سونیتا سراب پور

قوی‌ترین ابر رایانه ایران توسط محققان مرکز تحقیقات پردازش‌های فوق سریع در دانشگاه صنعتی امیر کبیر به مرحله بهره‌برداری رسید. با ساخت این سامانه که قوی‌ترین ابر رایانه فوق سریع ساخته شده در خاورمیانه محسوب می‌شود، ایران به جمع چند کشور پیشرفته دارای این فناوری می‌پیوندد.

در دنیای امروز بسیاری از مسائل پیچیده به دلیل داشتن زمان طولانی محاسبه روی رایانه‌های شخصی به صورت علمی و در زمان محدود قابل اجرا نیستند. راه‌حل این مشکل استفاده از سیستم‌های پردازش و ابر رایانه‌ها است.

فناوری کلاستر در حال حاضر بهترین روش برای ساخت ابر رایانه در جهان به شمار می‌رود و علاوه بر هزینه پیاده‌سازی پایین، دارای امکان توسعه و به روزرسانی مناسبی است. نخستین ابررایانه ایران از این فناوری بهره برده است.

این ابررایانه با همکاری سازمان هواشناسی کشور ساخته شده و برای پیش‌بینی وضع هوا مورد بهره‌برداری قرار می‌گیرد.

در گفت‌وگو با مهندس مجتبی شجاعی مسوول فنی این طرح جزئیات بیشتری از این طرح را جویا شده‌ایم که می‌خوانید:

ویژگی‌های این ابر رایانه چیست؟

این سیستم یک ابر رایانه کلاستر است که حاصل تلاش دو سالانه گروه تحقیقاتی در دانشگاه امیر کبیر است. ۲۱۶ هسته پردازش با فرکانس ۲ گیگاهرتز از ویژگی‌های این ابر رایانه است. این ابررایانه همچنین ۵ گیگابایت حافظه اصلی و ۵۸۰۰ گیگا بابت ظرفیت ذخیره‌سازی دارد و حداکثر پردازش آن ۸۶۰میلیارد عمل در ثانیه است.

این نخستین ابررایانه ایران است؟

خیر، این اولین ابر رایانه ساخته شده در ایران نیست و یک نمونه از این سیستم در سال ۱۳۸۲ برای سازمان فضایی ایران و به منظور پردازش تصاویر ماهواره‌ای ساخته شده و به بهره‌برداری رسیده است.

این ابر رایانه مشابه خارجی هم دارد؟

کشورهای دیگر هم مشابه آن را ساخته‌اند در واقع ایران با ساخت این ابررایانه به جمع بیست کشوری می‌پیوندد که به این فناوری دست یافته‌اند.

در رتبه بندی جهانی، این ابر رایانه در چه جایگاهی قرار می‌گیرد؟

در حال حاضر این ابر رایانه در رتبه‌بندی جهانی جایی ندارد، ولی از این نظر که درخاورمیانه اولین کشوری هستیم که به ساخت چنین ابررایانه‌ای دست زده‌ایم حائز اهمیت است. باید اشاره کنم طراحی و تولید آن ۱۰۰درصد داخلی است.

قوی‌ترین ابررایانه‌ جهان متعلق به کدام حرکت است؟

در حال حاضر قوی‌ترین ابررایانه مربوط به شرکت IBM است که قدرت آن ۲۸۰میلیارد عمل در ثانیه است.

این ابررایانه در شبیه سازی انرژی اتمی مورد استفاده قرار می‌گیرد.

سیستم عامل مورد استفاده در این ابررایانه چیست؟

سیستم عامل مورد استفاده در این سامانه لینوکس است و یک نرم‌افزار نیز برای مدیریت، نظارت و کنترل سیستم توسط محققان این مرکز تهیه شده است. همچنین مجموعه‌ای از نرم‌افزارهای کاربردی مانندMM۵ و ARPS برای پیش‌بینی وضع هوابر روی این ابررایانه نصب و مورد استفاده قرار گرفته است.

این ابر رایانه علاوه بر پیش‌بینی وضع هوا کاربردهای دیگری نیز دارد؟

علاوه بر کاربرد در زمینه هواشناسی، کاربردهای گسترده دیگری مانند، صنایع نفت وگاز، صنایع دارویی، صنایع خودروسازی، صنایع پتروشیمی و پلیمر، مهندسی پزشکی، پیش‌بینی وقایع طبیعی مانند سیل و زلزله و در واقع برای کارهایی که دارای محاسبات پیچیده هستند مورد استفاده قرار می‌گیرد.

ابررایانه‌های بزرگ دنیا اسامی خاصی دارند آیا ابررایانه ایران هم اسم مشخصی دارد؟

فعلا اسم خاصی روی این ابررایانه گذاشته نشده است. در کل با نام سیستم پردازش سریع هواشناسی معروف است.

چه شرکت‌ها و افرادی در این طرح شرکت داشته‌اند؟

این طرح حاصل تلاش دو سالانه محققان مرکز تحقیقات پردازش فوق سریع در دانشگاه امیرکبیر و با همکاری سازمان هواشناسی کشور ساخته شده است.مجریان این طرح عبارتند از: دکتر محمد کاظم اکبری (عضو هیات علمی دانشگاه کامپیوتر دانشگاه صنعتی امیرکبیر) و دکتر احمد معتقدی (عضو هیات علمی دانشگاه برق دانشگاه امیرکبیر).

مسوول مرکز دکتر بهمن جوادی مسوول اجرایی مهندس آرش جلال‌زاده، بخش سخت‌افزار مهندس رضا سپهی، بخش نرم‌افزاری مهندس محمدرضا میرزا بابایی و مسوول بخش فنی مهندس مجتبی شجاعی.

چقدر برای ساخت این ابررایانه هزینه شده است؟

این طرح هزینه‌ای بالغ بر ۵میلیارد ریال داشته که توسط سازمان هواشناسی کشور پرداخت شده است.

این ابررایانه در‌حال‌حاضر قابل بهره‌برداری است؟

فعلا این سامانه قابل بهره‌برداری نیست. ولی تا چند هفته آینده این ابررایانه در سازمان هواشناسی به بهره‌برداری می‌رسد.