راز و رمز اپل بودن

م.ر.بهنام رئوف

شرکت آمریکایی اپل، با فراتر رفتن ارزش تجاری خود از ۳۰۰ میلیارد دلار در آغاز ورود به سال ۲۰۱۱ میلادی که برای اولین بار در تاریخ این شرکت صورت می‌گیرد، جایگاه خود را به عنوان سومین شرکت با ارزش دنیا به لحاظ ارزش تجاری یا market value ثبت نمود. این خبری بود که روز گذشته ایتنا، یکی از سایت های فناوری اطلاعات اعلام کرد. اپل با گذشت سه سال و نیم و با رقابتی نفس‌گیر با رقبای خود در دنیای فناوری، ارزش خود را از رقم ۱۰۰ میلیارد دلار به چنین رقمی رسانده است. گفته می‌شود که ارزش تجاری اپل با رسیدن به رقم ۳۰۲ میلیارد دلار، این شرکت را پس از شرکت نفتی آمریکایی ExxonMobil و شرکت چینی PetroChina، به سومین شرکت بزرگ در تمامی دنیا رساند.

درباره اپل

اپل در سال ۱۹۷۱ با دوستی استیو وزنیاک ۲۱ ساله مهندس کامپیوتر و استیو جابز ۱۶ ساله متولد شد؛ به طوری که با گذشت شش سال از آشنایی این دو نفر در سال ۱۹۷۷ این کمپانی با معرفی کامپیوتر شخصی Apple I که در گاراژ خانه جابز به صورت دستی ساخته شده بود رسما با نام تجاری

Apple Computer Inc به بازار تکنولوژی وارد شد و توانست ظرف مدت کوتاهی با فروش تعدادی از این مدل کامپیوترهای شخصی، اعتباری برای خود دست و پا کند. بلافاصله در سال ۱۹۷۷ اپل نوع دیگری از کامپیوتر شخصی؛ یعنی Apple II را وارد بازار کرد که به دلیل مجهز بودنش به فلاپی درایو ۲۵/۵ اینچی از رقبای دیگر خود در آن دوره نظیر Commodore که از نوار مغناطیسی برای ذخیره‌سازی اطلاعات استفاده می‌کرد، پیشی گرفت.

در سال ۱۹۸۰ اپل سعی کرد با معرفی مدل Apple III که به نوعی بهینه شده سری Apple II به شمار می‌آمد با بزرگ‌ترین رقیب آن دوره یعنی آی‌بی‌ام که با تجهیز کامپیوترهای خود به سیستم‌عامل DOS توانسته بود سهم زیادی از بازار فروش را به خود اختصاص دهد، وارد رقابت جدی شود، اما به دلیل ایراداتی که در طراحی این مدل وجود داشت مجبور شد تا صدها دستگاه از Apple III فروخته شده را به کمپانی برگردانده و از همین جا با تعیین و تشخیص راه‌حل‌های ممکن برای رفع مشکل مدل Apple III ایده ساخت مدلی جدید خلق شد.

لیزا و مکینتاش

در سال ۱۹۸۳ اپل با ارائه مدل «لیزا» (Lisa) که اولین کامپیوتر مجهز به ماوس و سیستم‌عامل دارای واسط گرافیکی، آیکون‌ها و پنجره‌ها بود توانست انقلابی بزرگ در زمینه کامپیوترهای شخصی به وجود آورد. بعد از آن در سال ۱۹۸۴ سیستم‌عامل مکینتاش توسط اپل که تبلیغات بسیار گسترده‌ای برایش انجام گرفته بود روانه بازار شد. ظهور مکینتاش و ارائه نسخه‌های مختلف برنامه‌های نشر رومیزی توسط کمپانی ادوبی (Adobe) نظیر PageMaker و بعدها برنامه ساخت انیمیشن موجب شد تا مکینتاش در بین انتشارات و سازندگان فیلم و موسیقی طرفداران بسیاری پیدا کند. بسیاری از نرم‌افزارهای مشهور کنونی مانند مایکروسافت ورد و ادوبی فتوشاپ اولین بار برای کامپیوتر مکینتاش نوشته شدند.

اواسط دهه ۱۹۸۰ اپل دارای دو دپارتمان بود: یکی روی سری‌های Apple II که خاص کاربران خانگی بود و دیگری روی سیستم‌های مکینتاش که مخصوص کاربران حرفه‌ای طراحی شده بود و به نوعی روی این دو دپارتمان تحقیقات بسیاری را انجام داد، اما با تمام این تلاش‌ها و تحقیقات مکینتاش نتوانست به سهم بازاری مشابه دهه ۷۰ کامپیوترهای Apple II دست پیدا کند، اما همچنان به رقابت خود با کامپیوترهای IBM ادامه داد.

دوران طلایی اپل

ارائه مدل جدیدی از کامپیوترهای قابل حمل توسط اپل در سال ۱۹۸۹ به نام Macintosh Portable باعث شد تا دوران طلایی برای این شرکت کلید خورد و بعد از آن نوت‌بوک PowerBook وارد بازار شد. نوت‌بوکی که با همکاری کمپانی سونی و به کارگیری باتری‌های دو ساعته، صفحه مانیتور ۹ اینچی و هارد درایو ۲۰ مگابایتی به فرمی کاملا ارگونومیک طراحی شده بود، توانست در سال ۱۹۹۱ سود زیادی را نصیب این کمپانی کند. این دوران به قدری در دوران کاری اپل سودآور و درخشان به شمار می‌آید که از آن به عنوان «دوران طلایی» یاد می‌کنند.اما دوره طلایی اپل ادامه پیدا نکرد. مایکروسافت، ویندوز، یک رابط جدید را به نمایش گذاشت که به باور کارشناسان وقت، کار کردن با آن از کار کردن با مکینتاش راحت تر بود. جنگ میان اپل و مایکروسافت درست از همان زمان آغاز شد. اپل، مایکروسافت را متهم به کپی‌برداری از روی مکینتاش کرد، ولی ویندوز به پیشرفت خود ادامه داد.

همین عوامل باعث شد تا در طول دهه ۹۰، اپل در رقابت با مایکروسافت سیاست افزایش تولیدات خود را در راس امور شرکت قرار دهد. نتیجه این سیاست عرضه مدل‌های متنوعی از محصولات اپل به بازار بود. هزینه تولیدات متنوع از یک سو و گسترش محبوبیت مایکروسافت ویندوز که بر خلاف مکینتاش با تبلیغات گسترده و قیمتی به مراتب پایین‌تر از سیستم عامل اپل همراه بود، از سوی دیگر باعث شد اپل تا مرز ورشکستگی پیش رود.

خروج و ورود دوباره

در حالی‌که جابز یکی از شخصیت‌های پبش‌برنده و از رهبران معنوی اپل بود، منتقدین این مساله را نیز مطرح کرده‌اند که او مدیری دمدمی مزاج و شلوغ بوده است. در سال ۱۹۸۵، پس از یک کشمکش بر سر قدرت در درون این شرکت، هیات مدیره جابز را از مسوولیت‌هایش خلع کرد و او نیز از این شرکت استعفا داد. پس از ترک اپل، جابز شرکت رایانه‌ای دیگری را با نام نکست بنیان گذاشت.

در اوایل دهه ۹۰ اپل به این نتیجه رسید که برای باقیماندن در دنیای کامپیوتر باید مکینتاش را بازنویسی کند. همین مساله باعث شد تا در سال ۱۹۹۴ اپل طرفداران خود را با اتحاد با رقیب قدیمی خود یعنی IBM و موتورولا غافلگیر کند. به این ترتیب اتحاد AIM یعنی (Apple IBM Motorola) شکل گرفت. اپل خط تولید

Power Macintosh را راه اندازی کرد که از پردازنده PowerPC IBM به جای سری ۶۸ k موتورولا استفاده می‌کرد. سیستم‌عامل اپل برای پردازنده جدید بازنویسی شد.

در اواسط دهه ۹۰ اپل که روی بهبود قابلیت‌های سیستم‌عامل مکینتاش کار می‌کرد، بعد از اولین تلاش برای تغییر کدهای آن به این نتیجه رسید که بهتر است نوشتن یک سیستم‌عامل جدید را آغاز کند و بعد آن را مطابق رابط کاربری مکینتاش اصلاح کند. بعد از شکست پروژه مشترک با IBM برای نوشتن سیستم‌عامل جدید، اپل سیستم‌عامل NEXTstep که محصول شرکت استیو جابز بود را خریداری کرد. همین مساله باعث بازگشت دوباره جابز به اپل شد. در ۹ جولای ۱۹۹۷ هیات مدیره اپل جابز را بعد از ۱۲ سال ضرر مالی و ارزش سهام پایین به سمت مدیرعامل منصوب کرد. جابز کار خود را به عنوان مدیرعامل موقت شروع کرد و دست به اصلاحات گسترده‌ای در ساختار اپل زد.

سال ۱۹۹۸ یک سال بعد از برگشت جابز به شرکت، اپل یک مکینتاش کامل را به نام iMac به بازار معرفی کرد، یک طراحی جدید که بیشتر استانداردهای اپل مانند SCSI و ADB را حذف کرده و به جای آن دو درگاه USB قرارداده بود. در سال ۲۰۰۱ اپل سیستم‌عامل Mac OS X را ارائه کرد که بر پایه NEXTstep و Unix BSD بنا شده بود. بعد از آن علاوه بر ارائه کامپیوتر اپل وارد حوزه لوازم مصرفی الکترونیکی شد. در اواخر ۲۰۰۱ اپل اولین iPod که دستگاه پخش دیجیتال موسیقی قابل حمل بود را ارائه کرد. محصولی که با فروش بیش از ۴۲ میلیون نسخه از آن به طرز شگفت‌آوری موفقیت‌آمیز بود. iPod با iTunes که برنامه‌ای برای پخش موسیقی است همراه شد. در ۳۱ ژوئیه ۲۰۰۴ جابز برای خارج‌ کردن یک تومور از لوزالمعده‌اش تحت عمل جراحی قرار گرفت. او به یکی از اشکال بسیار نادر سرطان لوزالمعده به نام «تومور slet cell neuroendocrine» دچار شده بود که نیازی به شیمی‌درمانی یا پرتودرمانی ندارد. در غیاب او، «تیم کوک»، مسوول عملکرد و فروش جهانی شرکت اپل، کمپانی را اداره می‌کرد. جابز در ژوئن ۲۰۰۵ و بعد از یک وقفه چند ماهه دوباره مدیریت را در اختیار گرفت و در یک سخنرانی از فروش کامپیوترهای جدید مکینتاش با پردازنده اینتل در ژانویه ۲۰۰۶ خبر داد. وی همچنین گفت که انتقال مکینتاش از PowerPC به Intel تا سال ۲۰۰۷ طول خواهد کشید.

اینتل وارد می شود

اپل در دهم ژانویه ۲۰۰۶ اولین کامپیوترهایش را با پردازنده اینتل ارائه کرد. لپ‌تاپ جدید MacBook Pro جایگزین سری قدیمی PowerBook شد که حدود ۴ برابر سریع‌تر و آی‌مک جدید که ۲تا ۳ برابر سریع‌تر از آن بود. هر دو محصول از پردازنده‌های اینتل با تکنولوژی Core Duo استفاده می‌کردند. بعد از آن بود که مشتاقان دنیای فناوری هر سال شاهد یک محصول جدید و خیره‌کننده از اپل و رهبر آن یعنی استیو جابز بودند. ۹ ژانویه ۲۰۰۷ بود که جابز با همان تیشرت مشکی و شلوار لی همیشگی‌اش گوشی آی‌فون را به دنیا معرفی کرد. گوشی‌ای که از آن به عنوان انقلاب لمسی و هوشمند نام برده می شود. بعد از آن و در سال ۲۰۰۸ باریک‌ترین نوت‌بوک جهان را با نام مک بوک ایر رونمایی و در سال ۲۰۱۰ نیز لوح لمسی آی‌پد را روانه بازار کرد تا بار دیگر و تنها به فاصله سه سال انقلابی جدید را در دنیای فناوری به همراه آورد. برآیند محصولات نوینی که اپل طی یک دهه اخیر به بازارهای جهانی عرضه کرده است باعث شده تا این روزها علاوه بر افزایش ثروت استیو جابز، اپل به عنوان سومین شرکت با ارزش دنیا قلمداد شود.