بازارموبایل‌های ساخت چین
م.ر.بهنام رئوف
آقا ببخشید این چیه؟
گوشیه موبایله دیگه.
پس چرا این شکلیه؟ این لوله چیه از پشتش زده بیرون؟

لنزه، لنز خیلی قویه.
به چه دردی می‌خوره؟
عکس می‌گیره براتون مثله آینه.
این دایره‌ها چیه پشتش؟
باند بلندگو. این گوشی شش تا باند داره!
به چه دردی می‌خوره این شش تا باند؟
صدای موسیقی یا فیلم را به صورت دالبی پخش می‌کنه، یعنی یه چیزی با‌کیفیت‌تر از استریو. دو تا سیم‌کارت می‌خوره. که یکی از اون‌ها سوییچ می‌شه روی یک سیم‌کارت دیگه. با این تکنولوژی هر دوتا سیم‌کارت زنگ می‌خوره، اما فقط با یکی از آنها می‌تونید زنگ بزنید. سیستم‌عامل ویندوز داره مضاف بر اون رادیو، ضبط و پخش فایل‌های MP3 و MP4 و خیلی از فایل‌های دیگر را حمایت می‌کند. صفحه نمایش تاچ اسکرین داره. یعنی می‌تونی با لمس کردن صفحه نمایش خیلی از قابلیت‌های گوشی را بدون به‌کارگیری از دگمه‌ها استفاده کنید. بعضی از مارک‌های معروف هم در حال حاضر از این تکنولوژی در ساخت مدل‌های جدید خود استفاده می‌کنند.(!) مثل آی‌فون، آی‌میت و اچ‌تی‌سی. ولی برای خرید اون گوشی‌ها حداقل باید 500هزار تومن پول بدی، اما من این گوشی را با یه سه پایه می‌دم به شما که دوسته خودمی ‌165هزار تومن.
مدل و گارانتیش چیه؟
LV2008 اسم گوشیه، چینیه، گارانتیش هم ماله همین مغازست.
یعنی چی ماله همین مغازست؟
یعنی اینکه اگر خدای نکرده بعد از 150 سال اتفاقی برای گوشیتون افتاد، تشریف میارین همین جا خودمون براتون درستش می‌کنیم.
بعد از ۱۵۰ سال! یعنی آنقدر با کیفیته که تضمین می‌کنید تا ۱۵۰ سال اتفاقی براش نمی‌افته؟
آقا چقدر سوال می‌کنی؟ من اگه قرار باشه هر روز با هر کدوم از مشتری‌ها این همه فک بزنم که دیگه چیزی ازم نمی‌مونه. مثله اینکه شما مشتری نیستید، خوش اومدید.
در همین حال فردی که یکی از همان گوشی‌ها را هفته گذشته خریده بود برای تعمیر وارد مغازه می‌شود. فروشنده به او می‌گوید گارانتی گوشی مال کجاست؟ مشتری بی‌نوا می‌گوید: مغازه‌ای که این گوشی را از آن خریدم واگذار شده و فروشنده‌های دیگری در حال حاضر آنجا کار می‌کنند. فروشنده به او جواب می‌دهد: چون از من نخریدی من نمی‌توانم کاری برایت انجام دهم، اما اگر می‌خواهی آن را تعمیر کنی فقط هزینه باز و بسته کردنش ۱۵هزار تومان می‌شود. بقیه مخارجش هم به قطعاتی که ایراد دارد برمی‌گردد.
شاید باور نکنید، ولی این اتفاقی بود که روز پیش برای نگارنده رخ داده است. اگر تا به حال سری به یکی از پاساژهای معروف فروش تلفن‌همراه در پایتخت زده باشید حتما گفت‌و‌گو‌هایی از این دست را شنیده‌‌اید.
این روزها هر چه به تعداد مشترکان تلفن همراه در کشور افزوده می‌شود به حجم گوشی‌های بی‌کیفیت و بی‌گارانتی هم در بازار اضافه می‌شود و این درحالی است که هیچ نهادی تا این لحظه نظارت بر این بازار بی سر و سامان را به عهده نگرفته است.
افشار فروتن لاریجانی، رییس انجمن فروشندگان سیم‌کارت، گوشی تلفن‌همراه و لوازم جانبی در این باره می‌گوید: با توجه به آنکه حجم مغازه‌های فعال در بخش فروش تجهیزات تلفن‌‌همراه هر روز رو به افزایش است، اما متاسفانه نهادهای نظارتی همچون سازمان حمایت از حقوق مصرف‌کنندگان، نظارتی بر کالاهای ارائه شده بی‌کیفیت و بدون گارانتی ندارد.
این در حالی است که در سایر بخش‌های خدماتی، نهادهای ذی‌ربط، اتحادیه‌ها و انجمن‌ها به صورت مداوم مخاطبان خود را از کالاهای بی‌کیفیت و فاقد گارانتی در بازار باخبر کرده و از سوی دیگر با نظارت بر بازار، جلوی ضرر و زیان احتمالی مخاطبان خود را می‌گیرند.
آشفته بازار موبایلی
بازار تلفن‌همراه اما به اعتقاد بسیاری از کارشناسان، وضعیت خاص دیگری دارد. افزایش ۵۶درصدی تعرفه واردات در اوایل سال ۸۵ باعث شد تا نظم کلی این بازار که تا پیش از آن در دست واردکنندگان قانونی و گارانتی‌های معتبر بود به یکباره در اختیار قاچاقچیان این وسیله ارتباطی قرار گیرد.
اتفاقی که بسیاری از کارشناسان و تحلیل‌گران در آن زمان پیش بینی آن را کرده بودند، اما این بار حال‌و‌هوای دیگری به خود گرفته است. تقریبا در ویترین تمام مغازه‌های معروف‌ترین پاساژ پایتخت بخشی به عنوان گوشی‌های کارکرده وجود دارد. گوشی‌های دست دوم که پیش از این و در روزهای بعد از افزایش تعرفه واردات بیشتر در دست دستفروشان خیابان جمهوری قرار داشت این بار به پشت ویترین مغازه‌ها رفته و با قیمتی 20 تا 30هزار تومان پایین تر از قیمت یک گوشی فابریک به فروش می‌رسند.
در همین حال برخی از مغازه‌ها ویترین‌شان را با سیم کارت‌های خارجی تزیین کرده‌اند. این کار در نگاه اول شاید برای خریداران جذاب باشد، اما بیانگر یک فاجعه دیگر در بازار بدون متولی گوشی تلفن‌همراه است. بسیاری از گوشی‌های موجود در بازار که عمدتا در قالب گوشی‌های آک به فروش می‌رسند به اپراتورهای خارجی تعلق دارند. گوشی‌هایی که با سیم‌کارت‌هایی همچون و ودافون، تی موبایل و ای‌تی‌اند‌تی به بازار ایران آمده‌اند و بعد از شکستن قفل برای باری دیگر در جعبه‌های نو قرار گرفته و به خریداران ساده لوح فروخته می‌شود.
اما همانطور که گفته شد مهم‌ترین نکته‌ موجود در این بازار عدم نظارت دستگاه‌ها و نهادهای ذی‌ربط بر بحث کیفیت و قیمت‌های عرضه شده باز می‌گردد. در حالی که بسیاری از اصناف موظفند قیمت اجناس خود را با برچسب مشخص کنند، اما هیچ کدام از فروشندگان موبایل در این پاساژ معروف این کار را انجام نمی‌دهند. حتی در برخی از مواقع اعلام قیمت یک گوشی با ارزیابی وضعیت ظاهری خریدار نیز صورت می‌گیرد.
بازار گوشی در قبضه اژدهای چینی
با افزایش شمار کاربران تلفن‌همراه، این روزها بازار این وسیله شاهد یک اتفاق جدید است. حضور و قبضه بازار توسط گوشی‌های بی‌کیفیت و بدون گارانتی چینی می‌رود تا به تدریج به یک فاجعه در این بازار تبدیل شود.
وزارت صنعت اطلاع‌رسانی چین به تازگی پیش‌بینی کرده است که در سال‌جاری میلادی ۵۰۰‌میلیون دستگاه تلفن‌همراه در چین تولید شود. همچنین پیش‌بینی شده است که در سال‌جاری میلادی میزان صادرات تلفن‌های همراه چین به ۴۰۰میلیون دستگاه برسد.
از سویی دیگر یکی از فاکتورهای مورد توجه گوشی‌های چینی که عمدتا اسم و نام و نشان خاصی هم ندارند علاوه بر ارزان بودن، به‌کار گرفتن تمام قابلیت‌های یک گوشی گران‌قیمت است. گوشی‌هایی که عمدتا از لحاظ طراحی شباهت بسیار زیادی به گوشی‌های معتبر موجود در بازار را داشته، اما دارا بودن قابلیت‌هایی همچون استفاده از دو سیم‌کارت، امکان دریافت کانال‌های تلویزیونی، حافظه‌های بالا، استفاده از چند باند بلندگو و... در کنار زبان بازی‌های فروشندگان باعث شده تا گوشی‌هایی از این دست در حال حاضر فروش بالایی در بازار داشته باشند.
عبدالرحمان معاشر، مدیرعامل یکی از شرکت‌های مطرح واردکنندگان گوشی درباره کیفیت و خدمات پس از فروش محصولات بی‌نام‌و نشان چینی می‌گوید: بسیاری از قابلیت‌های گوشی‌های چینی موجود در بازار که به صورت کلی نام خاصی هم ندارند بعد از مدت زمان کوتاهی قابل استفاده نیستند.
وی که خود واردکننده گوشی‌های GTC در بازار است ادامه می‌دهد: از آنجایی که بسیاری از این گوشی‌ها در کارگاه‌های تولیدی زیرزمینی در چین تولید می‌شود قطعات و لوازم یدکی هیچ کدام از آنها در بازار موجود نیست و با توجه به کیفیت بسیار پایینی که دارند بیشتر حکم گوشی یکبار مصرف را دارند تا گوشی ای با عمر طولانی.
این کارشناس همچنین به قابلیت‌های این گوشی‌ها اشاره کرده و می‌افزاید: در حالی که بسیاری از فروشندگان این گوشی‌ها را با دوربین‌های بالای ۲مگاپیکسل عنوان می‌کنند اما به جرات می‌توان گفت که کیفیت عکس‌های گرفته شده توسط این گوشی‌ها زیر ۳/۱مگاپیکسل است. علاوه بر آن بسیاری از گوشی‌های چینی موجود در بازار دو سیم‌کارته عنوان می‌شود و این درحالی است که به غیر از یک مدل ازگوشی‌های GTC، هیچ کدام از آنها قابلیت استفاده همزمان دو سیم‌کارت را نداشته و تنها یکی از سیم‌کارت‌ها روی سیم‌کارت دیگر سوییچ می‌شود.
این گوشی‌ها که فاقد کیفیت، استاندارد و خدمات پس از فروش هستند، بنابر اظهارات برخی از فروشندگان و خریداران عمر مفید بسیار کوتاهی دارند.
دریافت کانال‌های تلویزیونی در این گوشی‌ها در بیشتر مواقع با کیفیت بسیار پایینی صورت می‌گیرد و از سویی دیگر با توجه به بکارگیری تلویزیون و چند باند بلندگو توان باتری آن بسیار پایین بوده و خیلی زود شارژ آن تمام می‌شود.
بالا بودن قیمت گوشی‌های معتبر به واسطه افزایش تعرفه واردات از یک سو و کاهش فعالیت بسیاری از نمایندگان قانونی مارک‌های مطرح در کنار ضعف نهاد‌های نظارتی به انضمام فقدان فرهنگ کاربری و خرید ابزارهای فناوری ارتباطی مانند گوشی تلفن همراه باعث شده تا مولفه قیمت به عنوان اولین و مهم‌ترین اولویت خریداران برای تهیه گوشی تلفن‌همراه محسوب شود.
این همان چیزی است که احتمالا جاسوسان چینی در بازار به تولیدکنندگان خود گفته‌اند که برای در دست گرفتن بازار ایران کافی است گوشی‌هایی ارزان با ظاهری گول زننده ساخته و نگران نهادهای نظارتی نیز نباشند؛ چراکه در این کشور هیچ کس مزاحمتان نمی‌شود و شما می‌توانید با خیال آسوده هر چه را که می‌خواهید به مردم آن بفروشید.
سکوت نهادهای نظارتی
با این حال برخی از نهادهای دولتی به تازگی برای سر و سامان دادن به تولیدات داخلی وارد عمل شده‌اند. مدیرعامل جدید شرکت فناوری اطلاعات به تازگی در گفت‌و‌گویی از انجام مراحل آزمایش تایید نمونه گوشی‌های تلفن‌همراه تولید داخل کشور طی روزهای آینده خبر داده است.
سعید مهدیون با اعلام این خبر می‌گوید: در حال حاضر یکسری تولید گوشی در کشور آغاز شده که تایید نمونه دریافت نکرده بودند که با تولیدکنندگان مربوطه مکاتبه کردیم و آنها تقریبا در هفته گذشته نامه آمادگی خود را برای سازمان تنطیم مقررات و ارتباطات رادیویی ارسال کردند.
با این حال و به‌رغم آنکه نظارت بر تولید گوشی‌های داخلی آغاز شده است، اما همچنان هیچ سازمانی نظارت بر گوشی‌های بی‌کیفیت وارداتی را ندارد.
جا دارد که دستگاه‌های نظارتی همچون وزارت بازرگانی و سازمان حمایت از مصرف‌کنندگان با همکاری نهادهایی همچون سازمان تنظیم مقررات، موسسه استاندارد و اداره نظارت بر توزیع کالا جلوی بروز فاجعه‌ای خاموش از این دست را هر چه زودتر گرفته تا دود محصولات بی‌کیفیت چینی، بیشتر از این چشم مصرف‌کننده داخلی را نسوزاند.