مخابرات برنده بازار SMS
سونیتا سراب‌پور
این روزها کمتر کسی را می‌توان یافت که گوشی در دست، مشغول فشار دادن دکمه‌های آن برای ارسال SMS یا همان پیامک به دیگران نباشد.

شرکت های خصوصی از سود پیام کوتاه بی نصیب اند
به نوعی این وسیله ارتباطی، افراد را کمابیش به خود وابسته کرده است تا جایی که اگر تا چند سال پیش به دلیل گران بودن قیمت سیم‌کارت تنها افراد خاصی توانایی خرید آن را داشتند؛ اما امروزه به کمک اپراتورهای خصوصی نظیر ایرانسل، تالیا و شکسته شدن قیمت سیم‌کارت تا حدی این امکان فراهم شده است تا تمامی افراد از یک تلفن همراه و امکاناتش بهره ببرند.
در بین امکانات تلفن همراه SMS جایگاه ویژه‌ای را در بین کاربران خود به دست آورده است.
این امکان به عقیده بسیاری از کاربران به دلیل ارزان بودن سرعت ارسال و حذف مکالمات غیر ضروری در بین افراد فراگیر شده است.
هر چند امکان ارسال پیام کوتاه مانند دیگر وسایل ارتباطی با چند سال تاخیر وارد کشور ما شد، اما در همین زمان کوتاه هم این وسیله ارتباطی جای خود را در بین مخاطبان پیدا کرد تا جایی که رفته رفته این وسیله ارتباطی می‌رود تا به یک وسیله رسانه‌ای موثر تبدیل شود.
تاریخچه SMS
SMS یا سرویس پیام کوتاه (SHORT MESSAGE SERVICE) خدمت ارزش افزوده‌ای است که روی بستر شبکه ارتباطات (تلفن‌های همراه و ثابت) ارائه می‌شود و به وسیله آن مشترکان قادر خواهند بود به یکدیگر پیام‌های نوشتاری ارسال کنند.
سرویس پیام کوتاه ابتدا در سال ۱۹۹۱ در اروپا و در شبکه بی‌سیم به کار گرفته شد. در سال ۱۹۹۸ در کنار سیستم PCS یا تکمیل فن‌آوری‌های CDMAV و TDMA پیام کوتاه در بین مشترکان محبوبیت غیرقابل پیش‌بینی یافت و در جایگاه واقعی خود قرار گرفت. این سیستم با
قابلیتPOINT TO POINT
(از یک مشترک به مشترک دیگر) وPOINT TOMULTI POINT (از یک مشترک به چند مشترک) و روش ارسال پیام به طور عمومی توانسته است از یک طرف جایگاه با ارزشی را به لحاظ اقتصادی برای اپراتورهای ارائه دهنده خدمات GSM و از طرف دیگر تسهیلات و سرویس‌های ارزش افزوده و کاربردی فراوانی را برای مشترکان فراهم کند.
اما استفاده از خدمات پیام کوتاه در ایران برای نخستین بار در سال 81 مورد بهره‌برداری قرار گرفت.
از این سال به بعد استفاده از پیام کوتاه به تدریج در بین کاربران ایرانی تلفن همراه فراگیر شد.
در سال 85 در حدود 8میلیارد پیام کوتاه در ایران مبادله شد. در این سال روزانه 20میلیون پیام کوتاه توسط کاربران تلفن همراه ردوبدل شد که این رقم در روزهای خاص و اعیاد مختلف بیشتر می‌شد.
در سال ۸۴، مناقصه‌ای برای ارائه خدمات پیام کوتاه به صورت انبوه توسط شرکت مخابرات ایران برگزار شد که طی آن سه شرکت رهیاب، آتیه پرداز و گلفا برنده شدند.
مگفا پس از گرفتن مجوز از اوایل دی‌ماه با شماره 3000 و رهیاب که با تاخیر مجوز خود را دریافت کرده بود با شماره 1000 از اسفند سال 84 ملزم به ارائه سرویس شدند. آتیه‌پرداز نیز با توجه به اینکه از سال 83 لینک IP از مرکز پیام کوتاه مخابرات را با شماره 2000 دریافت کرده بود، کار خود را پیش از دورقیب خود آغاز کرد و حتی مشتریان خاص خود مانند بانک را هم پیدا کرد.
البته شرکت‌های دیگری نیز در آن زمان وجود داشتند که به روش‌های دیگر و بدون استفاده از لینک مخابرات اقدام به ارائه سرویس‌های ارزش افزوده می‌کردند، از این شرکت‌ها می‌توان به پیک آسا، پارس‌آنلاین، پارس SMS، ایران SMS و... اشاره کرد.
سرویس ارزش افزوده چیست؟
سیستم‌هایی در شبکه پیام کوتاه وجود دارند که با نام ارزش افزوده از آنها یاد می‌شود. به این صورت که اگر سرویس پیام کوتاه را به عنوان سرویس پایه در نظر بگیریم، خدماتی که باعث شوند ارزش بیشتری برای پیام کوتاه نسبت به حالت پایه ایجاد شود؛ این خدمات ارزش افزوده محسوب می‌شوند.
به طور کلی ارسال و دریافت پیام از طریق وب، دریافت Email از طریق پیام کوتاه، دریافت اطلاعات،‌اخبار و داده‌های مختلف از طریق پیام کوتاه و... از جمله خدمات ارزش افزوده مبتنی بر پیام کوتاه را شامل می‌شوند.
در واقع سرویس ارزش افزوده این روزها برای مخابراتی‌ها بسیار جذاب‌‌تر از ارسال پیام کوتاه بین کاربران تلفن‌همراه است؛ چرا که این سیستم سودآوری هنگفتی را برای مخابراتی‌ها به ارمغان آورده است تا آنجا که در اعیاد مختلف این سود به اوج خود می‌رسد. طبق بررسی‌ها در سال جدید بیش از ۱۱۸میلیون و ۲۰۰هزار پیام کوتاه تبریک بین مشترکان تلفن‌‌همراه دولتی رد و بدل شده است که این تعداد پیام کوتاه مبلغی معادل ۶/۱میلیارد تومان برای این شرکت سودآوری به همراه داشته است.
علاوه بر این شرکت مخابرات از طریق سه شرکت رهیاب، آتیه‌پرداز، گلفا و شرکت‌های واسطه‌ای نیز کسب درآمد می‌کند.
هومن تندهوش، مدیر بازاریابی و فروش شرکت گلفا در مورد نرخ پیام کوتاه این شرکت و نحوه تقسیم سهم آن با مخابرات می‌گوید: «مخابرات تعرفه ثابتی دارد؛ یعنی خود مشخص می‌کند که مثلا از ۱۰۰ تا ۱۰هزار پیام کوتاه با یک قیمت و از ۱۰هزار تا یک‌میلیون پیام کوتاه نیز یک قیمت دیگر داشته باشد.»
وی همچنین در مورد نحوه درآمدزایی این شرکت می‌گوید: «شرکت گلفا به طور کلی پنج سال است که در بخش SMS سرمایه‌گذاری کرده است که دو سال آن را به صورت لینک با ارتباطات سیار قرارداد داشته است. بنابراین در این میان شرکت گلفا تاکنون هیچ بهره اقتصادی نبرده است.»
در همین خصوص مازیار گنجه‌ای، مدیرعامل شرکت کاریار ارقام یکی دیگر از شرکت‌های ارائه‌دهنده خدمات SMS نیز اینگونه اظهارنظر می‌کند: «اگر ۵میلیون SMS از طریق این شرکت رد و بدل شود و مخابرات نرخ آن را ۱۱تومان در نظر گرفته باشد، از این نرخ
تعیین شده تنها 2 الی 3تومان نصیب شرکت می‌شود. بنابراین هرچه تعداد SMSهای ارسال بیشتر باشد به نسبت آن سود شرکت نیز بیشتر خواهد بود؛اما در مجموع در بحث خدمات ارزش افزوده سود اصلی نصیب مخابرات می‌شود.» به طور کلی صنعت ارزش افزوده تلفن‌همراه را می‌توان در 3 گروه طبقه‌بندی کرد که عبارتند از: برنامه‌‌ها یا محتوا، تبلیغات و سرویس‌های بازاریابی. تندهوش، مدیر بازاریابی و فروش شرکت گلفا، در مورد خدمات ارزش افزوده این شرکت می‌گوید: «این شرکت خدمات زیادی را در این زمینه ارائه کرده است که از بارزترین آن می‌توان به ارسال SMSهای صدا و سیما اشاره کرد که بیشتر در زمینه مسابقات استفاده می‌شود. در این روش می‌توان حجم انبوهی از پیام را در مدت زمانی کوتاهی دریافت و گزارش‌های لازم را ارائه داد.» به گفته تندهوش ارائه اطلاعات مربوط به خلافی ماشین و دریافت اطلاعات از آخرین وضعیت کارت سوخت نیز از طریق شرکت گلفا انجام می‌شود.
در این روش افراد باید کد VIN که روی تمامی کارت‌های ماشین به صورت عمودی وجود دارد را به شماره ۳۰۰۰۵۱۵۱ و ۳۰۰۰۵۱۵۰ ارسال کنند تا از این طریق بتوانند از آخرین وضعیت خلافی و کارت سوخت ماشین خود باخبر شوند. وی همچنین در مورد نحوه ارائه خدمات و سرویس به شرکت‌ها و سازمان‌ها می‌گوید: «در این خصوص وزارتخانه‌ها و سازمان‌ها درخواست‌های خود را به شرکت ارائه داده است و ما هم آن سرویس‌ها را براساس نیاز در اختیار آنها می‌گذاریم. این متقاضیان با استفاده از نرم‌افزارهای ما یا نرم‌افزارهایی که خودشان در اختیار دارند می‌توانند از این خدمات استفاده کنند.»
درخصوص نحوه استفاده از نرم‌افزارهای ارزش افزوده مدیر بازاریابی شرکت گلفا چنین اظهارنظر می‌کند: «این نرم‌افزارها از دو طریق قابل استفاده هستند: یکی اینترنت و دیگری شبکه مبتنی بر TCP/IP؛ یعنی متقاضیان این نرم‌افزارها هم از طریق اینترنت و هم از طریق شبکه‌های اختصاصی می‌توانند از امکانات ما استفاده کنند.»
وی در ادامه در مورد قیمت نرم‌افزارها می‌گوید: «این نرم‌افزارها کاملا تولیدات داخلی بوده و قیمت آنها بسته به نوع آن از ۳۰۰هزار تا ۲۰۰میلیون تومان متفاوت است.»
مدیرعامل شرکت کاریار ارقام نیز در خصوص قیمت و نوع خدمات به شرکت‌ها اینگونه اظهارنظر می‌کند: «بسته به نوع فعالیت سازمان‌ها از خدمات شرکت استفاده می‌شود که این خدمات در حال حاضر به شرکت‌هایی نظیر پتروشیمی، آتش‌نشانی، شرکت‌های صنعتی و... ارائه می‌شود که این شرکت‌ها خدمات را باید به طور مستقیم از شرکت‌ خریداری کنند.
قیمت این نرم‌افزارها نیز از حدود ۱۰۰هزار تا ۲۵میلیون تومان بنا به نوع کارکرد متغیر است.»
اعتیاد به استفاده از SMS خاص کشور ما نیست؛ چرا که در تمامی دنیا به نوعی این وسیله ارتباطی از درجه محبوبیت بالایی برخوردار است.
در خصوص رویکرد مردم و شرکت‌ها به SMS مازیار گنجه‌ای می‌گوید: «به دلیل اینکه ارسال SMS بسیار کم‌هزینه‌تر از دیگر وسایل ارتباطی است؛ در نتیجه شرکت‌ها و سازمان‌های اداری با استفاده از خدمات ارزش افزوده SMS می‌توانند هزینه‌ها را تا حد زیادی کاهش دهند؛ به طور مثال بسیاری از شرکت‌ها، بانک‌ها و سازمان‌های دولتی و غیردولتی و... از همین طریق، شماره SMS را انتخاب کرده‌اند تا از این راه بتوانند خدمات خود را ارائه کنند. این کار هم باعث کاهش هزینه و هم در بازدهی نیروی پرسنلی موثر خواهد بود تا جایی که امروز اکثر شرکت‌های انگلیسی برای کم کردن هزینه‌های خود به SMS روی آورده‌اند.»
علاقه‌مندی مردم به SMS به حدی افزایش یافته است که اکثر مردم به این وسیله ارتباطی به چشم یک وسیله سرگرم‌کننده نگاه می‌کنند. وسیله‌ای که اگر برای آنها سرگرمی، کاهش هزینه‌ها و انجام سریع کارهایشان را به همراه داشته باشد، حداقل برای مخابرات سود هنگفتی به ارمغان آورده است، تا آنجا که این وزارتخانه بعد از وزارتخانه نفت به عنوان پردرآمدترین وزارتخانه به حساب می‌آید.