علی حکیم جوادی: شبکه ملی اطلاعات به کاربر ارتباطی ندارد زمانی که موضوعی را جست‌وجو می‌کند اگر محتوا در داخل کشور باشد دسترسی سریع‌تر است در غیر این صورت از سایت‌های خارجی نیازش را تامین می‌کند دنیای اقتصاد- «فاز نخست شبکه ملی اطلاعات با تفکیک اینترنت از اینترانت تا یک ماه آینده اجرایی می‌شود و دستگاه‌های دولتی به این شبکه ملی منتقل خواهند شد.» این آخرین خبری است که وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات در خصوص وضعیت شبکه ملی اطلاعات اعلام کرده است. چند سالی است که راه‌اندازی شبکه ملی اطلاعات، به یکی از دغدغه‌های اصلی رضا تقی‌پور وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات بدل شده است. طرحی که ابتدا تا کنون با ابهامات و انتقادات گوناگونی همراه است. از جمله اینکه دقیقا شبکه ملی اطلاعات که به نام اینترنت ملی مشهور شده، قرار است چه کاری انجام دهد؟ آیا با راه‌اندازی این شبکه، دسترسی کاربران به اینترنت بین‌المللی محدود خواهد شد؟ مقررات حاکم بر این شبکه چگونه خواهد بود؟ آیا بهره‌برداری از شبکه ملی اطلاعات، به معنای افزایش فیلترینگ در فضای مجازی است؟ برای پاسخ به این پرسش‌ها گفت‌وگویی با علی حکیم جوادی، معاون وزیر ارتباطات و رییس سازمان فناوری اطلاعات انجام داده‌ایم که می‌خوانید:

در حال حاضر پروژه شبکه ملی اطلاعات در چه مرحله‌ای قرار دارد؟

پروژه شبکه ملی اطلاعات یک پروژه فراسازمانی است که در وزارت ارتباطات مطرح شده است. راه‌اندازی این شبکه به سه نهاد یعنی وزارت ارتباطات، شرکت زیرساخت و سازمان فناوری اطلاعات سپرده شده است. هر کدام از این نهاد‌ها در حال حاضر در تلاش برای انجام وظایف خود هستند و براساس برنامه، معماری شبکه و اطلاعات آن به سازمان ما واگذار شده که پله به پله در حال انجام ماموریت خود هستیم.

در برنامه پنجم توسعه، مراحل پیشرفت شبکه ملی اطلاعات‌، به صورت کامل توضیح داده شده است و در حال حاضر وزارت ارتباطات و نهادهای مربوط به این شبکه دقیقا براساس همین برنامه فعالیت می‌کنند. یعنی تا پایان سال ۹۱ تمام کاربران دولتی و تمام دستگاه‌های اجرایی به این شبکه متصل می‌شوند. همچنین اتصال ۶۰ درصد خانوارهای ایرانی به این شبکه تا پایان برنامه پنجم امکان‌پذیر خواهد بود‌. با استفاده از این شبکه نیازهای داخلی را از داخل و از طریق دیتا سنترها و مراکز داده داخلی تامین خواهیم کرد و نیاز به سایت‌های خارجی از طریق اینترنت بین‌الملل برای کاربران قابل دسترسی خواهد بود.

خبرهایی از سوی وزیر ارتباطات مبنی بر راه‌اندازی فاز اول شبکه ملی اطلاعات تا نیمه دوم سال‌جاری منتشر شده است. این به این معنی خواهد بود که تا اواسط شهریورماه یا اوایل مهر ماه سال‌جاری فاز یک این شبکه راه‌اندازی خواهدشد؟

دستورات لازم برای اتصال دستگاه‌های اجرایی دولتی داده شده و این دستگاه‌ها نیز به شدت از این دستورات تبعیت می‌کنند. مرتب در حال بررسی و آمارگیری برای این اتصال هستیم.سعی می‌کنیم

آن دست از شرکت‌ها را که در اتصال به این شبکه از طریق مخابرات و شرکت‌های ندا یا حتی زیرساخت با مشکل مواجه هستند برطرف کنیم.

تلاش برای این اتصال قرار است چه زمانی به پایان برسد. چرا که وزیر اعلام می‌کند، تا نیمه دوم سال‌جاری این اتفاق خواهد افتاد و در جایی دیگر اعلام می‌شود که برای راه‌اندازی فاز اول پروژه تا پایان سال ۹۱ فرصت باقی است؟

همانطور که اشاره کردید در قانون پنجم توسعه اشاره شده که فاز اول این پروژه تا پایان سال ۹۱ راه‌اندازی شود اما از سوی دیگر ریاست‌جمهوری تاکید خاصی دارند که فاز اول به سرعت راه‌اندازی شود به همین خاطر هم جناب وزیر تاکید دارند که اتصال دستگاه‌های اجرایی زودتر از زمان تعیین شده امکان‌پذیر شود.

اما ایشان با اطمینان خبر داده‌اند که اتصال دستگاه‌های اجرایی تا نیمه دوم سال جاری اتفاق می‌افتد.

با توجه به پیگیری‌هایی که انجام می‌دهیم تمام دستگاه‌ها در حال انجام مراحل اتصال خود به این شبکه هستند. اما ممکن است در مراحلی دچار مشکل شوند که بعد از انتقال این مشکل به ما، سعی می‌کنیم آن را حل کنیم.

این اشکالات که از آن یاد می‌کنید بیشتر در چه بخش‌هایی وجود دارد؟

بیشتر مشکلات مربوط به اتصال دستگاه‌های اجرایی به این شبکه برمی‌گردد. برای مثال یک دستگاه اجرایی کشور در یک نقطه‌ای قرار دارد که امکان اتصال به او از سوی مخابرات، شرکت‌های ندا یا زیرساخت داده نشده است.

بخش خصوصی چقدر در این پروژه درگیر شده است؟

عمده کار راه‌اندازی این شبکه توسط بخش خصوصی در حال انجام است که اصلی‌ترین فعالیت در این بخش هم مخابرات و شرکت‌های ندا هستند. قطعا بدون کمک بخش خصوصی نمی‌توانیم قدمی در این بخش برداریم. هم‌اکنون مشغول برنامه‌ریزی با شرکت‌های اینترنتی و شرکت‌‌های مخابراتی برای راه‌اندازی بخش‌هایی از این شبکه هستیم. همچنین به خاطر هماهنگی در سطوح بالای نهادها و سازمان‌های مربوطه، فاز آزمایشی شبکه ملی اطلاعات از سوی چند شرکت ندا با موفقیت برای برخی کاربران دستگاه‌های اجرایی به اجرا در آمده است. در کنار این اتفاق چند شرکت بزرگ اینترنتی کشور نیز از طریق همین شبکه اینترانت با شعبه‌های خود در ارتباط هستند.

به جز محتوایی که قرار است دستگاه‌های اجرایی روی این شبکه بگذارند، سایر محتوای شبکه ملی اطلاعات چگونه تهیه خواهد شد؟

بستگی به نوع شبکه، مجریان و متقاضیان محتوای این شبکه تهیه خواهد شد. تمام شبکه‌های گوناگونی که در حال حاضر در کشور راه‌اندازی شده از جمله شبکه علمی، شبکه سلامت و... تشکیل‌دهنده محتوای و اجزای شبکه ملی اطلاعات خواهند بود. شبکه ملی اطلاعات فرصتی است برای سازندگان محتوای اینترنتی در کشور.

یکی از دغدغه‌های اصلی کاربران نسبت به راه‌اندازی شبکه ملی اطلاعات این است که دسترسی‌شان به شبکه بین‌المللی اینترنت با بهره‌برداری این شبکه قطع خواهد شد‌. این ترس پیوسته با عدم پاسخ روشن از سوی مسوولان وزارت ارتباطات‌، بیشتر هم شده است. آیا کاربران باید نسبت به راه‌اندازی این شبکه نگران باشند؟

کاربر نباید خود را نگران این موضوع کند و این موضوع اصلا به کاربر ارتباطی ندارد. زمانی که کاربر اینترنت یک موضوع را جست‌وجو می‌کند، اگر میزبانی و منابع سایت مورد نظر در داخل کشور باشد قطعا با سرعت بیشتری به سایت مورد نظر دسترسی پیدا خواهد کرد و چنانچه موضوع مربوط به سایت‌های خارج از کشور باشد با سرعت‌های تعریف شده برای اینترنت خارجی نیاز خود را تامین می‌کند. برای مثال فرض کنید در داخل شهر برای رسیدن به یک مکان خیابان‌های زیادی وجود دارد که به واسطه هر یک از آنها می‌توانید سریع‌تر به مقصد برسیم. اما حالا مردم به جای استفاده از این خیابان‌ها از یک کمربندی برای رسیدن به مقصدشان استفاده کنند. کاملا مشخص است که انتخاب کمربندی، رسیدن به مقصد را برای کاربران سخت‌تر و طولانی‌تر خواهد کرد.

شورای‌عالی فضای مجازی درخواست دریافت این طرح و بررسی آن را به وزارت ارتباطات ارائه کرده بود. آیا قرار است این شورا تغییراتی روی پروژه شبکه ملی اطلاعات ایجاد کند؟

وزارت ارتباطات بعد از درخواست شورای‌عالی فضای مجازی این طرح را تقدیم این شورا کرده است. فکر نمی‌کنم قرار باشد این شورا تغییراتی در این پروژه ایجاد کند. همچنین در قانون پنجم توسعه جزئیات این طرح به تفسیر توضیح داده شده است. اما به صورت کل ما از نظرات این شورا استقبال خواهیم کرد.

به عنوان آخرین سوال تاکنون برای راه‌اندازی این شبکه چه میزان هزینه شده است؟

یکی از ویژگی‌های این شبکه این است که با امکانات موجود کشور در حال شکل‌گیری است و قرار نیست که هزینه بالایی برای این پروژه در نظر بگیریم. هزینه صرف شده برای این شبکه در تمام حوزه‌های کشور توزیع شده است. برای مثال ارائه خدمات دولتی در حال الکترونیکی شدن است و قرار است تمامی این خدمات روی شبکه ملی اطلاعات قرار بگیرد.

با توجه به تمامی این امکانات چه مقدار هزینه برای این شبکه صرف شده است؟

نمی‌توانم این رقم را اعلام کنم؛ چرا که باید در این زمینه برآوردهایی صورت بگیرد. این طرح توسط بخش‌های مختلفی سرمایه‌گذاری می‌شود. برای مثال زیرساخت سالانه ۳۰۰ میلیارد تومان هزینه برای افزایش پهنای باند اینترنت کشور پرداخت می‌کند.