تعطیل شدن دفتر نوکیا در ایران
شهرام شریف
اواخر هفته گذشته زمزمه‌ای در بازار و میان فروشندگان و شرکت‌های تلفن همراه شنیده شد و آن مربوط به این می‌شد که شرکت فنلاندی نوکیا قصد دارد دفتر خود در تهران را تعطیل کند.

این خبر به خودی خود آنقدر تعجب‌آور نبود؛ چراکه بسیاری پیش‌بینی می‌کردند این شرکت که این روزها حال و روز خوشی در بازار ندارد و مرتبا در حال تعدیل نیروهای خودش در سراسر جهان است تصمیم‌هایی نیز در مورد دفتر اصلی خود در تهران خواهد گرفت؛ با این حال کمتر کسی تصور می‌کرد این شرکت که تا پیش از این و به‌رغم تحریم‌ها مستقیما و از داخل ایران به فعالیت می‌پرداخت، مسدود شدن دفتر تهران را به گردن تحریم‌ها بیندازد.
مارک دورانت از دفتر مطبوعاتی نوکیا در فنلاند در پاسخ به ایمیل «دنیای‌اقتصاد» خبر مسدود شدن دفتر تهران این شرکت را تایید می‌کند و می‌گوید که نوکیا به طور مستقیم به فعالیت‌های دفتر خود در تهران خاتمه می‌دهد. به گفته وی دلیل این موضوع سخت‌تر شدن فشارها به این شرکت برای تبعیت از تحریم‌های اروپا علیه ایران است. وی تاکید می‌کند که: متاسفانه این موضع به معنای بسته شدن دفتر ما در تهران تا آخر ماه آگوست ۲۰۱۲ است. در عین حال که ما حضوری در زمینه سرویس‌ها و دستگاه ها در ایران نخواهیم داشت؛ اما مشتریان می‌توانند به محصولات نوکیا توسط شرکت‌های واسطه دسترسی داشته باشند.
تحریم یا سقوط؟
نوکیا طی سال‌های اخیر و در مقابل رشد رقبایی چون اپل و سامسونگ خصوصا در عرصه گوشی‌های هوشمند بخش عمده‌ای از سهم بازار خود را از دست داده و همین چند ماه قبل برای نخستین بار جایگاه خود به عنوان بزرگ‌ترین تولید کننده گوشی در جهان را به سامسونگ بخشید و به مکان دوم رسید. یک سال و نیم قبل وقتی مدیران ارشد نوکیا تصمیم گرفتند با آوردن یک آمریکایی نرم‌افزاری از شرکت مایکروسافت راهکاری برای مقابله با رشد جهشی شرکت‌هایی چون اپل و سامسونگ بیابند، می‌دانستند که کمی دیر به فکر جبران عقب ماندگی‌های قبلی افتاده‌اند. در طی سال‌ها فروش گسترده گوشی‌های نوکیا در جهان اعتماد به نفسی را به آنها بخشیده بود که تصور هم نمی‌کردند شرکتی چون اپل صرفا با عرضه یک گوشی و سهم زیر یک درصدی از بازار موبایل جهان به راحتی و در طی سه سال گوی سبقت را در تولید گوشی‌های هوشمند و گران قیمت از آنها برباید و این شرکت را به ناچار به سمت مایکروسافتی روانه کند که حالا منتظر است با کشیدن نوکیا به سمت خود عملا یک سازنده بزرگ گوشی را در خود هضم کند.
نگاهی به خبرها نشان می‌دهد نوکیا در طی ماه‌های اخیر مرتبا در بازار عقب رفته است. ضرر یک و نیم میلیارد دلاری، بستن کارخانه اصلی خود سالو در فنلاند، اخراج هزاران نفر از کارکنان، مسدود کردن مراکز تحقیقاتی در آلمان و انگلیس و فروش برند ورتو (گوشی‌های لوکس) تنها بخشی از عقب‌نشینی‌های اخیر این شرکت به شمار می‌آید با این وصف بستن دفتر تهران آن هم به بهانه تحریم و آن هم پس از سال‌ها حضور در ایران چندان باور پذیر به نظر نمی‌رسد، خصوصا آنکه این شرکت همین هفته گذشته در مراسمی برای فروشندگان از برنامه‌های بلندمدت حضور در بازار سخن می‌گفت.
هم تحریم هم حضور!
در پاسخی که در ایمیل نوکیا آمده نکته جالب توجهی نیز وجود دارد و آن خواست این شرکت برای خروج از بازار ایران و در عین حال تلاش برای ماندن در آن! به نظر می‌آید نوکیا تلاش دارد در عین حال که خود را از زیر بار سرویس‌ها و مسوولیت‌ها (گارانتی، خدمات پس از فروش و…) خلاص کند، اما همچنان مایل به کسب درآمد از این بازار نیز هست. به نظر می‌رسد نوکیا قصد دارد همچنان از طریق سه نمایندگی خود الوطنی، ارکان ارتباط و کمال الکترونیک به فروش گوشی‌های خود ادامه دهد. هر چند به احتمال زیاد این موضوع به مذاق مشتری ایرانی خوش نخواهد آمد که شرکتی این‌گونه تلاش به حضور در بازار ایران داشته باشد و در عین حال خود را از مسوولیت‌های قانونی نیز خلاص سازد خاصه اینکه در بازار پر رقیب امروز جایگاه شرکت‌های خارجی دیگر که اتفاقا در ایران خوب می‌فروشند نیز داغ است.
تعطیلی دفتر
با تعطیلی دفتر نوکیا در ایران احتمالا تمامی کارکنان ایرانی این دفتر نیز کار خود را از دست خواهند داد. این دفتر در حالی تعطیل می‌شود که تا پیش از این تلاش‌هایی را برای مصون ماندن مشتریان ایرانی این شرکت از تحریم‌ها انجام داده بود. به عنوان مثال راه‌اندازی سایت یا وبلاگ رسمی برای پاسخگویی به مشتریان یا تولید برخی نرم‌افزارها و در اختیار قرار دادن رایگان آنها (در مقابل مسدود شدن دانلود کاربران از سرورهای اصلی نوکیا به بهانه تحریم) یا انتشار و توزیع خبرنامه و ارتباط با گروه‌های مختلف ذی‌نفع مانند فروشندگان، رسانه‌ها و خریداران و پاسخ گویی به پرسش‌های آنان بخشی از فعالیت‌هایی بود که در این دفتر انجام می‌گرفت.
حمیدرضا نیکدل مدیر بخش ارتباط با رسانه‌های دفتر نوکیا در تهران با تایید خبر تعطیلی آن به «دنیای اقتصاد» می‌گوید:‌ متاسفانه این خبر صحت دارد و تا پایان ماه آگوست نوکیا فعالیت‌های این دفتر را به حالت تعلیق در می‌آورد و کارکنان آن نیز فعالیت‌های خود را متوقف می‌کنند.
و پایان
بازارهای موبایل ایران امروزه مملو از محصولات شرکت‌هایی است که برخی در ایران حضور دارند و برخی دیگر نه. طبیعتا آنان که خدمات بهتر و محصولات بهتری را عرضه می‌کنند در موقعیت‌های بهتری قرار می‌گیرند. نوکیا در طی سال‌های اخیر از فروش بسیار بالایی در بازار چند میلیارد دلاری موبایل در ایران برخوردار بوده و سود کلانی را نصیب خود کرده است با این حال، اما تصمیم به ترک ایران به بهانه تحریم بسیار دور از انتظار به نظر می‌رسد چراکه حداقل در تمام این سال‌ها که اتفاقا کشورمان تحت تحریم قرار داشته این شرکت به حضور رسمی خود در داخل کشور ادامه داده، اما حال که با روند رو به قهقرای این شرکت روبه هستیم بهانه تحریم برای خروج از بازار ایران چندان توجیه پذیر به نظر نمی رسد حتی اگر این موضوع را نیز بپذیریم برای مشتریان ایرانی این شرکت که بسیاری از محصولات آن استفاده کرده‌اند این انتظار وجود داشت که رفتاری محترمانه با آنان داشته باشند. مشتریان ایرانی نشان داده‌اند که می‌توانند برخی محصولات را به دلایل مختلف کاملا کنار بگذارند خصوصا شرکت‌هایی که سود را به صداقت ترجیح می‌دهند.