حمله به گوگل

شهرام شریف
تنها دو ساعت پیش از آنکه معاملات بورس نیویورک در روز جمعه آغاز شود، خبری روی سایت‌ها مخابره شد که همه را شوکه کرد.

این خبر چیزی نبود جز پیشنهاد 6/44میلیارد دلاری مایکروسافت برای خرید یکی از بزرگترین سرویس‌های جست‌وجوگر یعنی یاهو. همین پیشنهاد غیرمنتظره که رکوردی در تاریخ معاملات شرکت‌های آی تی محسوب می‌شود، چنان وضعیت بورس را به هم ریخت که بلافاصله پس از بازشدن بازار معاملات سهام قیمت هر سهم یاهو تا 48درصد افزایش یافت و این افزایش سهم تا پایان معاملات ادامه داشت. تقریبا هیچ‌کس شک ندارد که چنین اقدامی‌از سوی مایکروسافت در واقع واکنش به گسترش روز افزون گوگل طی سال‌های اخیر خصوصا در عرصه تبلیغات اینترنتی است. همین خواست نه چندان پنهان بود که باعث شد سهام گوگل که این روزها به دلیل وضعیت اقتصادی آمریکا در پایین‌ترین وضع ممکن طی ماه‌های اخیر به سر می‌برد با افت هفت درصدی مواجه شود. حالا همه چشم‌ها به یاهو دوخته شده که آیا حاضر است، تن به فروش خود به رقیب قدیمی‌دهد و یا همچون سال گذشته پیشنهاد غول نرم‌افزاری مایکروسافت را رد خواهد کرد.
هدف: تبلیغات
بی‌شک مهم‌ترین دلیل خرید یاهو توسط مایکروسافت، رقیب شدن با گوگل در این عرصه است. مایکروسافت سرمایه‌گذاری وسیعی را روی صنعت تبلیغات انجام داده و حتی سال گذشته برای خرید یک شرکت فعال در زمینه تبلیغات اینترنتی به نام aQuantive حاضر شد تا 6میلیارد دلار بپردازد.
به گفته تحلیل‌گران، بازار تبلیغات اینترنتی هم‌اکنون یک بازار هشتاد میلیارد دلاری است که بیش از ۴۰میلیارد دلار آن فقط سهم گوگل است. همین رشد سریع و خیره‌کننده گوگل در این عرصه است که دیگر رقیبان را یا حذف کرده یا به وحشت انداخته است. گوگل هم‌اکنون ۵۶درصد بازار جست‌وجوگران اینترنتی را در اختیار دارد، در حالی که یاهو ۷/۱۷درصد و مایکروسافت ۸/۱۳درصد از این بازار را به خود اختصاص داده‌اند. بنابراین به فرض موافقت یاهو مجموع سهم هر دو شرکت از این بازار بیش از ۵/۳۱ درصد نخواهد شد، اما همین سهم قابل توجه است که رقیبی جدی برای گوگل به وجود خواهد آورد. مایکروسافت که طی سال‌ها از بازی در زمین بدون رقیب تجربه اندوخته به خوبی می‌داند که ضربه کاری را در چه زمانی باید وارد کند. پیشنهاد مایکروسافت به یاهو درست در زمانی اعلام شده که سهام یاهو و گوگل در پایین‌ترین سطح ممکن طی سال‌های اخیر قرار دارد. هر چند این کاهش سهام بیشتر ناشی از مشکلات اقتصادی آمریکا است تا وضعیت شرکت‌ها، اما واقعیت این است که یاهو اساسا در وضعیت مناسبی به سر نمی‌برد. تغییرات مکرر مدیران و افت مکرر سهام و همین اواخر اعلام بازخرید چندهزار نفر از کارکنان آن، یاهو را با بحران مواجه کرده است.
آنچه مایکروسافت در مورد یاهو انجام داده از این نظر قابل توجه است که که پیشنهاد مایکروسافت تقریبا دو برابر قیمت فعلی یاهو است و از این نظر بسیار وسوسه انگیز به حساب می‌آید. به گفته مایکروسافت ارزش یاهو تا 31 دسامبر سال 2007 در حدود 1/22میلیارد دلار برآورد می‌شود که پیشنهاد 6/44میلیارد دلاری در واقع چیزی دوبرابر آن به حساب می‌آید.
همین پیشنهاد وسوسه انگیز است که سهام یاهو را در یک بازه یک روزه تا ۴۵درصد افزایش می‌دهد و از این رو یاهو در موقعیت دشواری از تصمیم‌گیری قرار دارد. به نظر می‌رسد اگر یاهو نخواهد این پیشنهاد را بپذیرد چاره‌ای جز شکست نخواهد داشت و بار دیگر سهام این شرکت با افت فراوان روبه‌رو خواهد شد. مقامات مایکروسافت گفته‌اند که سال گذشته نیز پیشنهاد محرمانه‌ای را مبنی بر خرید یاهو به این شرکت داده‌اند، اما این شرکت آن را نپذیرفته و وعده اصلاح خود را طی این سال داده است، اما حال پس از یک سال همه می‌بینند که هیچ پیشرفتی در وضعیت یاهو به وجود نیامده است.
*چرا مایکروسافت یاهو را گران‌تر می‌خرد؟
یک تحلیل‌گر سی تی گروپ معتقد است که مایکروسافت با خرید یاهو دوبرابر آنچه پرداخت می‌کند را به دست خواهد آورد. به جز این از نقطه نظر روانی و استراتژی توسعه برند نیز این تلفیق مایکروسافت را در موقعیت بسیار مناسبی در برابر گوگلی قرار خواهد داد که بعید نیست حتی در همین چند روزه یک طرح اعجاب‌انگیز دیگر را به عنوان برگ برنده رو کند.
رشد گوگل در زمینه بازار نرم‌افزار چنان خیره‌کننده است که نه تنها مایکروسافت بلکه حتی سازندگان گوشی‌های تلفن‌همراه و بسیاری از صنایع دیگر مخابراتی و آی تی را نیز با خطر روبه‌رو می‌کند. بسیاری اعتقاد دارند که گوگل حتی طرح ارائه سیستم عامل را نیز در چنته دارد جایی که مایکروسافت حاکم بلامنازع است و حالا به نظر می‌رسد با پیشنهاد خرید یاهو، مایکروسافت پیش دستی کرده و می‌خواهد جنگ را به زمینی برگرداند که گوگل بیش از سایر نقاط از آن اطمینان دارد. پیشنهاد قیمت بالاتر برای یاهو نیز درست در همین جهت است چراکه مایکروسافت به روشنی توضیح داده که چنین اقدامی‌تا چه اندازه به نفع خود یاهو و سهامدارانش و تا چه اندازه به نفع خود خواهد بود.
مایکروسافت به ازای هر سهم یاهو پیشنهاد ۳۱دلار را داده و این در حالی است که قیمت سهام یاهو تا قبل از این پیشنهاد به ۲۲دلار رسیده بود. تنها خبر خرید، خود باعث شد سهام یاهو تا ۲۸دلار بالا برود و شاید اگر موافقت یاهو نیز اعلام می‌شد قیمت سهام این شرکت تا ۳۵دلار نیز می‌رسید.
یاهو در نخستین اظهار نظر‌ها گفته که پیشنهاد مایکروسافت را به دقت بررسی کرده و تصمیم مناسبی خواهد گرفت، اما به نظر می‌رسد که اتخاذ تصمیم در این زمینه چندان ساده نخواهد بود. مایکروسافت به هر حال سال‌ها رقیب خود یاهو به شمار می‌آمده و پذیرش فروش یاهو نوعی شکست در مدیریت یاهو محسوب می‌شود.
بسیاری معتقدند که گوگل آنقدر بزرگ شده که دیگر به سادگی قورت دادنی نیست و حتی مجموع مایکروسافت و گوگل صرفا می‌توانند بازار رقابت را متعادل کنند.
غول خوابیده است
کاملا مشخص است که گوگل توانست طی سال‌های اخیر یاهو رابه سایه ببرد. استیو بالمر مدیر اجرایی مایکروسافت می‌گوید که اطمینان کامل دارد که این ادغام کفه ترازو را به سمت یاهو و مایکروسافت برمی‌گرداند.
یاهو هم اکنون 500میلیون بازدیدکننده و روزانه چهارمیلیارد صفحه بازدید دارد. مایکروسافت گفته که پس از تحقیقات مفصل به این نتیجه رسیده دو شرکت در صورت ادغام تنها سالانه یک‌میلیارد دلار صرفه‌جویی نگهداری تجهیزات خواهند داشت. گوگل اما همواره پیش‌بینی‌ناپذیر است. مدیران این شرکت هنوز درباره این معامله اظهارنظری نکرده‌اند، اما هیچ بعید نیست که این شرکت که فعلا در بازار سهام روزگار خوشی ندارد، بار دیگر با خبری اعجاب‌برانگیز بازی را به نفع خود بازگرداند.
برخی تحلیل‌گران معتقدند که ادغام این دو شرکت به این سادگی نخواهد بود و مشکل اصلی عدم تطابق فرهنگ کاری بین دو شرکت است. از سوی دیگر گفته می‌شود هم‌اکنون بسیاری از مهندسان یاهو نگران آینده خود - خصوصا با توجه به ادغام با مایکروسافت - هستند. مایکروسافتی‌ها اما پیش دستی کرده و گفته‌اند که تمامی‌ مهندسان خبره یاهو در صورت ادغام از موقعیت بهتری برخوردار خواهند شد. یکی از مقامات مایکروسافت نیز در زمینه عدم تطابق فرهنگ کاری به طعنه گفته است که مایکروسافت آنقدر زیرمجموعه دارد که می‌تواند یاهو را در یکی از آنها قرار دهد.
در همین حال برخی نیز نسبت به واکنش کمیسیون اروپا به این قرارداد نیز مشکوک هستند. مایکروسافت سابقه جریمه‌های مکرر از سوی کمیسیون اروپا را به دلیل نقض قوانین آنتی‌تراست در جیب دارد، کارشناسانی مثل جان داورک می‌گویند که این معامله هیچ‌گاه انجام نمی‌گیرد و صرفا ضربه‌ای تبلیغاتی و صوری به گوگل است و مدیران هر دو شرکت می‌دانند که هیچ‌گاه این معامله احمقانه شکل نخواهد گرفت، چرا که کمیسیون اروپا با آن مخالفت خواهد کرد. اما واقعیت آن است که بازار جست‌وجوگرها وضعیت متفاوت نسبت به بازار سیستم‌های عامل دارد و چون در اینجا گوگل انحصار ایجاد کرده، مخالفت کمیسیون اروپا بعید به نظر می‌رسد.
تقریبا تمامی‌ کسانی که روی مقاله جان داورک کامنت گذاشته بودند با نظر وی مخالفت کرده بودند. به نظر می‌رسد ادغام یاهو و مایکروسافت شکل و صورتی فرا اقتصادی پیدا کرده و حالا افکار عمومی‌ هم مایل است صحنه‌های هیجان‌انگیزتری از نبرد غول‌ها ببیند. آنها پیش از آنکه به فکر نتیجه این موضوع باشند، می‌خواهند شرایط یک نبرد نسبتا برابر فراهم شود، نبردی که قطعا امتیازات فراوان آن به کاربران می‌رسد.