از مجوز تا پالایش

سونیتا سراب پور

«بازی تراوین فیلتر شد.» این خبری بود که هفته گذشته و به دنبال تعطیلات چند روزه که با آلودگی هوا نیز گره خورده بود، گم شد. بازی آنلاین تراوین که طی سال‌های اخیر به یکی از محبوب‌ترین بازی‌های آنلاین در بین کاربران ایرانی تبدیل شده، تا جایی که حتی یک نام دامنه اختصاصی ایرانی با ترجمه کامل فارسی برای آن تهیه شده بود، در حالی از سوی کمیته تعیین مصادیق محتوای مجرمانه فیلتر شده، که دارای مجوز رسمی از سوی بنیاد ملی بازی‌های رایانه‌ای و وزارت ارشاد است. این فیلترینگ تجربه فیلتر شدن بدون اطلاع سرویس محبوبی مانند جی‌میل را برای بسیاری از کاربران زنده کرده است. کاربرانی که مانند همیشه نمی‌توانند پاسخی برای این اتفاق از سوی مرجع مربوطه دریافت کنند. عدم اطلاع‌رسانی دقیق در خصوص فیلترینگ این سایت پربازدید در کشور، گمانه‌ زنی‌های زیادی را در فضای مجازی پخش کرده است. از جمله اینکه برخی اعلام می‌کنند تغییر محتوا در این بازی و اضافه شدن یک شخصیت زن و روح غارتگری این بازی، عاملی بوده تا مسوولان کمیته تعیین مصادیق این سایت را فیلتر کند. اما از سوی دیگر برخی با رد این ادعا اعلام می‌کنند که این فیلترینگ تنها برای حمایت از تولید‌کنندگان بازی رایانه‌ای داخلی اتفاق افتاده است. تا جایی که برخی از بازی‌سازان نیز با انتشار بیانیه‌ای از فیلتر شدن این سایت حمایت کرده‌اند.

بی‌خبری بنیاد و مدیران سایت از علت فیلترینگ

تراوین یک بازی آنلاین است که در سال ۲۰۰۴ و توسط یک شرکت آلمانی به بازی دوستان دنیای مجازی معرفی شد. این بازی آنقدر توسط کاربران دنیا مورد توجه قرار گرفت که در نهایت یک نسخه فارسی آن نیز برای بازیکنان ایرانی راه‌اندازی شد. تراوین یک بازی استراتژیک است که کاربران برای ادامه حیات و گسترش غنائم خود باید به جنگ با ساکنان سایر دهکده‌ها بروند و دست به تصرف و گسترش قلمرو خود بزنند. این بازی در حال حاضر بیش از ۵ میلیون بازیکن و بیش از ۳۰۰ سرور در سر تاسر جهان دارد.

این بازی آنلاین از سوی بنیاد ملی بازی‌های رایانه‌ای برای سنین بالای سه سال مناسب تشخیص داده شده و به علت جذابیت‌های بالای آن و از جمله اینکه کاربران می‌توانند حتی با اینترنت دایل‌آپ نیز از آن استفاده کنند طرفداران زیادی پیدا کرده است.

اما حالا فیلتر شدن این بازی آنلاین که جزو ۱۰۰ سایت پربازدید ایرانی نیز شناخته می‌شود تعجب بسیاری از کاربران و حتی مدیران ایرانی این سایت را برانگیخته است. این سایت از پنج‌شنبه هفته گذشته فیلتر شده و تا کنون هیچکدام از مسوولان مربوط به این حوزه یعنی کمیته تعیین مصادیق جرائم رایانه‌ای، بنیاد ملی بازی‌های رایانه‌ای و مدیران ایرانی این سایت جواب روشنی در خصوص علت این تصمیم اعلام نکرده‌اند، اما براساس آنچه در صفحه این سایت در دانشنامه ویکی‌پدیا آمده، خروج ارز و ترویج فرهنگ غیراسلامی علت اصلی این فیلترینگ اعلام شده است.

محمد بی طرف، نایب رییس بنیاد ملی بازی های رایانه ای، با اعلام تعجب نسبت به تصمیم گرفته شده در خصوص فیلتر شدن سایت تراوین به دنیای اقتصاد می‌گوید: «ما نیز علت تصمیم جدید کارگروه تعیین مصادیق محتوای مجرمانه رایانه‌ای را نمی‌دانیم. کلیه بازی‌های آنلاین در کشور طبیعتا با ارجاع درخواست به بنیاد و بررسی محتوای آن بازی توسط کارشناسان ما مجوز فعالیت دریافت می‌کنند. بنابراین ما هم مانند کاربران متعجب هستیم که چرا وقتی بازی مانند تراوین دارای مجوز بنیاد بود و چند سالی است در کشور در حال فعالیت است باید فیلتر شود.» وی در ادامه با انتقاد به در جریان قرار ندادن بنیاد برای فیلترینگ سایت تراوین می‌افزاید: «وقتی تمام بازی‌های رایانه‌ای در کشور با مجوز رسمی بنیاد در بازار به فروش می‌رسند یا در فضای اینترنتی شروع به فعالیت‌ می‌کنند، بنابراین انتظار داریم به عنوان تنها مرجع رسمی ارائه مجوز، کمیته تعیین مصادیق پیش از اجرای این تصمیم حداقل بنیاد را مطلع می‌کرد.»

وی در پاسخ به این سوال که برخی علت فیلتر شدن بازی تراوین را به تغییر محتوای این بازی ارتباط می‌دهند می‌گوید:«‌تا جایی که ما اطلاع داریم محتوای این بازی با هیچ تغییری روبه رو نشده است. به جز این نیز از آنجا که در بستر اینترنت بازی‌های آنلاین به صورت کاملا پویا می‌توانند تغییر کنند کارشناسان بنیاد به طور پیوسته در حال رصد و چک کردن این بازی‌ها هستند. همچنین طبق قانون شرکت مجری هر بازی از جمله تراوین، باید قبل از تغییر در این بازی، بنیاد را مطلع کند.»

وی در ادامه با اشاره به بیانیه بازی‌سازان ایرانی در حمایت از فیلتر شدن این سایت تصریح می‌کند که هیچ کدام از بازی‌سازان ایرانی حاضر به حذف رقیب از این بازار نیستند؛ چرا که همین رقیبان باعث رشد و توسعه بازی‌سازی در کشور شده است. همچنین از آنجا که هیچ نام و امضایی در بیانیه منتشر شده در فضای مجازی دیده نمی‌شود چندان نمی‌توان به این دست حرکات اعتماد و استناد کرد.

اما این تنها بنیاد ملی بازی‌های رایانه‌ای نیست که از فیلتر شدن سایت تراوین اظهار تعجب می‌کند. چرا که مدیران سایت ایرانی تراوین نیز با اظهار بی‌اطلاعی از تصمیم جدید کمیته تعیین مصادیق اعلام می‌کنند که از آنجا که هیچ تغییری در محتوای بازی ایجاد نشده، تصمیم اتخاذ شده برای فیلتر شدن سایت کمی تعامل برانگیز است. اما هیچ کدام از مسوولان این سایت به دلیل اینکه ممکن است هر مصاحبه‌ای در روند رفع فیلتر شدن این سایت تاخیر ایجاد کنند ، حاضر به پاسخگویی و اطلاع‌رسانی به کاربران این بازی در کشور نیستند.

مسوولان این سایت تنها این وعده را اعلام می‌کنند که از طریق بنیاد ملی بازی‌های رایانه‌ای به عنوان مرجع رسمی این حوزه، تمام تلاش خود را برای رفع فیلتر شدن این سایت انجام خواهند داد.

اما یک منبع آگاه که خواست نامش محفوظ بماند با اعلام اینکه از زمان شروع به فعالیت این بازی آنلاین در کشور بسیاری در تلاش برای فیلتر کردن آن بوده‌اند می‌گوید: «هیچ دلیلی نمی‌توان برای فیلتر شدن سایتی که دارای مجوز رسمی از یک نهاد مورد اعتماد وزارت فرهنگ و ارشاد است پیدا کرد. برخی علت این فیلتر شدن را به تغییر محتوای بازی ارتباط می‌دهند اما باید بگویم که تا کنون هیچ تغییری در محتوای این بازی ایجاد نشده است. همچنین برخی با انتشار مطالبی کاملا اشتباه اعلام می‌کنند که این بازی باعث خارج شدن سالانه ۶ میلیارد تومان ارز از کشور می‌شود و این درحالی است که این اظهارات کذب محض است.» وی در ادامه اظهار می‌کند: در حال حاضر بازی‌های آنلاین زیادی در کشور بدون مجوز در حال فعالیت هستند و هیچ مرجعی با آنها نه کاری دارد نه دستور به فیلتر شدن آنها می‌دهد. در این وضعیت معلوم نیست که چرا یک بازی محبوب پس از سال‌ها فعالیت و با داشتن مجوز رسمی فیلتر می‌شود.

کمیته تعیین مصادیق: علت فیلترینگ، محتوا است

در حالی که مسوولان سایت تراوین و بنیاد ملی بازی‌های رایانه‌ای، تغییر در محتوا را علت فیلتر شدن این بازی آنلاین نمی‌دانند، عبدالصمد خرم‌آبادی، دبیر کارگروه تعیین مصادیق محتوای مجرمانه رایانه، در گفت‌وگو با «دنیای اقتصاد» فیلتر شدن این سایت را به محتوای این بازی ارتباط می‌دهد و می‌گوید: «هر چند موظف به اعلام دلیل این فیلترینگ نیستیم، اما علت اصلی این تصمیم به محتوای سایت و شکایت برخی نسبت به فعالیت این سایت باز می‌گردد.»

وی در واکنش به ادعای مسوولان سایت مبنی بر عدم تغییر در محتوای بازی تراوین می‌افزاید:« شاید از نظر برخی محتوای سایت با تغییر مواجه نشده باشد، اما از نظر کمیته و کارهای کارشناسی انجام شده روی این سایت پیشنهاد به فیلتر شدن بازی داده شده است.»

خرم‌آبادی در پاسخ به این سوال که چرا برای فیلتر شدن این سایت از نظر بنیاد ملی بازی‌های رایانه‌ای استفاده نشده می‌گوید:« انتقاد مسوولان بنیاد کاملا درست است و شاید بهتر بود که از آنها در این زمینه کمک می‌گرفتیم. اما در حال حاضر شکایت‌هایی از سوی کاربران، بنیاد و مدیران سایت به این کمیته ارجاع داده شده که سعی می‌کنیم با بررسی آنها و دریافت کمک از بنیاد به نتایج مطلوبی برسیم.» خرم‌آبادی اعلام می‌کند که ظرف دو هفته‌ آینده سرنوشت فعالیت سایت تراوین در کشور مشخص خواهد شد.

فیلترینگ مانعی برای رشد تولید

به جز تغییر در محتوا، یکی دیگر از گمانه‌زنی‌های مطرح شده نسبت به فیلتر شدن بازی آنلاین تراوین در کشور، حمایت از تولیدکنندگان بازی‌های ایرانی و جلوگیری از خروج ارز از کشور عنوان شده است. علتی که برخی از بازی‌سازان آنلاین در کشور آن را کارساز نمی‌دانند. مهدی انجیدنی، مدیر عامل شرکت توسعه سامان و سازنده بازی آنلاین عصر پادشاهان در واکنش به این فیلترینگ می‌گوید: «اگر این فیلترینگ به خاطر حمایت از بازی‌سازان ایرانی باشد باید بگویم که کاملا راه اشتباهی است؛ چرا که وجود همین رقیبان خارجی باعث رشد تولید بازی در کشور شده است.»

به باور وی مسدود کردن سایت‌های بازی در کشور و ایجاد انحصار دراین بازار به مرور زمان باعث می‌شود که بازی‌سازان به فکر پیدا کردن ایده جدید و پیشرفت در تولید بازی نباشند. وی همچنین تاکید می‌کند که فیلتر شدن بازی تراوین تاثیری در تغییر رفتار بازیکنان این بازی ندارد؛ چرا که هم اکنون ۶۰ درصد از بازیکنان این بازی به خاطر حفظ امنیت اطلاعات خود به طور عادی با استفاده از فیلترشکن از این بازی استفاده می‌کنند.

این بازی‌ساز پیشنهاد می‌کند که به جای فیلتر کردن چنین سایت‌هایی و همچنین ایجاد انحصار بهتر است مسوولان مربوطه با حمایت از تولیدکنندگان این حوزه، تزریق سرمایه‌ مناسب، توسعه زیرساخت‌های ارتباطی و استفاده از استادان بین‌المللی و داخلی باعث رشد بازی‌سازی در کشور شوند.