چشم‌اندازی در مه - ۱۶ تیر ۸۸

عکس: آکو سالمی

سونیتا سراب پور

یادت باشه اولین پیامک رو من برات فرستادم، اس‌ام‌اس آزاد شد، ۱۰ تیر روز آزادی اس‌ام‌اس مبارک و.... از جمله پیامک‌هایی بود که کاربران همزمان با فعال شدن سرویس پیام‌کوتاه بعد از یک وقفه بی‌سابقه و طولانی مدت به یکدیگر ارسال می‌کردند. چهارشنبه شب هفته گذشته پس از گذشت ۲۱ روز، سیستم ارسال پیامک دوباره فعال شد و مشترکان تهرانی اپراتور اول، دوم و نیز تالیا قادر به ارسال و دریافت پیامک شدند. این درحالی‌است که سرویس پیام کوتاه شهرستان‌ها که از آخرین ساعات روز ۲۱ خرداد ماه غیرفعال شده بود، اول تیر ماه سال‌جاری مجددا متصل شده بود. گفته می‌شود به دنبال غیر فعال شدن سرویس‌‌ پیامک شبکه تلفن‌همراه کشور هریک از اپراتورهای اول، تالیا و اپراتوردوم و نیز پیمانکاران پیامک با ضررهای فراوانی مواجه شده‌اند. همچنین با قطع سرویس پیامک به مدت ۲۱ روز، کشور ایران دارای رکورد بالاترین مدت زمان قطعی پیامک تلفن‌همراه در سراسر جهان شد.

ضرر اپراتورها، سود کاربران

با نزدیک شدن به زمان رای‌گیری دهمین دوره از انتخابات ریاست‌جمهوری این شایعه کم‌کم قوت می‌گرفت که قرار است سیستم پیامک و اینترنت کشور دچار اختلال و قطعی شود. شایعه‌ای که همزمان با انتشار از سوی مسوولان وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات تکذیب شد. در همین خصوص و در آن زمان مسوولان شرکت مخابرات اعلام کردند که در روز انتخابات، تحت هیچ شرایطی کاربرد خدمات ارزش افزوده را محدود نخواهیم کرد و اینکه ممکن است ایجاد اختلال در شبکه به مخابرات اعلام شود، صحیح نیست و قاعدتا چنین درخواستی از ما نخواهد شد. همچنین شرکت ارتباطات زیرساخت متولی تامین پهنای باند اینترنت کشور با شایعه دانستن این اتفاق، قطع اینترنت در روز انتخابات را تکذیب کرد. شرکت ارتباطات زیرساخت در اطلاعیه‌ای عنوان کرد: این شرکت به دلیل برگزاری رایانه‌ای و الکترونیکی انتخابات، نهایت همکاری خود را برای تامین ظرفیت مورد نیاز خواهد داشت تا انتخابات هرچه بهتر برگزار شود. همچنین شرکت ارتباطات زیرساخت شبکه مورد نیاز برای ستاد انتخابات را تامین می‌کند و نهایت تلاش خود را خواهد داشت تا کمترین اختلالی در شبکه دیتا به وجود نیاید.

اما پس از ایجاد اختلال تنها واکنشی که مسوولان وزارت ارتباطات وفناوری اطلاعات و شخص وزیر نشان دادند دعوت به صبر بود. در واقع درست بعد از این واکنش بود که سیستم پیام‌کوتاه کشور فعال شد.

با فعال شدن دوباره این سیستم موضوع میزان ضرر ناشی از این قطعی به بحث‌های رسانه‌ای تبدیل شد. بنا بر آمارهای تایید نشده قطع شدن ارتباط بیش از ۳۱میلیون مشترک همراه اول چیزی در حدود ۸میلیارد و ۶۴۰میلیون تومان ضرر به این اپراتور وارد کرده که این میزان با احتساب قطع سیستم‌های پیام کوتاه ایرانسل و تالیا تا ۱۴‌میلیارد تومان نیز افزایش احتمالی یافته است.

کاربران عامل اصلی ارسال چندباره پیامک‌ها

بعد از فعال شدن شبکه پیام‌کوتاه کشور یکی دیگر از مسائلی که باعث شکایت برخی از کاربران شده بود، ارسال چندباره یک پیامک یا ارسال پیامک‌های ۲۱ روز پیش به مقصد بود. این شرایط در حالی رخ می‌دهد که در حالت طبیعی پیامک‌هایی که با موفقیت ارسال نشده‌اند بعد ۱۲ الی ۲۴ ساعت به طور خودکار از شبکه پاک می‌شوند. وجود چنین شرایطی این احتمال را به وجود آورد که با توجه به ضررهایی که مخابرات طی این مدت دیده است از این طریق قصد جبران خسارت و درآمدزایی جدید را دارد، اما این احتمال با تمام قوا از سوی مدیر روابط‌عمومی شرکت مخابرات کشور رد می‌شود.

داوود زارعیان، مدیر روابط‌عمومی شرکت مخابرات ایران در توضیح شرایط به وجود آمده می‌گوید: «چنین ادعایی به هیچ عنوان درست نیست. همان طور که می‌دانید پیامک‌های ارسال شده بیشتر از ۱۲ و نهایتا ۲۴ ساعت در سیستم نگهداری نمی‌شوند و با این شرایط این امکان وجود ندارد که پیامک ارسالی بعد از ۲۱ روز به مقصد ارسال شود.» زارعیان این احتمالات را بی‌پایه و اساس معرفی می‌کند و بر این باور است که مخابرات برای اینکه شبکه را در حالت طبیعی خود نگه دارد هیچ‌گاه یک پیامک را به مدت ۲۱ روز در شبکه نگه نمی‌دارد، بنابراین پیامک‌ها بعد از زمان در نظر گرفته شده خود به خود پاک می‌شوند. به رغم این برخی کاربران نیز از ارسال چندباره پیامک‌ها در ساعات آغازین بازگشایی این سرویس خبر داده بودند. زارعیان در این خصوص چنین اظهار می‌کند: «اگر برای کاربری چنین حالتی پیش آمده است می‌تواند به این علت باشد که فرد پیامک مورد نظر خود را در دستگاه ذخیره کرده و حال زمانی که سرویس راه افتاده است آن پیامک چند بار به مقصد ارسال می‌شود و مخابرات در این شرایط هیچ دخالتی ندارد.»

داوود زارعیان درباره اینکه آیا مشترک ارسال‌کننده از بابت ارسال شدن چندباره پیام هزینه متحمل خواهد شد، تاکید کرد: «اگر مشترکی پیام خود را با فرض این که این پیام ارسال نشده، چندین بار بفرستد، در آن زمان هزینه پیامک‌ها را خود می‌پردازد، اما اگر احیانا به دلیل اشکالات فنی این پیام چند بار ارسال شود فقط هزینه یک پیام از مشترک دریافت خواهد شد.»

همچنین گفته شده بود که مخابرات برای جبران خسارت مالی خود در قبوض این دوره میزان تعرفه مکالمات یا پیامک‌ها را به نوعی افزایش خواهد داد که مدیر روابط‌عمومی شرکت مخابرات در جواب به این موضوع نیز می‌افزاید: «مشترکان به ما اعتماد داشته باشند و ما نیز به آنها اعتماد داریم و به طور قطع هیچ افزایشی را نخواهیم داشت و هرگونه تغییر تعرفه‌ای جز از طریق مجاری قانونی انجام نشده و امکان‌پذیر نیست.» وی در خصوص دریافت آبونمان و اینکه بسیاری از کاربران بر این باور هستند که نباید از آنها مبلغی به عنوان آبونمان کم شود هم می‌گوید: «آبونمان رقم زیادی نیست و نمی‌توان این ادعا را داشت که چون سرویسی ارائه نشده پس آبونمانی هم گرفته نمی‌شود، چرا که طی این مدت تنها سرویس پیامک قطع بوده و امکان ارتباط بدون هیچ مشکلی برقرار بوده است.» مدیر روابط عمومی شرکت مخابرات ایران در خصوص اینکه خسارات وارد شده به اپراتورها طی چند هفته گذشته چگونه جبران می‌شود، توضیح می‌دهد: «وقتی بحث امنیت کشور مطرح باشد دیگر ضرر و زیان شرکت مخابرات مطرح نخواهد بود. همچنین براساس پروانه این شرکت در مواردی به این نکته اشاره شده است که در صورتی که به این شرکت خسارت یا زیان‌هایی وارد شود دولت موظف به جبران آن است، اما در خصوص این مساله به نظر نمی‌رسد که دولت قصد جبران خسارت‌های وارد شده به اپراتورها را داشته باشد.»

علت اعلام می‌شود

در حالی که به طور نسبتا غیررسمی مسوولان شرکت مخابرات اختلالات به وجود آمده در سیستم پیامک یا اینترنت را خارج از اراده و قدرت خود عنوان می‌کردند، اما رییس سازمان بازرسی کل کشور، در پاسخ به این سوال که آیا سازمان بازرسی کل کشور درباره اختلال در سیستم پیامک بررسی‌هایی را انجام داده است؟ اظهار کرده بود که این از مشکلاتی به شمار می‌رود که باید از وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات سوال شود، اما اشکالات اجرایی است که ایجاد شده و اختلالاتی است که ما هم آن را منتقل کردیم و آقایان حتما باید توضیحات لازم را ارائه دهند. زارعیان در خصوص اینکه آیا در این خصوص مخابرات باید جوابگو باشد یا خیر می‌گوید: «علت قطعی همان طور که همه می‌دانند به خاطر مسائل و حواشی مربوط به انتخابات بوده است، ولی مسوولان کشور مایل نبودند که به طور رسمی علت را اعلام کنند. اگر به هر دلیلی دستگاه امنیتی کشور دستور قطع پیامک را بدهد شرکت مخابرات قدرتی ندارد و براساس پروانه ثبت شده‌اش باید ازاین دستور پیروی کند، اما در کل و بعد از بررسی‌های لازم شاید در هفته اخیر علت قطعی را به صورت کامل اعلام کنیم.»

پس از وصل مجدد سیستم ارسال پیامک عنوان شد که سیستم‌های ارزش افزوده دیگر همچون GPRS ,MMS هم وصل می‌شود، اما به گفته بسیاری از مشترکان استفاده از این سرویس‌ها امکان‌پذیر نبوده و ظاهرا سیستم ارسال پیامک‌های انبوه توسط سه شرکت طرف قرارداد با مخابرات نیز هنوز فعال نشده است که روابط‌عمومی شرکت مخابرات ایران در این خصوص ابراز امیدواری می کند که این سرویس‌ها نیز تا پایان هفته جاری وصل خواهد شد. اما در خصوص اختلال در آنتن‌دهی شبکه تلفن‌همراه و مخصوصا ارتباط بین اپراتورهای خصوصی و دولتی زارعیان این امر را عادی و طبیعی معرفی می‌کند و می‌افزاید: «وجود چنین اختلالاتی کاملا طبیعی است، چرا که وقتی برای مدتی شبکه قطع و مشکلاتی وجود داشته باشد، در راستای عادی و نرمال کردن مشکلات فنی و بازگرداندن شبکه به روال عادی اختلالاتی در شبکه به‌وجود آید.

به گفته او عملیات سخت‌افزاری و نرم‌افزاری با فعالیت یک تیم فنی برای نرمال کردن شبکه در حال انجام بوده و سیستمی روی شبکه در حال تعریف است که شبکه را با اختلال مواجه کرده است و به‌زودی این اختلالات حل خواهد شد. گفتنی است که برای تهیه این گزارش و به دست آوردن اطلاعات دقیق‌تر تمام تلاش خود را برای برقراری ارتباط با مسوولان شرکت ارتباطات سیار انجام دادیم، اما دسترسی به ایشان تا هنگام تنظیم گزارش امکان‌پذیر نشد.