عیدی مشترکان به مخابرات در سال نو
م.ر.بهنام رئوف
نوروز یکی از مهم‌ترین وقایع سالانه در زندگی ایرانیان محسوب می‌شود که همه ما خاطرات شیرین و دلپذیری از آن داریم. خاطراتی که این روزها دیگر با فراگیر شدن تکنولوژی می‌رود تا در صندوقچه ذهن ما جا پیدا کند و شاید بعدها به قصه‌هایی برای کودکانمان.

طرح از ‌جمال صحرادی
فراگیر شدن تکنولوژی به تدریج طی سال‌های گذشته آداب و رسوم را تحت تاثیر خود قرار داده که البته اختلاف میان نسل‌ها را نیز باید به آن اضافه کرد. این روزها دیگر کمتر کسی پیدا می‌شود که وقت خود را برای خرید و ارسال کارت پستال تبریک سال نو در کتاب فروشی‌ها و ادارات پستی صرف کند.
گسترش اینترنت و پیدایش کارت پستال‌های متنوع الکترونیکی آن هم با حداقل هزینه باعث شده تا نسل جدید و جوان برای بیان احساسات درونی خود به تکنولوژی‌های نوین رو آورد.
پیام کوتاه یا SMS هم یکی از همان تکنولوژی‌های جدیدی است که این روزها به‌خصوص در مناسبت‌ها کارکرد ویژه‌ای به خود گرفته است.
هرچند در فرهنگ اصطلاحات دیجیتالی از SMS به عنوان یک پیام کوتاه و ضروری یاد شده است اما امروزه دیگر دریافت یک پیام کوتاه برای کاربران تلفن‌همراه به ‌معنای رسیدن یک پیام ضروری نیست. امروزه دریافت جوک، شوخی، تبلیغ، شعر و مسایل عاطفی بسیار بیشتر از یک پیام ضروری است و به نظر می‌رسد وسیله‌ ارتباطی که قرار بود برای ارتباطات ضروری و فوری استفاده شود، برای بسیاری از شهروندان، به وسیله‌ای برای تفریح و استفاده‌های غیرضروری تبدیل شده است. ارائه آمار روزانه از سوی اپراتورهای تلفن‌همراه گواه افزایش حجم بالای استفاده از پیام کوتاه تلفن‌همراه برای موارد مختلفی در بین کاربران تلفن‌همراه است.
آغاز ماجرا
SMS هم مانند دیگر فناوری‌ها با اختلافی چند ده ساله وارد ایران شده است. پس از آغاز واگذاری تلفن‌همراه در سال 74 ارائه سرویس‌های ارزش افزوده‌ای همچون پیام کوتاه از سال 81 در دستور کار مخابرات قرار گرفت. در ابتدا و به خاطر محدودیت استفاده از این سرویس استقبال چندانی از سوی کاربران صورت نگرفت اما با فعال‌سازی این سرویس توسط مخابرات و افزایش ظرفیت مراکز پیام کوتاه برای تمامی مشترکان به تدریج بر دوستداران ارسال و دریافت پیام کوتاه در کشور افزوده شد.
بنا بر گفته مسولان دولتی استقبال نسل جوان از تلفن‌همراه باعث شده تا جنبه سرگرمی و تفریحی پیام کوتاه بیشتر از سایر سرویس‌ها حتی صدا (Voice) مورد توجه قرار گیرد.
طنز و جوک در صدر
داود زارعیان مدیر کل روابط عمومی مخابرات ایران در اظهارنظری عنوان کرده است که طنز، فکاهی، موضوعات اجتماعی، سیاسی، عشقی، مذهبی، ادبی و ورزشی به ترتیب بیشترین موضوعاتی است که در میان SMS‌های مشترکین دیده می‌شود و ایرانی‌ها یکی از فعال‌ترین کاربران پیام کوتاه در جهان هستند.
او می‌گوید در حال حاضر 37درصد درآمدهای شرکت‌های مخابرات از پیام کوتاه است، در این میان پیش‌بینی‌ها حاکی بود که سال گذشته حدود 5/8میلیارد پیام ارسال شود که با توجه به شرایط پیش بینی می‌شود بالغ بر 10میلیارد اس‌ام‌اس در سال 85 در کشور ارسال شده است.
SMS راه‌حلی برای مشکلات عاطفی
اما براساس نتایج پژوهش یک دانشجوی کارشناسی ارشد، پیام‌های طنز، تعیین وقت ملاقات، بیان احساسات، اطلاع‌رسانی، احوال‌پرسی، ارسال پیام‌های تبریک و تسلیت، پیام‌های مرتبط با کار و دانشگاه و در انتها پیام‌های تبلیغاتی به ترتیب محتوای پیام‌های کوتاه کاربران ایرانی را تشکیل می‌دهد.
بر اساس این تحقیق ۷۸درصد افرادی که بیش از ۱۰ پیام کوتاه در روز ارسال می‌کنند مجرد هستند و به عبارتی دیگر مجردها بیشتر از متاهل‌ها از سرویس پیام کوتاه استفاده می‌کنند. ۷۰درصد افراد زیر ۲۳ سال بیش از ۱۰ پیام کوتاه در روز ارسال می‌کنند و بین سن و جنس افراد با مقدار استفاده از پیام کوتاه جهت بیان احساسات رابطه قوی وجود دارد به طوری که زنان بیشتر از مردان از SMS برای بیان احساسات استفاده می‌کنند.
علی، از کاربران تلفن‌همراه است که علاقه‌ بسیاری به استفاده از پیام کوتاه دارد. او در یک نظر سنجی اعلام کرده که اس‌ام‌اس اگر همچون دست برایم عزیز نباشد، همچون عصای دست برایم ضروری است.
او معتقد است در اس‌ام‌اس می‌توان خجالت را کنار گذاشت و بدون
رودربایستی نوشت و گاهی اساسی‌ترین مسائل زندگی را با آن حل کرد.
در عین حال همچنان کاربرانی نیز هستند که دید و بازدید سنتی را به نوع دیجیتالی آن ترجیح می‌دهند.
شهاب از دیگر کاربران تلفن‌همراه معتقد است اگر به جای پیام کوتاه، یک احوالپرسی کوتاه ولی صمیمانه در بین مردم به وجود می‌آمد، وضع جامعه بسیار شادی‌آور می شد.
۱۹۵ میلیون پیام کوتاه در نوروز
اما در این بین چند سالی است که ارسال پیام کوتاه آن هم در مناسبات ویژه‌ای همچون سال نو در بین کاربران ایرانی از سویی جایگاه ویژه‌ای به خود گرفته و از سویی دیگر به دلیل استقبال مشترکان دردسرهایی را نیز برای اپراتور دولتی به وجود آورده است.
فراگیر شدن استفاده از سرویس پیام کوتاه در بین مشترکان و افزایش واگذاری‌ها به خصوص طی یک سال گذشته درآمد کلانی را برای اپراتورها به وجود آورد.
از دیگر سو گسترش گوشی‌هایی با قابلیت ارسال پیام کوتاه برای چندین نفر یا همان send to all باعث شد تا مشترکان تلفن‌همراه بتوانند پیامی خاص را به راحتی برای چندین نفر ارسال کنند. شاید همین دلایل مهم‌ترین عامل در انتظار مسوولان اپراتورها برای ثبت رکورد جهانی ارسال پیام کوتاه در مناسب‌های خاص باشد.
به هر حال ذوق و هنر ایرانی در خلق جملات و پیام‌های بیاد ماندنی باعث شده تا چند سالی در واپسین و آغازین روزهای سال شاهد پیام‌های متنوع تبریک سال نو باشیم.
پیام‌های تبریکی که گاهی اوقات تحت تاثیر وقایعی خاص همچون اکران فیلم سیصد سعی به یادآوری تاریخ اساطیری ایرانیان دارند به خاطر احتمال ترافیک در مراکز ارسال پیام کوتاه ساعت‌ها زودتر به مخاطبان خود ارسال می‌شوند. پیام‌هایی همچون:
«خداوند، سرزمین ما را از دروغ، حسد و خشکسالی حفظ فرماید. داریوش کبیر، سال نو مبارک»،
«از مرزهای سرزمین دارا بوی آرش می‌آید و حلول می‌کند در فضای اهورایی زاد بوم کوروش بزرگ. سروده‌های اوستا بار دیگر نیکی را هدیه می کند به پندار، گفتار و کردار پاک دلان ایران زمین. ما سجده نشین بامداد فروردین ایم نوروز گرامی باد» و یا «از آنجا که تا 2، 3ساعت دیگر sms به sms نمی‌رسد و از آنجا که آدم به آدم می‌رسد سال نو پیشاپیش مبارک». به هر حال مشترکان فناوری نه چندان نوینی به نام اس‌ام‌اس در آغازین روزهای سال از اپراتور دولتی 118میلیون و 200هزار پیام کوتاه، از تالیا 7میلیون و 447هزار پیام کوتاه و از اپراتور دوم هم در طول کل تعطیلات 70میلیون پیام کوتاه ارسال کردند.