PCM کابوس کاربران اینترنت پرسرعت

م.ر.بهنام رئوف

عدم پیش بینی و استفاده از شیوه نامناسب جهت افزایش ظرفیت تلفن ثابت باعث شده است که این روزها مشترکان تلفن ثابت از امکان استفاده از اینترنت پرسرعت(ADSL) محروم شوند. شواهد موجود در سازمان نظام صنفی رایانه‌ای و انجمن شرکت‌های ارائه دهنده خدمات اینترنتی، گواه بر شکایت‌های بسیاری از سوی کاربران اینترنت در زمینه عدم ارائه امکانات لازم توسط شرکت‌های مخابراتی مناطق در شهر تهران است.

امروزه ارتباطات به عنوان یکی از فاکتورهای اصلی در توسعه یافتگی کشورها محسوب می‌شود و در همین زمینه رشد ضریب نفوذ

تلفن (چه ثابت و چه همراه) از یک سو و ضریب نفوذ استفاده از اینترنت در کشور از سویی دیگر نقش به سزایی در رتبه کشور در زمینه استفاده از فناوری‌های نوین دارد.

بر همین اساس وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات توسعه شبکه مخابراتی کشور در بخش تلفن ثابت و همراه را از سال‌های پیش در دستور کار خود قرار داده است.

یکی از فعالیت‌های انجام شده در این بخش که بارها مدیران وزارت ارتباطات با ارائه آمار و ارقام از آن دفاع کردند افزایش ضریب نفوذ تلفن ثابت و تعداد دایری خطوط دراین بخش بود. بر اساس آخرین آمار اعلام شده از سوی شرکت مخابرات ایران که در اوایل

مرداد ماه سال جاری منتشر شده است، در حال حاضر ۲۲ میلیون و ۹۹۰ هزار و ۵۵۸ خط تلفن ثابت در کشور مشغول به کار است که از این میان، تهران با دارا بودن ۵ میلیون و

۸۰۲ هزار و ۶۷۵ خط تلفن بیشترین تعداد متقاضیان را در کل کشور به خود اختصاص داده است. جدا از این مساله که شرکت‌های مخابراتی استانی توانستند ضریب نفوذ تلفن را در کشور افزایش دهند، اما استفاده از برخی از سیستم‌ها که بنا به گفته مدیران مخابراتی روش‌های مرسوم جهانی نیز هستند باعث شده تا این روزها بسیاری از کاربران اینترنت در کشور و به خصوص در شهر تهران علاوه بر آنکه نمی توانند از اینترنت پر سرعت (ADSL) استفاده کنند در استفاده از اینترنت به شیوه دایل آپ هم با مشکل روبه رو هستند.

شروع داستان

مخابرات در سالهای اخیر به خصوص در مناطق مرکزی شهر به جای توسعه شبکه کابلی از شیوه خاصی به نام PCM (Pulse Code Modulation) جهت افزایش ظرفیت خطوط استفاده نموده است که در این شیوه ظرفیت هر کابل به چندین خط تلفن ثابت اختصاص داده می شود.

اگرچه این شیوه توان پاسخگویی به نیاز گفتگوی تلفنی و انتقال صدا را برای مشترکان فراهم می‌کند، اما به دلیل تقسیم ظرفیت یک کابل امکان استفاده و اشتراک اینترنت ADSL برای مشترکانی که خطوط تلفن آنها با این شیوه فراهم شده است، وجود نخواهد شد. همچنین این خطوط در اتصال Dailup به شبکه های اینترنت نیز مشکلاتی را برای مشترکان ایجاد می‌کنند و عموما سرعت اتصال مشترکان این گونه خطوط پایین تر از ۳۳.۶ کیلو بیت است.

این درحالی است که بسیاری از مشترکان از نوع خط خود بی خبر هستند و هزینه اشتراک و آبونمان خط تلفن آنها نیز با مشترکانی که کابل مستقیم دارند، یکسان است.

علیرضا نیکسار، عضو انجمن شرکت‌های ارائه دهنده خدمات اینترنتی در این باره می‌گوید: خود من در منزل بیشتر از ۳۲ کیلو بیت نمی‌توانم به اینترنت وصل شوم و دلیل آن هم این است که خط تلفن من PCM است.

او می‌گوید: پیش از این به راحتی می توانستم از اینترنت استفاده کنم اما یکباره سرعت اتصال به شبکه از طریق خط تلفن کاهش پیدا کرد که بعد از پی گیری‌هایی که داشتم مخابرات منطقه به من گفت چون همسایه شما به خط جدید نیاز داشت و ما هم نمی توانستیم از طریق معمولی به او خط دهیم از خط شما استفاده کردیم و به وسیله سیستم PCM به او خط تلفن دادیم. به گفته نیکسار، این سیستم از مشکلاتی است که باعث کاهش سرعت اینترنت می شود. البته این مشکل عمومی نیست و فقط به مناطقی مربوط است که تراکم مشتری بالا باشد که این هم بر می گردد، به شعار به روز رسانی شرکت مخابرات ایران که متقاضیان بسیاری را بدون اینترنت کرده است!

PCM چیست؟

در صورتی که کابل‌های مخابراتی برای ارائه خطوط تلفن پرشده باشد و امکان حفاری کردن برای کار گذاشتن کابل‌های مسی در زمین نباشد و یا نیاز به زمان طولانی داشته باشد، مراکز مخابراتی می‌توانند خدمات تلفن ثابت خود را از طریق PCM به متقاضیان ارائه دهند.اصل داستان PCM که به نام Pairgain Technology است، روشی است که در آن بهره کابل مسی زیاد می‌شود. به طوری که مثلا می‌توان با یک کابل مسی، ۴ تا ۸ خط تلفن را سرویس داد.

مطمئناً با فراگیر شدن اینترنت و تغییر ذائقه کاربران برای استفاده همزمان از شبکه Data Voice، آنها تمایل خواهند داشت که از دو خط تلفن استفاده کنند و این خود باعث حجیم شدن شبکه خواهد شد.

بینش فنی این قضیه از اینجا شروع شد که دو خط آنالوگ را روی یک سیم ارسال کنند و هر مشترک را به جای این که با ۶۴kbps کدینگ کنند با ۳۲kbps انجام دهند. یعنی با همان کدینگ توانستند ۴ مشترک را روی یک زوج سیم توسعه دهند.

اولین پایه‌گذار کدینگ کردن پالس‌ها به این روش، کمپانی لوسنت بود که این کار را در سال ۱۹۸۰ انجام داد. به این کار -یعنی افزایش بهره‌وری خط به منظور افزایش تعداد مشترکان در شبکه بدون توسعه شبکه- Pairgain Technology گفته می‌شود.

تکنولوژی Pairgain اشتباها در ایران با عنوان PCM شناخته شده است. PCM که مخفف کلمه Pulse Code Modulation ( مدولاسیون پالس‌های کدشده) است، هیچگونه نقطه اشتراکی با سیستم‌هایی که در ایران نصب می‌شود را ندارد. یکی از مشکلاتی که در سیستم pairgain وجود دارد این است که یکبار اطلاعات، دقیقاً در درگاه خروجی خانه مشترک از آنالوگ به دیجیتال تبدیل و روی سیم منتقل می‌شود. در مرکز نیز از دیجیتال به آنالوگ تبدیل و به سوئیچ منتقل می‌شود. در داخل سوئیچ همه آنالوگ‌ها به دیجیتال تبدیل می‌شود. در این فرایند یک دور کامل از دیجیتال به دیجیتال و دوباره به آنالوگ و دیجیتال خواهیم داشت که این دور باعث ایجاد نویز در صدا می‌شود که به طور طبیعی نمی‌توان آن را معادل یک خط سیم مسی فرض نمود حتی در صورت نصب بهترین نوع از انواع pairgainها، بازهم می‌توان مانند یک سیم مسی از آن دیتا دریافت کرد. یکی دیگر از مشکلاتی که سیستم‌های pairgain در ایران وجود دارد، به تجهیزات DSL موجود در شبکه برمی‌گردد. در اکثر کشورهای غربی و یا اروپایی که در حال نصب تجهیزات DSL بودند، ترمینال‌هایی داشتند که در داخل این ترمینال‌ها ژله وجود داشت که در صورت اتصال سیم مسی به آنها، یک غشایی از ژل دور مس را می‌پوشاند و این باعث می‌شد تا مس سولفاته نشود. ولی تجهیزات شبکه مخابراتی کشور برای کار گذاشتن DSL بر آنها، طراحی نشده‌اند و از نظر کابل مسی و سیستم‌ها همگی برای آنالوگ طراحی شده‌اند.تقریبا در حدود سال‌های ۱۳۷۰ که توسعه و نصب سوئیچ‌های دیجیتال شروع شد، بهینه‌سازی که در شبکه صورت گرفت بازهم برای ساختار آنالوگ بود نه دیجیتال. به همین دلیل در هرکجا که تجهیزات DSL نصب می‌شوند پس از مدت کوتاهی سیم‌های مسی، بنفش رنگ می‌شوند. یعنی CONNECTORهای موجود در پست یا ترمینال‌های موجود در جعبه‌های کافو، تحمل ولتاژ ۲۰۰ ولت و جریان ۱۰۰ میلی‌آمپر را ندارند. حداکثرولتاژ ۴۰ ولت و جریان ۲۰ میلی‌آمپر را می‌توانند تحمل کنند. به طور کلی مشکلاتی که در سیستم‌های pairgain وجود دارد باعث شده تا درروزهایی که بارندگی زیاد است و یا در روزهای آفتابی که درجه حرارت بالا می‌رود، همه چیز در سیستم به هم خورده و میزان خطاهای سیستم بالا رود. حتی این معضل در برخی از دستگاه‌های خریداری شده، وجود دارد که در صورت بروز خطا در سیستم تلفن شروع به زنگ‌های مجازی می‌کند.

شروع مشکلات

با توجه به اینکه خطوط تلفن هزاران مشترک مخابرات به‌ خصوص در مناطق مرکزی شهر و مناطق تجاری با استفاده از شیوه فوق فراهم شده است و همچنین محدوده تحت پوشش معدود شرکت‌هایی که اقدام به ارائه اینترنت بی سیم می کنند حتی در پایتخت نیز شامل همه مناطق نمی شود، عملاً بسیاری از مشترکان مخابرات در مناطق مرکزی و تجاری شهر از هرگونه اشتراک اینترنت مناسب و به صرفه محروم هستند. در حال حاضر نیز برخی از مهمترین مراکز تجاری کامپیوتر و محصولات مخابراتی واقع در مرکز شهر تهران نیز با چنین مشکلی مواجه هستند.معاونت فنی یکی از مراکز مخابراتی معتقد است که قرارداد مخابرات با مشترکان تنها جهت تامین گفتگوی تلفنی و صدا است و مخابرات مسوولیتی نسبت به کیفیت خطوط برای انتقال دیتا و اینترنت ندارد. این در حالی است که حتی راه ساده ای نیز جهت دریافت کابل مستقیم واستفاده از اینترنت پرسرعت در ازای هزینه بیشتر نیز برای مشترکین وجود ندارد.

۵۳۳ هزار خط PCM در پایتخت

مهرداد حسین خانی، مدیر کل برنامه ریزی و بودجه شرکت مخابرات استان تهران در این باره می‌گوید: آخرین آماری که تا پایان خرداد ارائه شده ۵۳۳ هزار و ۴۳۶ مشترک از طریق PCM به شبکه تلفن ثابت افزوده شده‌اند. او می گوید: درصد خیلی کمی را تعدادخطوط PCM تشکیل می‌دهند. در حال حاضر اگر مشترک برای تهیه خط مراجعه کند بستگی به منطقه ای دارد که درخواست خط تلفن داشته باشد. ما در اکثر مناطق تهران امکانات خوبی را داریم و از طریق شبکه نرمال سرویس می‌دهیم، ولی در بعضی از محدوده ها که هنوز تقویت شبکه اجرا نشده باشد از طریق PCM سرویس را می دهیم تا زمانی که شبکه تقویت شود و بتوانیم به شیوه عادی ارتباط مشترکان را برقرار کنیم.

او می‌گوید: ممکن است شما برای دریافت خط به یک مرکز مراجعه کنید و این مرکز در یک کوچه به راحتی امکان دادن خط به مشترک را داشته باشد، اما در یک کوچه بالاتر به دلیل پر بودن ظرفیت ها نمی تواند که این کار را انجام دهد، در نتیجه به ناچار برای آنکه نیاز مشترک برطرف شود از طریق سیستم PCM به او خط تعلق می گیرد که این موضوع بیشتر به مصرف شبکه و چگالی تعداد مشترکان در مناطق مختلف مربوط می شود. مدیر کل برنامه ریزی و بودجه شرکت مخابرات استان تهران در باره استفاده از ADSL توسط مشترکان خطوط PCM می‌گوید: جاهایی که مشترکی ای دی اس ال بخواهد معمولا مراکز سعی می کنند که برای مشترک امکاناتی ایجاد کنند که بتواند از این سرویس استفاده کند، ولی اگر نتوانند این کار را انجام دهند می توانند به اپراتورهای PAPای مراجعه کنند که سیستم وای مکس را ارائه می دهند. وای مکس سیستمی است که بدون سیم پهنای باند را در اختیار کاربر قرار می دهند. البته قیمت این خدمات هم خیلی بالاتر از ADSL است. حسین خانی می‌گوید: در نظر داریم با تقویت شبکه ای که داریم خطوط PCM را که در حقیقت مسکنی هستند برای شبکه به تدریج از مدار حذف کنیم، ولی ارائه تاریخ دقیق برای حذف این خطوط از شبکه در حال حاضر میسر نیست.

او می‌گوید: PCM تکنولوژی‌ای است برای ارائه سرویس صدا و در دنیا هم از آن استفاده شده ما هم از آن در برخی از مناطق که مشترک مجبور بود مدت زمان زیادی را برای تهیه خط تلفن صرف کند، استفاده کردیم و این کار باعث گشایشی شد برای مشترک تا بتواند به سرویس اولیه که همان صدا است دست پیدا کند بعدا با پیشرفت تکنولوژی و به وجود آمدن شبکه های «ای دی اس ال» این مشکل پدیدار شد وگرنه PCM موقعی خریداری شد که در ارائه تلفن به مشترک مشکل داشتیم. در حال حاضر سرویس های متعددی آمده که ما هم در نظر داریم با تقویت شبکه بتوانیم ارائه این سرویس‌ها را برای مشترک فراهم کنیم.

مخابرات دست به کار شود

محمودرضا خادمی، عضو کمیسیون اینترنت سازمان نظام صنفی، در این باره می‌گوید: شکایات بسیاری در این زمینه به سازمان شده است و فکر می‌کنم تعداد خطوط PCM موجود در پایتخت بیشتر از آن چیزی باشد که اعلام شده است.

او می‌گوید: با توجه به آمارهایی که ما در اختیار داریم در بعضی از مراکز نزدیک به ۳۰ درصد از خطوط به شیوه PCM ارائه شده است. البته این آمار خیلی وسیعی نمی تواند باشد، ولی در بیشتر مناطق تجاری که تعداد شرکت‌های خصوصی زیاد است و مخابرات مجبور به تامین تعداد خطوط تلفن بیشتری است این مشکل مشهود است. به گفته خادمی مشکلات مشترکان این خطوط تنها به استفاده از اینترنت باز نمی گردد. اگر قرار باشد یک خط کابل برگردان باشد تمام مشترکان دیگر هم با مشکل روبه رو می شوند. اگر مشترک تلفن بی سیم و یا تلفن سانترال داشته باشند، بقیه مشترکان آن خط هم با مشکل روبه رو می‌شوند. او می‌گوید: البته تکنولوژی وجود دارد که کارت های PCM در مراکز با کارت‌هایی جایگزین می‌شود که دیتا به صورت تفکیکی می‌تواند انتقال داده شود، اما اینکه چرا مخابرات از این کارت ها استفاده نمی کند سوالی است که باید توسط مدیران جواب داده شود. خادمی تاکید می‌کند: در مورد به کارگیری سیستم PCM و مشکلاتش ما صحبت های شفاهی با مخابرات داشتیم، ولی مذاکرات کتبی نداشتیم.

درست است که برای رسیدن به شعارهای داده شده و افزایش ضریب نفوذ تلفن نباید از هیچ تلاشی دریغ کرد، اما بی شک مدیران مخابراتی باید توسعه و افزایش ضریب نفوذ اینترنت را نیز مد نظر قرار داده و تلاش خود را برای از میان برداشتن مشکلاتی از این دست به کار گیرند.