پس گرفته نمی‌شود
مریم عسگری
برای بسیاری از مصرف‌کنندگان کالاهای مختلف، این سوال مطرح است که چه تفاوتی بین شیوه خرید مصرف‌کنندگان در کشورهای توسعه‌یافته و مصرف‌کنندگان ایرانی وجود دارد و مصرف‌کنندگان در خارج از کشور، از چه تسهیلات خاصی برای خرید کالا استفاده می‌کنند؟

این اواخر هم با انتشار زمزمه‌هایی در مورد اجرای طرح «تامین» حتما این سوال برای شما پیش آمده است که آیا این طرح می‌تواند کمکی به مصرف‌کنندگان برای خرید راحت‌تر با شرایط بهتر باشد یا خیر؟ و در کل، تسهیلاتی که شامل حال مصرف‌کنندگان می‌شود در چه حدی است؟
کارشناسان معتقدند مصرف‌کنندگان در خارج از کشور با استفاده از ابزارهای اعتباری می‌توانند خریدی راحت‌تر و کم‌دردسر‌تر داشته باشند تا مصرف‌کنندگان ایرانی که ناچارند بابت خرید کالا از پول نقد یا نهایتا چک استفاده کنند. مصرف‌کنندگان در کشورهای اروپایی و آمریکایی و حتی برخی از کشورهای آسیایی می‌توانند ظرف مدت کوتاهی با استفاده از کارت‌های اعتباری که پس از اعتبار سنجی از طرف بانک‌ها و یا شرکت‌های تولید‌کننده انجام می‌شود، تمام لوازم مورد نیاز خود را خریداری کرده و هزینه آن را به طور اقساطی پرداخت کنند. البته به این شرط که مشتریان خوش حسابی باشند.
اما در کشور ما، مصرف‌کنندگان علاوه بر اینکه از این نعمت محرومند، بلکه با محدودیت‌های دیگری نیز مواجهند. البته برخی از شرکت‌های عرضه‌کننده در کشور ما، فروش اقساطی را در برنامه خود دارند. ولی معمولا حدود 10 تا 20 درصد، بسته به کالای مورد نظر روی قیمت کالا می‌کشند و مبلغی را که حدود 30 تا 50 درصد از مبلغ کل کالا است را نیز به عنوان پیش پرداخت از مشتری دریافت می‌کنند. این را هم اضافه کنیم که بابت هر قسط هم مشتری باید یک فقره چک به شرکت عرضه کننده ارائه کند. اما در سایر کشورها تمام این موارد به دلیل استفاده از کارت اعتباری حذف می‌شود و شرکت عرضه‌کننده بر مبنای اعتبارسنجی که از مشتری کرده است به وی اعتماد می‌کند.
مسوول فروش یکی از نمایندگی‌های فروش محصولات سونی نیز در این‌باره گفت، در حوزه لوازم خانگی و به ویژه لوازم صوتی و تصویری مصرف‌کنندگان ایرانی در محدودیت بیشتری از لحاظ انتخاب برند، مدل و... مواجه هستند. در حالی‌که در سایر کشورها، به ویژه کشورهای اروپایی، آمریکایی و حتی برخی از کشورهای آسیایی مصرف‌کنندگان قدرت انتخاب بیشتری در این رابطه دارند. شاید این موضوع در نگاه اول چندان مهم جلوه نکند، ولی تنوع بالای برند در سایر کشورها باعث شده است رقابت بین برندها بیشتر شود و در نتیجه عرضه‌کنندگان کالا برای جلب‌نظر مشتری قیمت‌های منطقی‌تری ارائه دهند یا پروموشن‌های بهتر و بیشتر و همچنین خدمات پس از فروش بهتری ارائه دهند. این در حالی است که مصرف‌کنندگان در کشور ما با محدودیت بیشتری در زمینه برند به ویژه در زمینه لوازم صوتی و تصویری مواجه هستند و همچنین سرعت ورود تکنولوژی های جدید به کشور در مقایسه با سایر کشورها کمتر است.
یکی از تولیدکنندگان تلویزیون نیز در این باره گفت، معمولا مصرف‌کنندگان در کشورهای توسعه‌یافته از تسهیلات زیادی برای خرید کالا استفاده می‌کنند. به عنوان مثال در برخی از کشورهای اروپایی، شرکت‌های تولیدکننده با توجه به اعتبار فرد مورد نظر و بررسی سابقه پرداخت صورتحساب‌های وی امکان خرید اعتباری را برای وی فراهم می آورد و خریدار می‌تواند کالای مورد نظر را با یک پیش پرداخت 10 درصدی و در اقساط 6 تا 12 ماهه خریداری کند.
البته در صورت خرید اقساطی مبلغی حدود ۱۰ تا ۲۰ درصد روی قیمت کالا کشیده می‌شود.
به گفته وی، در برخی از کشورها، شرکت های عرضه کننده کالا به جای ارائه پروموشن به مصرف‌کنندگان امکانات ویژه‌ای می‌دهند. به عنوان مثال برخی از تولیدکنندگان امکان تعویض کالای کارکرده را با کالای جدیدتر و تکنولوژی‌های نوین به خریداران می‌دهند. به عبارتی خریدار کالایی که مثلا 6 ماه یا یک‌سال قبل از یک شرکت خریداری کرده است را می‌تواند با پرداخت مبلغ مابه‌التفاوت با یک کالای جدیدتر تعویض کند.
توسلی مدیرعامل شرکت صاایران با بیان این مطلب که برای حذف واسطه‌ها و عرضه کالاها با قیمت منطقی‌تر گام‌هایی برداشته شده است به اجرای «تامین»اشاره کرد و گفت: اجرای این طرح کمک زیادی به مصرف‌کنندگان در جهت انتخاب راحت کالا با قیمت مناسب خواهد بود.
الگو برداری آری یا خیر
این اواخر وزارت صنایع، با اجرای طرح تامین گام‌های ابتدایی را برای تغییر شیوه خرید مصرف‌کنندگان در حوزه لوازم خانگی و صوتی و تصویری برداشته است که البته هدف مهم‌تر این طرح حمایت از تولیدکنندگان داخلی و کاهش قیمت‌ها در راستای طرح هدفمند‌کردن یارانه‌ها است. کارشناسان معتقدند، طرح «تامین» الگو برداری از سایر کشورها است و برای موفقیت این طرح باید قبل از اجرا زیرساخت‌های لازم برای اجرای این طرح فراهم شود.
ابراهیم درستی رییس اتحادیه لوازم صوتی و تصویری در این باره گفت: در اینکه طرح «تامین» الگوبرداری از سیستم فروش سایر کشورها است شکی نیست. چرا که ما برای ایجاد تغییر در بازار نیاز به یک نمونه و الگو داریم که در کشورهای دیگر موفق بوده باشد. اما این طرح دارای نواقصی است که امیدواریم با گذشت زمان این نواقص رفع شود.
به گفته وی، وزارت صنایع هیچ‌گونه تعاملی با اتحادیه‌های استانی و کشوری در زمینه اجرای این طرح نداشته است و به همین دلیل تعداد شرکت‌هایی که در این طرح همکاری می‌کنند محدود به چند برند تولیدکننده است. این درحالی است که سایر برندها تمایل خود را برای عضویت در این طرح به اتحادیه اعلام کرده‌اند.
درستی معتقد است، در حال حاضر درجه کیفی محصولات تولیدی ایران در حوزه تلویزیون c است. این درحالی است که باید این درجه کیفی افزایش یابد تا در مصرف انرژی صرفه‌جویی شود. پس باید شرایط برای ارتقای سطح کیفی محصولات فراهم شود. وی در مورد تاثیر اجرای این طرح روی بازار سنتی گفت: قطعا اجرای این طرح روی بازار سنتی ما تاثیر می‌گذارد و باید برای جلوگیری از لطمه وارده به حداقل ده هزار واحد صنفی در سطح تهران اقدامات اساسی صورت گیرد. این درحالی است که شهیدی، دبیر انجمن تولیدکنندگان لوازم صوتی و تصویری در این باره می‌گوید، از آنجا که شرکت‌های عرضه‌کننده برای همکاری در این طرح مختار هستند ما نمی‌توانیم آنها را مجبور به همکاری با این طرح کنیم و به این ترتیب بازار سنتی میزبان عرضه این محصولات خواهد بود. ضمن اینکه ما در نظر داریم از سایر برندها برای همکاری با ما دعوت به عمل آوریم. به گفته شهیدی، به طور یقین برنامه‌ای برای جلوگیری از صدمه به بازار خواهیم داشت. وی که ادعای الگوبرداری این طرح از سایر کشورها را به شدت تکذیب می‌کند، گفت: این طرح به هیچ عنوان الگو‌برداری از سایر کشورها نیست. چرا که ما نه تنها کالا را به طور اقساطی به مصرف کننده عرضه می‌کنیم، بلکه قیمت‌ها را نیز کاهش داده‌ایم. به گفته وی‌، در حال حاضر 90 درصد تلویزیون‌های تولیدی کره و چین در کشور ما تولید می‌شوند و تنها یکی دو برند هستند که در کشور تولید داخلی ندارند. پس در آینده می‌توان شاهد تنوع بیشتر محصولات در این طرح بود.
توسلی، مدیر عامل شرکت صاایران نیز با بیان این مطلب که طرح «تامین» الگوبرداری از کشورهای دیگر نیست، گفت: کشورهای دیگر به دنبال بحث عدالت اجتماعی نبوده و این طرح مختص کشور ما است. وی افزود: طی سه ماه آینده این طرح بدون نقص و ایراد اجرا می‌شود و در حال حاضر مشکلات احتمالی به دلیل نوپا بودن طرح است.