اینترنت از نوعی دیگر
سونیتا سراب‌پور
در حالی‌که در کشورهای پیشرفته دنیا از راه‌های گوناگون و متفاوت برای اتصال به شبکه‌اینترنت استفاده می‌شود، اما در‌ایران استفاده از تکنولوژی‌های قدیمی‌همچون ADSL و به تازگی وایمکس با مشکلات بی‌شماری مواجه است. جدای از مشکلات سرویس ADSL که تا کنون بارها به آن اشاره شده، ‌این روزها سرویس‌دهی خدمات وایمکس نیز که هم اکنون توسط دو اپراتور ( یعنی‌ایرانسل و مبین نت ) به صورت گسترده در کشور ارائه می‌شود با کم و کاستی‌های فراوانی مواجه است.

پروانه وایمکس ۱۱ اسفند ماه سال ۸۷ از سوی سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی به 4 شرکت مبین نت،‌ایرانسل، اسپادان و رایانه دانش گلستان اعطا شد و براساس آن دارندگان پروانه موظف شدند تا ۹ ماه بعد از دریافت پروانه، شبکه خود را راه‌اندازی کنند؛ اما بر اساس اطلاعات به دست آمده در تابستان سال جاری تنها دو اپراتور‌ایرانسل و مبین نت بودند که به صورت گسترده خدمات دهی روی سرویس وایمکس را در شهرهای مختلف کشور آغاز کردند.
با وجودی که اپراتور وایمکس‌ایرانسل و مبین نت موفق شده‌اند‌ این سرویس را در شهر‌های مختلف کشور راه‌اندازی کنند وجود برخی نارسایی‌ها و ناهماهنگی‌ها از سوی ‌این اپراتورها و مسوولان نظارتی سبب شده تا مشتریان و کاربران از ‌این فناوری آن‌چنان که باید راضی نباشند و تفاوتی بین DAIL UP با ADSL و ADSL با وایمکس احساس نکنند. در واقع کاربران تنها با پرداخت هزینه بالا، ‌اینترنت بی‌سیمی‌را تجربه کنند که فرقی با‌اینترنت با سیم ندارد.
تفاوت وایمکس مبین نت‌ - ایرانسل
براساس گزارش‌های منتشر شده کاربران شرکت مبین نت که هم‌اکنون ‌اینترنت بی‌سیم را در ۱۱ شهر راه‌اندازی کرده، باید ‌اینترنت بی سیم با سرعت ۱۲۸ کیلوبیت بر ثانیه، با ۶ گیگابایت ترافیک ماهانه ۲۰ هزار تومان پرداخت کنند و‌ اینترنت با همین سرعت اما با ترافیک نامحدود ماهانه ۴۰ هزار تومان پرداخت کنند.
وایمکس مبین نت با سرعت ۲۵۶ کیلوبیت بر ثانیه و با ترافیک نامحدود به مبلغ ماهانه ۲۰ هزار تومان به متقاضیان عرضه می‌شود و‌این سرویس با سرعت ۵۱۲ کیلوبیت بر ثانیه و ۲۵ گیگابایت ترافیک ماهانه ۴۰ هزار تومان و با ترافیک نامحدود ماهانه ۶۰هزار تومان است. همچنین اشتراک وایمکس مبین نت با سرعت یک مگابیت بر ثانیه و ترافیک نامحدود نیز ماهانه ۶۰ هزار تومان هزینه در بردارد. به گفته مسوولان‌ این شرکت هزینه اولیه بابت فعال سازی، نصب و تحویل، در صورت پیش پرداخت 5 ماه هزینه ماهانه وایمکس، ماه ششم همان طرح رایگان است و در صورت پیش پرداخت 9 ماه، هزینه سه ماه طرح انتخابی رایگان خواهد بود. در همین حال ترافیک مصرف شده وایمکس مبین نت در ساعت 2 تا 8 صبح و جمعه‌ها رایگان است. اما نحوه پرداخت هزینه‌های سرویس‌ ایرانسل همچون سرویس‌های تلفن همراه آن به دو صورت اعتباری و دائمی ‌است.
کاربران وایمکس‌ ایرانسل می‌توانند بر اساس تمایل خود نسبت به نحوه پرداخت، از میان دو گزینه اشتراک اعتباری یا دائمی‌ یکی را انتخاب کنند. همچنین تمامی ‌کاربران ‌این سرویس، صرف نظر از روش پرداخت انتخابی خود، می‌توانند در هر زمان به ریز صورت‌حساب و جزئیات استفاده خود از خدمات دسترسی داشته باشند.
آبونمان ماهانه استفاده از سرویس ‌ایرانسل با سرعت 128کیلوبیت برثانیه با طرح تعرفه پایه به همراه 3 گیگابایت ترافیک هزینه‌ای در حدود 12 هزار تومان دارد، اما همین سرعت با ترافیک نامحدود هزینه‌ای در حدود 45 هزار تومان دارد.‌ این تعرفه برای سرعت 256 کیلوبیت بر ثانیه به همراه 3 گیگابایت ترافیک هزینه‌ای در حدود 15 هزار تومان و با ترافیک نامحدود هزینه‌ای در حدود 49 هزار تومان در بر دارد.
کاربران برای استفاده از سرعت ۵۱۲ کیلو بیت بر ثانیه همراه با ۴ گیگا بایت ترافیک چیزی در حدود ۲۰ هزار تومان هزینه پرداخت کنند و همین سرعت با ترافیک نامحدود حدودا ۶۰ هزار تومان برای کاربر هزینه در بر دارد.
فراهم نبودن زیرساخت، حقوق ضایع شده کاربر
اما فارغ از مشکلات هزینه، کاربران سرویس وایمکس با مشکلات دیگری نیز دست و پنجه نرم می‌کنند.
هر چند در صحبت با مسوولان‌ این دو شرکت، هر یک از آنها مشکلاتی که کاربران وایمکس با آن روبه‌رو هستند را رد می‌کنند، اما عدم پاسخگویی سیستم پشتیبانی به درخواست‌های کاربران، سرعت پایین، قطع و وصل‌های مدام به دلیل مشکلات آنتن‌دهی و... از جمله اصلی‌ترین‌ مشکلاتی است که‌ این روزها کاربران وایمکسی با آن روبه‌رو هستند.
در همین زمینه مسعود داوری‌نژاد، رییس سابق سازمان تنظیم مقررات می‌گوید: ‌«مهم‌ترین شرطی که می‌تواند باعث موفقیت فناوری وایمکس شود اطلاع‌رسانی به موقع و تلاش در جهت ارزان بودن خدمات آن است که هرچند دو اپراتور فعال در کشور توانسته تا حد قابل توجهی‌ این بخش را به مرحله اجرا درآورند؛ اما با ‌این وجود شواهد نشان می‌دهد که برخی مشترکان وایمکس از خدمات‌این اپراتورها راضی نیستند و معتقدند وایمکس نیز مانند ADSL و دایل آپ نتوانسته خدمات‌ اینترنت را با دسترسی آسان و ارزان در اختیارشان قرار دهد.»
وی در خصوص تفاوت سرویس‌دهی وایمکس در‌ایران و سایر کشورهای‌ جهان اظهار می‌کند که سرویس وایمکس طی چند سال گذشته دچار تحولات گوناگونی شده است. در ابتدای ورود ‌این فناوری، از آن به صورت fix یا ثابت استفاده می‌شد، اما به دلیل مشکلاتی که داشت از جمله ‌این که کاربر نمی‌توانست حرکت کند و باید ثابت در جایی می‌ماند چندان مورد استقبال قرار نگرفت. در مرحله بعد وایمکس متحرک که بیشتر روی موبایل کارآیی داشت مورد توجه قرار گرفت که البته توجه به‌این نوع هم با ورود فناوری LTE از بین رفت. در واقع فناوری LTE به خاطر سرعت بالا و عدم دردسرهای سرویس وایمکس بسیار مورد استقبال کشور‌های گوناگون قرار گرفته و حتی بسیاری از شرکت‌ها هم که اقدام به تولید چیپ‌های وایمکس کرده بودند تولیدات خود را متوقف کردند.
به باور وی حقوق کاربران وایمکس بیش از حقوق کاربران ADSL‌ ضایع شده است و دلیل‌ این امر هم به اپراتور‌هایی بر می‌گردد که در‌این بخش فعالیت می‌کنند. در واقع ورود اپراتورهای تلفن همراه به‌این بخش اصلا درست نیست.
وی در ادامه به عدم فراهم بودن زیرساخت‌های سرویس‌دهی وایمکس در کشور اشاره می‌کند و می‌گوید:‌ «اپراتورهای فعال در کشور بدون ‌اینکه زیرساخت‌های لازم را فراهم کند شروع به سرویس‌دهی کردند. برای مثال در حال حاضر آنتن‌های BTS اپراتور‌ها به آن اندازه‌ای نیست که بتواند جوابگوی نیاز کاربران باشد. همچنین مودم‌های مورد استفاده را نیز کاربر باید برای بهتر آنتن دهی
آن‌قدر جابه جا کند تا بتواند شرایط خوب را به دست بیاورد که ‌این شرایط هم به محض‌ اینکه مانعی جلوی آن‌ایجاد شود از بین می‌رود.»
در همین زمینه خشایار تمدن، مدیرعامل شرکت لایزر، از شرکت‌های سرویس دهنده وایمکس به شرکت‌ها و بانک‌ها می‌گوید:‌« اصل فناوری وایمکس در حال حرکت بودن آن است و ‌این درحالی است که هنوز کاربران ‌ایرانی فقط می‌توانند از حالت ثابت آن استفاده کنند. فارغ از ‌این، قابلیت بیشتری که وایمکس نسبت به تکنولوژی‌های دیگر دارد، قابلیت «موبیلیتی» آن است که‌ این قابلیت هم در کشور به خاطر محدودیت‌های قانونی مورد استفاده قرار نمی‌گیرد.» به گفته وی، اصل فناوری وایمکس روی تلفن همراه است و از آنجایی که در ‌این زمینه نه زیرساخت و نه محتوای کافی تولید شده است، نمی‌توانیم از ‌این تکنولوژی استفاده کنیم و همان تکنولوژی تقریبا منسوخ شده نیز با سختی و مشکلات فراوان مورد استفاده قرار می‌گیرد.
تمدن نیز همچون داوری نژاد معتقد است که در هیچ جای دنیا ارائه خدمات دیتا به اپراتورها واگذار نمی‌شود؛ چرا که خصلت هر دو فناوری کاملا با یکدیگر متفاوت است. وی بر‌این باور است که ‌این فناوری تازه وارد است و تا زمانی که به شرایط مورد قبول برسد، باید زمان زیادی را سپری کند.
کارشناسان معتقدند با وجودی که وایمکس محدود به مکان نبوده و نیازمند ظرفیت مرکز مخابرات و خط تلفن نیست، به راحتی و به سرعت می‌تواند از سد ADSL بگذرد و ضریب نفوذ‌اینترنت را افزایش دهد. با ‌این حال، آنچه که در ‌این میان از سوی کارشناسان به آن انتقاداتی وارد است به عدم نظارت شفاف سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی به عملکرد اپراتورهای وایمکس مربوط می‌شود؛ چرا که کاربرانی که با مشکلاتی در نحوه دریافت سرویس خود روبه‌رو هستند، هم اکنون هیچ اطلاعی از نهاد نظارتی‌این بخش ندارند و نمی‌دانند که برای اعلام شکایت باید به کجا مراجعه کنند و لازم است‌این سازمان همان گونه که نهادهایی را برای نظارت روی سرویس ADSL شرکت‌های فعال در‌این بخش در نظر گرفته، برای ‌این بخش نیز چاره‌اندیشی کند.