غربال بزرگان

گروه کامپیوتر - شورای عالی انفورماتیک در تازه‌ترین گزارش امتیازبندی شرکت‌های انفورماتیکی را منتشر کرده است. این امتیازبندی در واقع تنها شاخص رتبه‌بندی میان شرکت‌های حوزه انفورماتیک ایران است که طی سال‌های اخیر در کشور وجود داشته است. آنچه شرکت‌ها را ملزم به داشتن رتبه با شرایط نسبتا سخت و عمدتا غیر شفاف بازار انفورماتیک ایران می‌کند این است که این رتبه‌بندی در احراز صلاحیت شرکت‌ها برای بسیاری از پروژه‌های کامپیوتری یک مورد الزام‌آور تلقی می‌شود از این‌رو بسیاری از شرکت‌ها حتی اگر علاقه‌ای به ارائه اطلاعات مربوط به خود و رتبه‌بندی نداشته باشند ناچار به داشتن امتیاز از شورای عالی انفورماتیک هستند.

رتبه‌بندی شرکت‌های انفورماتیکی از سوی دیگر به نوعی یک طبقه‌بندی کمی و کیفی در عرصه فناوری اطلاعات و ارتباطات ایران نیز هست اما آنچه طی سال‌ها در این زمینه صورت گرفته به دلیل نوع محاسبه رتبه شرکت‌ها و امتیاز آنان در جدول چندان نتیجه دلخواه مجریان و صاحبان شرکت‌ها نبوده است. انتقاد به رتبه‌بندی قدیم شرکت‌های انفورماتیکی باعث شد که شورای عالی انفورماتیک آیین‌نامه جدیدی را برای رتبه‌بندی و احراز صلاحیت شرکت‌ها در نظر بگیرد که نتایج آن به تازگی اعلام شده است.

شرایط عمومی شرکت‌ها

شرکت‌هایی که شکل جدید رتبه‌بندی را در برمی‌گیرند شرکت‌هایی هستند که در حوزه فعالیت رایانه‌ای، مخابراتی، الکترونیکی و اتوماسیون صنعتی مشغول به کار هستند. این شرکت‌ها باید دارای مدیرعامل تمام وقت با مدرک تحصیلی لیسانس و دارای حداقل دو نفر کارشناس با مدرک تحصیلی لیسانس در رشته‌های کامپیوتر، نرم‌افزار، سخت‌افزار، الکترونیک، کنترل و مخابرات یا سایر رشته‌های مهندسی - علوم پایه و رشته‌های پزشکی تمام وقت باشند. بر اساس رتبه‌بندی جدید شرکت‌های انفورماتیکی جمع میزان حقوق و دستمزد پرداختی به کارکنان مندرج در صفحه ۱۵ اظهارنامه مالیاتی سال قبل با ضریب ۱۶ و میانگین درآمد مشمول مالیات و مانده درآمد مشمول مالیات با ضریب ۴/۰ را به شورای عالی انفورماتیک اعلام کنند. همچنین درآمد حاصل از صادرات نیز به درآمد مشمول مالیات این شرکت‌ها اضافه می‌شود. اگر شرکتی نتواند به هر دلیل اظهارنامه مالیاتی ارائه کند مجموعه حقوق و دستمزد مشمول و غیرمشمول مندرج در لیست بیمه را به شورا ارایه می‌کند. این ملاک جدید باعث شده که عملا شرکت‌های که درآمد بیشتر و به تبع آن دارای میزان مالیات بیشتری باشند از امتیاز بالاتری برخوردار شوند. در دوره جدید رتبه‌بندی شرکت‌های انفورماتیکی تاکید زیادی نیز روی اطلاعات خوداظهاری شرکت‌ها صورت گرفته به این طریق که شرکت‌ها امتیازات به دست آمده را در گروه‌های مختلف از قبل پیش‌بینی شده قرار می‌دهند. شرکتی که در هر بخش بالاتر از ده هزار امتیاز داشته باشد در آن بخش رتبه نخست و اگر امتیاز کمتر داشته باشد دارای رتبه‌های بعدی تا شش خواهد بود.

برترهای این دوره

به‌رغم این که امسال در نوع رتبه بندی شرکت‌های انفورماتیکی تفاوت‌های زیادی ایجاد شده اما حداقل در صدر جدول شرکت‌های برتر چندان تفاوتی با دوره‌های گذشته ندارند. نکته مهم در رتبه‌بندی شرکت‌های انفورماتیکی این است که شرکت‌های دولتی در کنار شرکت‌های خصوصی مورد ارزیابی قرار می‌گیرند ولی با این حال برخی شرکت‌های خصوصی نیز در این رتبه‌بندی جایگاه‌های بالایی را به خود اختصاص داده‌اند. برترین شرکت از نظر امتیاز در جدول این دوره متعلق به شرکت دولتی خدمات انفورماتیک است. این شرکت با ۱۹۴هزار امتیاز بالاترین امتیاز را به خود اختصاص داده و با فاصله بسیاری از دیگر شرکت‌ها در صدر جدول قرار دارد. شرکت خدمات انفورماتیک تقریبا در تمام رشته‌هایی که به ارایه امتیاز پرداخته جایگاه نخست را به خود اختصاص داده است. به عنوان مثال در رده‌بندی جایگاه داده امتیاز این شرکت ۳۴۹۹۷ اعلام شده که تقریبا ده برابر نزدیک‌ترین رقیب خود در این بخش است. در بخش کامپیوتر‌های main FRAME و پشتیبانی سخت‌افزاری، تولید و ارائه دستگاه‌های جانبی، ارائه و پشتیبانی نرم‌افزارهای خارجی (se) و تولید و پشتیبانی نرم‌افزارهای سفارش مشتری نیز امتیاز این شرکت بالاتری است.

پس از این شرکت ایزایران، داده‌پردازی ایران و همکاران سیستم نیز دیگر شرکت‌هایی هستند که بالاترین امتیازهای رده‌های مختلف را به خود اختصاص داده‌اند. این شرکت‌ها تقریبا با فاصله نزدیک امتیازی در رتبه‌های اول تا پنجم لیست عمومی قرار دارند هر چند در این لیست تنها شرکت همکاران سیستم خصوصی محسوب شده و سایر شرکت‌ها عمدتا دولتی هستند.

صنایع الکترونیک زعیم، خدمات و ماشین‌های محاسب الکترونیکی، گسترش انفورماتیک ایران، مشاوران انفورماتیک نیرو، پدیده پویش، رایورز، نماد ایران، یاس ارغوانی، رادسامانه، پادرایانه حساب، رای‌آوران توسعه و داده‌پردازان دوران نیز در لیست امتیازها رتبه‌های بعدی را به خود اختصاص داده‌اند.

رتبه‌بندی شرکت‌های انفورماتیکی را می‌توان از شکل‌ها و جهت‌های گوناگون نیز مورد بررسی قرار دارد. اگر شرکت‌های سخت‌افزاری که عمدتا واردکننده و یا پشتیبان هستند را کنار بگذاریم و به گروه شرکت‌های نرم‌افزاری گام بگذاریم یا لیست دیگری روبه‌رو هستیم. بر این اساس در حوزه نرم‌‌افزار شرکت داده‌پردازی ایران، همکاران سیستم و ایریسا بالاترین امتیاز را دارند و شرکت‌های مگفا، گسترش انفورماتیک ایران، نماد ایران، رادسامانه، داده‌پردازی دوران، رایورز، مشاورین پارس سیستم، مرکز تحقیقات صنایع انفورماتیک و داده‌های رسا در رتبه‌های بعدی جای می‌گیرند. از ‌نظر جمع کارمندان نیز در همین گروه نرم‌افزاری لیست تقریبا به همان شکل است و به ترتیب شکل‌های همکاران سیستم، داده‌پردازی دوران، ایرسانا، رایورز، رادسامانه، مشاورین پارس سیستم، داده‌پردازی دوران و مگفا رتبه‌ها را در اختیار دارند.

اشکالات رتبه‌بندی

به‌رغم اینکه رتبه‌بندی جدید دارای مزایایی چون امتیازبندی بر اساس درآمد شرکت‌ها است اما خوداظهاری شرکت‌ها در رده‌بندی‌های مربوطه باعث شده که بسیاری از شرکت‌ها اضافات امتیازی خود در بخش‌های نسبتا موفق خود را به بخش های ناموفق تسری دهند و به این ترتیب عملا جایگاهی غیرواقعی را در یک حوزه کسب کنند. به نظر می‌رسد اگر در این زمینه نیز بتوان روش و شیوه‌ای انتخاب کرد تا جلوی سواستفاده و ارقام اشتباه گرفته شود می‌توان برای این رتبه‌بندی اعتبار بیشتری را نیز قایل شد.