این کارکترهای میلیاردی

سونیتا سراب‌پور

چند روزی به آغاز سال جدید نمانده که شاهد انتشار خبری از تمامی خبرگزاری‌ها می‌شوید.

خبری مبنی بر این که «شرکت ارتباطات سیار با فراهم کردن زیرساخت‌های لازم به تمامی مشترکان تلفن‌همراه این وعده را داده است که در هنگام تحویل سال جدید مشترکان همراه اول به هیچ وجه با مشکل خاصی برای ارسال پیام کوتاه یا برقراری تماس روبه‌رو نخواهند شد.»

برای تبریک سال نو به اطرافیان تصمیم می گیرید از صوت به جای تایپ کلمات استفاده کنید؛ چرا که بار عاطفی آن بیشتر است؛ بنابراین شماره مورد نظر خود را می‌گیرید؛ اما به جای شنیدن صدای بوق این پیام‌ها که مشترک مورد نظر در دسترس نیست، شماره مورد نظر در شبکه موجود نیست، شماره ... را می‌شنوید.

مجبور می‌شوید از همان روش نه چندان عاطفی؛ یعنی ارسال پیام کوتاه استفاده کنید. پیام تبریک خود را تایپ و برای افراد مورد نظر خود ارسال می‌کنید. بعد از اتمام کار منتظر گزارش ارسال پیام‌های خود می‌شوید؛ اما تا ساعت‌ها بعد نیز هیچ گزارشی مبنی بر ارسال پیام کوتاه دریافت نمی‌کنید.

ارسال پیام کوتاه را تا دو سه روز اول عید ادامه می دهید تا آنجا که به دلیل عدم موفقیت در ارسال کم‌کم از تبریک سال جدید پشیمان می‌شوید.

دیگر از برخورد با انواع اختلالات موجود در شبکه تلفن‌همراه کلافه شده‌اید که در یکی از سریال‌های تلویزیونی شاهد این ماجرا می‌شوید که مردی از زیر انبوهی از خاک و از داخل قبری مدام در حال ارسال پیام کوتاه به اطرافیان یا برقراری تماس با آنها است بدون این که با کوچک‌ترین مشکلی روبه‌رو باشد. لبخند می‌زنید چرا که محقق شدن چنین آرزویی مگر در فیلم‌های سینمایی صورت پذیرد.

تکذیب می‌کنیم

شرکت ارتباطات سیار تنها سرویسی را که تاکنون روی تلفن‌همراه در کشور ارائه کرده همان سرویس پیام کوتاه متنی است.

سرویسی که در سال‌های ابتدایی با محدودیت‌های فراوان و با درخواست کتبی مشترکان و دریافت مبلغی واگذار می‌شد.

اما بالاخره بعد از گذشت مدتی طلسم شکسته شد و مانند دیگر کشورها این سرویس نیز از همان ابتدا روی سیم‌کارت مشترکان واگذار می‌شد.

در حالی که در دیگر کشورها سرویس‌هایی همچون MMS، ارسال فایل، موسیقی و عکس کاملا گسترش پیدا کرده و کاربران به راحتی از این سرویس‌های پیشرفته استفاده می‌کنند در کشور ما همین سرویس ابتدایی پیام کوتاه به شکل باثباتی به مشترکان ارائه نمی‌شود. به طوری که کاربران برای ارسال چند خط متن باید چندین بار تلاش کنند و در برخی موارد ارسال پیام کوتاه بیش از یک روز به طول می‌انجامد تا به مقصد برسد وجود چنین شرایطی باعث می‌شود که احساس کنید پیام در مرحله ارسال با خطا مواجه شده است.

بنابراین در صدد ارسال دوباره آن می‌شوید؛ اما برای مدتی بعد از سوی گیرنده پیام تماسی دریافت می‌کنید که یک پیام شما را بیش از ده بار دریافت کرده است.

این گونه اختلالات در مناسبت‌های مختلفی چون اعیاد مذهبی و ملی آنقدر شدید است که به عبارتی باید بگویم سیستم پیام کوتاه رفته رفته به کمای عمیقی فرو می‌رود.

جالب است که وقتی از مسوولان علت چنین شرایط را جویا می‌شویم تنها با این پاسخ روبه‌رو خواهیم شد که سیستم در حال ارتقا است که البته هنوز مشخص نیست که این ارتقا چه زمانی صورت خواهد گرفت.

با تمامی اختلال‌های موجود در شبکه باز هم شاهد هستیم که با مصادف شدن با اعیاد و مناسبت‌های خاص حجم انبوهی از پیام‌های کوتاه بین مشترکان

رد و بدل می‌شود تا آنجا که طبق آمارهای به دست آمده و به گفته مسوولان مخابرات ارسال پیام کوتاه نسبت به سال‌های گذشته با رشدی در حدود ۵۰درصد روبه‌رو بوده است. وقتی ارسال پیام کوتاه بین مشترکان حدود ۵۰درصد رشد داشته است، این سوال مطرح می‌شود که چرا شبکه تلفن‌‌همراه نیز تا این حد با رشد صعودی همراه نبوده و مثال عینی این ماجرا را می‌توان به اختلال‌هایی که در شبکه تلفن‌همراه در روز تحویل سال ۸۷ پیش آمده بود، ارتباط داد. هر چند که محمدحسین فلاح‌اصغری، معاون نظارت و مدیریت شبکه ارتباطات سیار درست چند روز مانده به سال جدید نوید آن را داده بود که در این روز مشترکان اپراتور اول با مشکلی در ارسال پیام کوتاه و برقراری مکالمات روبه‌رو نخواهند شد؛ چرا که ظرفیت مراکز پیام کوتاه برای ارسال پیام‌ها کافی بوده و پیش‌بینی‌های لازم در این خصوص صورت گرفته است. این اظهارنظرها گرچه مانند تمامی مناسبت‌ها بیشتر به یک شعار شباهت داشت، اما بیشتر مشترکان این احساس را داشتند که شاید اپراتور اول برای این که به رقیبان، خودی نشان داده باشد حتما این بار بستر لازم را برای مبادله حجم بالای تماس در ارسال پیام کوتاه فراهم کرده است. اما متاسفانه باز هم ثابت شد که اختلال در ارسال پیام کوتاه در این روز به شدت وجود داشته تا جایی که حتی برقراری تماس نیز به سختی امکان‌پذیر بود. هر چند که در مقابل گلایه‌های مردم از اختلال در ارسال پیام‌های کوتاه در سال جدید اپراتور اول با تمام قوا آن را تکذیب کرد تا آنجا که محمدحسین فلاح‌اصغری همان شخصی که پیش از شروع سال ۸۷ به مشترکان وعده داده بود که در این روز مشکلی در ارسال پیام‌ کوتاه و برقراری مکالمات وجود نخواهد داشت. با تکذیب اختلال در شبکه عنوان کرد که از ساعت ۲۰ روز ۲۹ اسفند ۱۳۸۶ تا روز اول فروردین سال ۱۳۸۷ تعداد ۲۱۵میلیون پیام کوتاه در شبکه اپراتور اول تلفن‌‌همراه مبادله شده است. وی با اشاره به اینکه با وجود حجم ترافیک بالا، اختلال خاصی در شبکه تلفن‌همراه کشور به وجود نیامده است، افزود: با توجه به پیش‌بینی‌های انجام شده اختلالات احتمالی نیز با استفاده از جابه‌جایی و ذخیره به سرعت برطرف شد. در همین زمینه داوود زارعیان، مدیر کل روابط‌عمومی مخابرات نیز تنها اختلال به وجود آمده را مربوط به سه استان گیلان، مازندران و خراسان دانست که در واقع به خاطر ترافیک بالا پیام‌های کوتاه‌ با تاخیر به افراد ارسال می‌شد.

وی در ادامه افزود: این اختلال‌ها تنها در روزهای اول سال دیده شد و بعد از آن با فراهم کردن امکانات بیشتر مشکلات پیش آمده حل شد. همچنین زارعیان در ادامه با قاطعیت اعلام کرد به دلیل افزایش خروجی‌ها در پایتخت مشترکان تهرانی با هیچ نوع اختلالی روبه‌رو نبودند. این در حالی است که هر یک از کاربران تهرانی برای ارسال هر پیام کوتاه باید متن موردنظر خود را به جای یک بار چندین بار به مقصد ارسال می‌کردند؛ چرا که هیچ گزارشی مبنی بر دریافت پیام از مرکز مخابرات دریافت نمی‌کردند. فلاح اصغری وجود این مشکل در شبکه و سردرگمی مشترکان را یک نوع اختلال نمی‌داند، بلکه به وجود آمدن چنین شرایطی را امری عادی عنوان می‌کند و می‌گوید: «نمایش داده نشدن پیام تحویل پس از ارسال پیام کوتاه نتیجه بازار زیاد ترافیکی در شبکه است؛ چراکه ترافیک شبکه در چند روز اول سال به گونه‌ای بود که در ساعت‌هایی از روز حدود ۱۶ تا ۱۷میلیون پیام کوتاه بین کاربران رد و بدل می‌شد. این امر در واقع از جمله دلایلی بود که نمایش دادن نشدن Fail جابه‌جایی فرستنده پیام یا ارسال آن توسط شبکه را باعث شده بود.»

به هر حال به اعتقاد کارشناسان این حوزه بهتر بود مسوولان مخابراتی به جای تکذیب کردن مشکلات همیشگی به اعتراضات مشترکان توجه می‌کردند تا شاید با در نظر گرفتن این تعداد اعتراض‌ بتوانند تجدیدنظری را در گفتار‌اش به وجود بیاورند چون آن طور که به نظر می‌آید در مشکلات قبلی پیش آمده نیز در ابتدا به طور کامل مساله اختلال تکذیب شده بود، ولی بعد از مدتی با پیگیری فراوان مسوولان تا حدودی مشکلات پیش آمده در شبکه تلفن همراه را پذیرفته بودند، اما در کل هیچ گاه به طور کامل این اختلال‌ها از سوی آنها مورد تایید قرار نگرفته است و عواملی را غیر از ضعیف بودن شبکه در این مساله دخیل دانسته‌اند.

سود خالص

وقتی صحبت از اختلال‌های پی‌در‌پی در شبکه تلفن همراه به میان می‌آید در حالت واقع‌بینانه باید انتظار داشت که به نوعی این وسیله ارتباطی از سوی مخاطبان با بی‌مهری مواجه شود، اما نه‌تنها این اتفاق تاکنون شکل نگرفته است، بلکه با نگاهی کوتاه به جدول رشد تعداد کاربران می‌توان به این حقیقت پی برد که با تمامی کاستی‌های موجود در شبکه، مشترکان تلفن همراه به پیام کوتاه اعتیاد پیدا کرده‌اند تا آن جا که این وسیله ارتباطی از جنبه ارتباطی خود خارج شده و به یک وسیله سرگرم‌کننده برای ارسال انواع و اقسام لطیفه‌ها و متن‌های ادبی و عاشقانه تبدیل شده است و همین ویژگی باعث شده که رشد استفاده از خدمات پیام کوتاه با سیر صعودی همراه باشد تا آن جا که طبق آمارهای رسمی گفته می‌شود تعداد کاربران تلفن همراه در ایران که امکان ارسال و دریافت پیام کوتاه را دارند از مرز ۲۵میلیون نفر فراتر رفته است و این تعداد کاربر با تمامی کاستی‌های موجود در شبکه باز هم در امر ارسال پیام کوتاه به شدت فعال هستند که در واقع با این فعالیت‌، سود هنگفتی را برای شرکت مخابرات به ارمغان می‌آورند.

تا آن جا که طبق اظهارنظر داود زارعیان، تنها در چند روز تعطیلات اول سال جدید بیش از ۶۰۰میلیون پیام کوتاه تبریک بین مشترکان تلفن‌همراه دولتی رد و بدل شده است که اگر هزینه ارسال هر پیام کوتاه را ۱۴۲ریال در نظر بگیریم، مخابرات به واسطه ارسال پیام کوتاه در چند روز تعطیلات مبلغی در حدود ۸میلیارد و ۵۲۰میلیون تومان درآمد کسب کرده است که با این حساب باید گفت که آغاز سال ۸۷ سال پرسودی را برای مخابرات رقم زده است.

گفتنی است که این سودآوری تنها در چند روز تعطیلات نبود، چرا که به طور مثال در برگزاری مسابقه فوتبال بین تیم‌های استقلال و پرسپولیس که هفته گذشته برگزار شد در حدود ۲ میلیون پیام کوتاه مبنی بر اعلام برنده مسابقه بین مشترکان و مرکز پیام کوتاه صدا و سیما رد و بدل شد و این حرکت سود دیگری را روانه مرکز مخابرات کشور کرد.

و گفتنی است که تا پایان سال ۸۷ مسابقات دیگری نیز برگزار خواهند شد. به گفته کارشناسان با در نظر گرفتن اختلالات موجود و نبود امکانات لازم در شبکه پیام کوتاه نرخ ۱۴۲ریال برای پیام کوتاه لاتین بسیار ناعادلانه است این در حالی است که به تازگی وزارت فن‌آوری ارتباطات و اطلاعات اعلام کرد که به منظور حفظ خط و زبان فارسی تعرفه پیام کوتاه فارسی را به ۸۹ریال کاهش و پیام کوتاه لاتین را از تیرماه سال ۸۷ به ۲۲۲ریال افزایش خواهد داد.

یک مقام آگاه در مخابرات با اشاره به نرخ متعارف پیام کوتاه در دنیا گفت: «اکثر کشورها تا ۲۰درصد نرخ مکالمه را برای پیام کوتاه در نظر می‌گیرند که چنانچه ارتباطات سیار نیز این محاسبه را رعایت می‌کرد تعرفه پیام کوتاه باید ۹ تومان در نظر گرفته می‌شد اما این شرکت براساس بخشنامه سال ۸۲ به صورت غیرکارشناسانه ۳۰درصد نرخ مکالمه را برای تعرفه پیام کوتاه در نظر گرفته است و به این دو دلیل است که سازمان بازرسی کل کشور نیز نرخ پیام کوتاه را ناعادلانه اعلام کرده است.»

گویا گذشت ۱۴ سال از ورود تلفن‌همراه به کشورمان کافی نیست و باید سال‌های بیشتری را سپری کنیم تا شاید کم‌کم سیستم ارتباطی تلفن‌همراه کشور ما نیز مانند سایر کشورها پیشرفت کند. با این حال با وجود هزاران مشکل موجود در شبکه تلفن‌همراه همانطور که دیده می‌شود افراد زیادی وجود دارند که شیفته این وسیله ارتباطی هستند و با اعتیاد خود به این وسیله سالانه سود هنگفتی را روانه شرکت مخابرات می‌کنند تا جایی که براساس اطلاعات به دست آمده بعد از وزارت نفت دومین رتبه از نظر درآمدزایی متعلق به وزارت ارتباطات است و این وزارتخانه عمده درآمد خود را از این سرویس پول‌ساز یعنی همان پیام کوتاه به دست می‌آورد.

شاید قبول این فرضیه این سوال را مطرح کند که چرا با وجود این درآمد هنگفت هنوز مسوولان نتوانسته‌اند شرایط لازم و مناسب را برای کاربران فرام کنند و آنها را از نابسامانی‌‌های همیشگی راحت کنند.