلف به راحتی بیانگر وضعیت این حوزه از ارتباطات کشور است. به جز پهنای باند که شاید بخش زیادی از مشکلات مربوط به آن باشد، اما از سوی دیگر به نظر می‌رسد تجهیزات و مودم‌های چینی‌ای که در چند سال گذشته از سوی بسیاری از شرکت‌ها وارد کشور و با قیمت‌های گزاف در اختیار کاربران قرار گرفته است از یک سو و امکانات زیرساختی موجود در کشور از سوی دیگر، زودتر از زمان استاندارد مستعمل شده و عمرشان به سر آمده و مشکلات زیادی را پیش روی کاربران قرار داده است. کاربرانی که دستشان از همه جا کوتاه است و تنها می‌توانند در برابر این مشکلات صبر پیشه کنند.