مادر قطعات کامپیوتری
مریم عسگری
بزرگ‌ترین بردی که داخل کیس رایانه قرار می‌گیرد، مادربورد است.

طرح: بهناز گلریز
مادربورد (MAIN BOARD) همان طور که از نامش پیدا است، از مهم‌ترین قطعات داخلی کامپیوتر است که داخل کیس قرار می‌گیرد و سایر قطعات مانند پردازنده، حافظه و ... روی آن نصب می‌شوند که کاربرد این قطعات بدون وجود مادربورد غیرممکن است.
به همین دلیل است که انتخاب صحیح یک مادربورد بسیار مهم و با اهمیت است.
این انتخاب می‌تواند تعیین کننده نوع پردازنده، سنجش میزان همکاری سایر قطعات و پتانسیل‌های ارتقای سیستم در آینده باشد.
در سال 1982 همزمان با ارائه اولین کامپیوترهای شخصی، استفاده از برد اصلی آغاز شد. این برد دربرگیرنده پردازنده، رم، انواع درایو و سایر موارد بوده که این قطعات به وسیله کابل به بورد اصلی متصل می‌شود.
بورد اصلی شامل چند چیپ ست است که این چیپ ست‌ها نقل و انتقال اطلاعات بین پردازنده و دیگر اجزا را مقدور می‌سازند.
با توجه به اهمیت این قطعه در کامپیوتر شرکت‌های مختلفی مانند: AMD، MSI، GIGABYATE، Abit و ASUS و... اقدام به تولید و عرضه مادربورد با ویژگی‌های مختلف به بازار کرده‌اند که در این بین مادربوردهای ASUS و GIGABYTE و AMD در بازار داخلی از آمار فروش بالایی برخوردارند. شوکت، یک فروشنده تجهیزات کامپیوتری در پاساژ پایتخت می‌گوید: «به طور کلی قیمت مادربورد (main board) بستگی زیادی به ویژگی‌هایی چون توانایی پشتیبانی از پردازنده‌های یک یادو و هسته‌ای، پشتیبانی از RAM با ظرفیت‌های مختلف و... دارد و ممکن است بین 50 تا 200هزار تومان متغیر باشد.
این فروشنده معتقد است استفاده از مادربوردهای ارزان قیمت اگرچه از نظر مالی به نفع کاربران است، اما این مادربوردها پشتیبانی از پردازنده و گزینه‌های گسترش و گرافیک را محدود می‌کنند و هنگام ارتقا نیز سیستم را با مشکل مواجه می‌سازند. پس بهتر است هنگام خرید مادربورد دقت بیشتری داشته باشیم.
اجزای اصلی مادربورد
مادربورد از اجزایی تشکیل شده است که به طور کلی عبارتنداز:
1 - تراشه‌های حافظه اصلی (رم) و جایگاه آن.
۲ - پردازنده و تراشه‌گیر پردازنده.
3 - تراشه‌های حافظه Bios.
۴ - کمک پردازنده و جایگاه آن.
5 - کلیدهای قطع و وصل و اتصال‌گرهای تنظیم (جامپرها).
۶ - اتصالات برق.
7 - محل اتصال صفحه کلید.
۸ - محل اتصال بلندگو.
9 - محل قرارگیری شکاف یا اسلات‌ها.
۱۰ - باتری.
11 - چندین قطعه الکترونیکی دیگر مانند خازن‌ها، کریستال، چیپ‌ست‌ها و....
سالاری، یک فعال در این زمینه می‌گوید: خازن‌ها انرژی را ذخیره می‌کنند و معمولا برای تنظیم امواج به طور متناوب و مستقیم به کار می‌روند.
انواع مادربورد
مادربوردها باید متناسب با منبع تغذیه و کیس باشند. طبق اعلام فروشندگان بازار، مادربوردها از نظر شکل به چند دسته تقسیم می‌شوند که مادربوردهای سبک PC/XT، AT/FULL SIZE، BABY AT OR MINI AT، LPX، ATX، NLX و .... از این جمله‌اند.
-مادربورد سبک PC/XT در سال 1981 به بازار عرضه شد و هم اکنون مورد استفاده قرار نمی‌گیرد. طول آن در حدود 30سانتی‌متر و عرض آن در حدود 20سانتیمتر و دارای 5شکاف برای کارت‌ها بود.
-مــــادربــــورد ســـــبک
AT/FULL SIZE در سال 1984 به بازار عرضه شد، طول آن 35 سانتی‌متر و عرض آن 30سانتیمتر است و تقریبا از دور خارج شده است و دیگر تولید نمی‌شود، زیرا بسیار بزرگ بود.
-مادربــــورد ســــبکBABY AT OR MINI AT تقریبا استاندارد مادربورد AT/FULL SIZE را دارد ولی از نظر اندازه کوچکتر از آن است. از آنجا که این مادربورد در هر جعبه‌ای جای می‌گیرد، بیشتر مادربوردهای کنونی بدین شکل تولید می‌شوند.
-مادربورد LPX نیز مانند نوع قبل دارای دو نوع کوچک و بزرگ است. این مادربورد دارای این امکان است که بعد از نصب اتصالات مختلف در قسمت عقب قرار می‌گیرند، ضمن اینکه این نوع مادربوردها دارای اتصال‌گرهای اضافی نیز هستند.
-مادربورد ATX در سال ۱۹۹۵ طراحی شد که شباهتی به مادربوردهایBABY AT OR MINI AT دارد. با این تفاوت که ۹۰درجه تغییر شکل یافته است. در این گونه مادربوردها تهویه رایانه به خوبی انجام می‌شود و دارای یک نوع جامپر است. در این نوع بردهای اصلی نمی‌توان از هر دو نوع حافظه استفاده کرد. این بردها دارای امکاناتی هستند که می‌توان بدون استفاده از کابل‌‌های بلند قطعات را بر روی آن وصل کرد زیرا دارای جایگاه‌های خاصی هستند. ضمن اینکه می‌توان بر روی شکاف‌های آن هر کارتی را با هر طولی نصب کرد. کار با مادربورد NLX بسیار ساده و تغییرات، نگهداری و ارتقای آن نیز ساده‌تر است.
پردازنده‌های دو هسته‌ای کارآمد
شکل جدید مادربورد نیز شامل آن دسته‌ای است که پردازنده‌های دو هسته‌ای را که با خازن حالت جامد کار می‌کنند، ساپورت می‌کنند.
پردازنده‌های دو هسته‌ای همان طور که از نام آنها پیدا است دارای دو پردازشگر، دو کش L2 در یک واحد سیلیکونی است.
مزیت این پردازنده‌ها، پردازش بهتر دستورات است. در واقع مزایای پردازنده‌های دو هسته‌ای زمانی بهتر لمس خواهد شد که به طور همزمان چندین کار انجام پذیرد و کامپیوتر هنگ نکند.
فعالان بازار معتقدند، تراشه‌های دو هسته‌ای INTEL نیاز به یک مادربورد جدید دارند. در صورتی که پردازنده‌های دو هسته‌ای AMD نیازی به مادربورد جدید ندارند و فقط با به روزرسانی بایوس (BIOS) می‌توان این پردازنده‌ها را روی مادربوردهای سوکت 939نصب کرد.
مجیدی، یک فروشنده انواع تجهیزات کامپیوتری می‌گوید: شرکت‌های INTEL و AMD رقابت شدیدی را برای به دست گرفتن بازار فروش پردازنده‌های دو هسته‌ای با هم آغاز کرده‌اند.
به گفته وی پردازنده‌های دو هسته‌ای INTEL CORE2 DOU جدیدترین پردازنده‌های موجود در بازار هستند که قیمتی حدود 100تا180هزار تومان دارند و اگر چه بسیار کارآمد هستند اما به دلیل قیمت بالایی که نسبت به پردازنده‌های تک هسته‌ای دارند، چندان مورد توجه قرار نمی‌گیرند.
وی پردازنده‌هایی با قدرت ۲۵۰۰مگا هرتز را برای کامپیوترهای پنتیوم ۴ و پردازنده‌های دو هسته‌ای ۳۰۰۰ ، ۳۵۰۰ و ۴۵۰۰ مگا هرتزی را برای نسل پیشرفته‌تر کامپیوترها مناسب می‌داند.
انتخاب مادربورد مناسب
صفی‌پور، یک فروشنده تجهیزات کامپیوتری می‌گوید: هنگام خرید مادربورد باید به اندازه کیس توجه داشت.
چرا که در‌حال‌حاضر کیس در اندازه‌های mini ATX، ATX و micro ATX در بازار موجود است و کاربران باید با توجه به اندازه و نوع کیس، مادربورد را انتخاب کنند.
انطباق مادربورد با پردازنده‌‌ای که قرار است روی آن نصب شود نکته دیگری است که باید به آن توجه شود.
کاربران باید بدانند روی مادربورد می‌خواهند پردازنده intel یا AMD نصب کنند و یا از کامپیوتر خود انتظار انجام امور محاسباتی را دارند یا کارهای گرافیکی.
به طور کلی پردازنده‌های intel برای انجام کارهای محاسباتی و اداری و پردازنده‌های AMD برای انجام امور گرافیکی و بازی‌های رایانه‌ای مناسب هستند.
نکته سوم اینجا است که کاربران باید بدانند چه میزان حافظه را روی مادربورد نصب می‌کنند و مادربورد مورد نظر چند ماژول (سوکت برای جایگذاری رم) دارد.
فعالان بازار معتقدند حافظه‌ای که همراه یک مادربورد نصب می‌شود، باید حداقل ۲۰۰ تا ۲۶۰DDR و حداکثر ۴۰۰/۳۳۳ DDR ظرفیت داشته باشد.
آنهـــا همچنین حافظــــه260/333DDR یا‌1066/800 PCرا به کاربران پیشنهاد می‌کنند.
بررسی چیپ‌ست، نکته دیگری است که هنگام خرید مادربورد باید به آن توجه کرد.
فاطمی یک فعال در این زمینه می‌گوید: شرکت‌هایی مانند Nvidia، sis، ATi، VIA intel اکثر چیپ‌ست‌های موجود در بازار را تولید می‌کنند که چیپ‌ست‌های ATi و viA برای انجام امور گرافیکی و چیپ‌ست‌های sis، intel و NViDiA برای انجام امور اداری و محاسباتی مناسب هستند.
پرفروش‌های بازار
طبق اعلام فعالان بازار در حال حاضر، مادربوردهای intel و Ausu جزو پرفروش‌های بازار هستند که بسته به قابلیت‌هایی دارند، از قیمت‌های مختلفی (بین 75 تا 148هزار تومان) برخوردارند.
لاری یک فروشنده مدل P۵WD۲ از مادربوردهای Asus را جزو پرفروش‌های بازار معرفی می‌کند که قیمتی حدود ۱۴۵ تا ۱۵۰هزار تومان دارد و برای کامپیوترهای پنتیوم ۴ با چیپ‌ست‌های پیشرفته کاربرد دارد.
همچنین مدل AMD K8U پرفروش‌ترین مادربوردی است که برای نسل قدیمی‌تر کامپیوترها کاربرد دارد و با قیمت 75هزار تومان به فروش می‌رسد.
مادربورد intel ۳۶۰۰ که قابلیت پشتیبانی CPU۳۶۰۰ را دارد نیز جزو پرفروش‌های بازار است که مخصوص کامپیوترهای پیشرفته بوده و با قیمت ۱۸۰هزار تا ۲۰۰هزار تومان به فروش می‌رسد. فروشندگان همچنین مدل P۴ P۸۰۰S از مادربوردهای Asus را که با قیمت ۷۹ تا ۸۰هزار تومان به فروش می‌رسد جزو پرفروش‌های بازار دانستند که برای کامپیوترهای معمولی کاربرد دارند.
به طور کلی قیمت مادربوردهای Asus در بازار حدود 50 تا 180هزار تومان، نرخ مادربوردهای GIGABYTE بین 70 تا 200هزار و قیمت مادربوردهای MSI بین 67 تا 160هزار تومان است که این قیمت‌ها نسبت به دو هفته گذشته در حدود 2درصد افزایش یافته است.
تازه‌های بازار
کاریان، یک فروشنده تجهیزات کامپیوتری مادربوردهای سری
۶ -GUAD گیگابایت را جدیدترین‌های بازار معرفی کرد که مخصوص کامپیوترهای پیشرفته و حرفه‌ای است.
این مادربوردها DDR2 را ساپورت کرده و بسیار بی صدا هستند.
در حال حاضر ۵ مدل از این مادربوردها وارد بازار داخلی شده‌اند که از خازن‌های حالت جامد استفاده می‌کنند.
نرخ این مادربوردها بین 150 تا 230هزار تومان است. GA965P -Dq6 -GA695P -Dq6 دو نمونه از این مادربوردها هستند. تنظیمات ضریب فرکانسی حافظه آنها شامل مقادیر X2، X2/5، X3/3 و X4 است که کاربران را قادر می‌سازد با سرعت بالا امور خود را انجام دهند.
مدل ۱۵G DRO و DM نیز مادربورد جدید شرکت ALBAT YON است که به تازگی وارد بازار شده و با قیمت ۷۸هزار تومان به فروش می‌رسد.