فیس‌بوک؛ خوب یا بد؟‌

م.ر.بهنام رئوف

این روزها رشد سایت‌های اجتماعی بیشتر از قبل شده است. اگر حضورذهن داشته باشید، داستان سایت‌های اجتماعی با روی کار آمدن اورکات شروع شد و بعد از آن هم با پیدایش سایت‌های مختلفی در این شاخه ادامه پیدا کرد، اما .... داستان این سایت‌ها به همین جا ختم نشد.چراکه با روی کار آمدن فیس‌بوک ورق برای خیلی از سایت‌های اجتماعی برگشت.

فیس‌بوک با رشد خارق‌العاده‌ای که داشت توانست به قولی یک شبه راه صد ساله را طی کند.در حال حاضر و بر اساس جدیدترین آمار منتشره، پنج سال پس از پایه‌گذاری این شبکه در یکی از اتاق‌های خوابگاه دانشگاه هاروارد، سایت مذکور هم‌اکنون ۲۰۰‌میلیون کاربر دارد.نکته جالب آن که بر اساس اعلام گردانندگان این سایت آمریکایی، سایت مذکور هم‌اکنون به ۴۰ زبان، قابل دسترس بوده و ۷۰‌درصد از کاربران آن در خارج از آمریکا هستند.

هم‌اکنون بر اساس گزارشات سایت الکسا بعد از گوگل، یاهو و یوتیوب، فیس‌بوک رتبه چهارم را در جهان به خود اختصاص داده است.البته این رتبه محبوبیت جهانی این سایت است که در کشورهای مختلف با توجه به سایت‌های داخلی متفاوت است.در ایران هم اما فیس‌بوک هم‌اکنون رتبه چهارم را در بین سایر‌سایت‌ها به خود اختصاص داده است. به‌طوری که این سایت هم‌اکنون بعد از گوگل، یاهو و بلاگفا توانسته است در سکوی چهارم و قبل از یوتیوب قرار گیرد.

فیس‌بوک چیست؟

در این وب‌سایت کاربران می‌توانند مانند یک کامپیوتر شخصی، برنامه‌هایی روی آن نصب یا حذف کنند. اشتراک فایل، قراردادن فایل‌های تصویری ویدئویی، صوتی، انجام تبلیغات و ... از جمله دیگر قابلیت‌های ارائه شده در این سایت هستند.

شما در فیس‌بوک دارای یک صفحه شخصی هستید. می‌توانید گروه تاسیس کنید یا در گروه‌های دیگر عضو شوید. می‌توانید برای خودتان آلبوم عکس بسازید آن هم بدون هیچ محدودیتی. می‌توانید دوستانتان را انتخاب کنید و به لیست دوستانتان اضافه کنید. می‌توانید برای یک هنرمند یا یک وب‌سایت یا وبلاگ خودتان و شاید هم برای کالایی که تولید می‌کنید صفحه مجزا طراحی کنید تا دیگران و یا بهتر است بگوییم طرفداران (خریداران) هم در آن صفحات ثبت شوند و پیشنهاد و انتقاد خود را در ‌آن بنویسید.اما وجه تمایز فیس‌بوک نسبت به سایر شبکه‌های اجتماعی ساختار پلت‌فرمی آن است.فیس‌بوک مملو از نرم‌افزارها، ابزارهای جانبی خاص و بازی‌های آنلاینی است که کاربر می‌تواند با توجه به نیاز خود از آنها استفاده کند. شاید همین امکانات باعث شده تا این سایت اجتماعی این‌ روزها طرفداران بی‌شماری را به خود اختصاص دهد.مهم‌ترین شاخصه فیس‌بوک، اما دوستیابی آن است. از آنجا که این شبکه مجازی هم‌اکنون بالغ‌بر ۲۰۰‌میلیون عضو دارد در نتیجه مبلغانش آن ‌را وسیله‌ای برای پیدا کردن دوستان یا هم‌کلاسی‌های قدیمی خود عنوان‌ می‌کنند. شما می‌توانید با افزودن دوستان و افراد دیگر در لیست دوستانتان از مطالب آنها یا حتی نظراتی که برای آنها گذاشته می‌شود آگاه شوید. همچنین می‌توانید مشکلات یا حتی موضوعات مدنظرتان را به رای بگذارید.

خوبی‌ها، بدی‌ها

تا اینجای داستان بیشتر محاسن فیس‌‌بوک مورد اشاره قرار گرفت، اما شبکه‌ای با این گسترش قطعا معایبی نیز خواهد داشت. درست است که در حال حاضر از اوباما و بیل گیتس گرفته تا افراد عادی در دورترین نقاط جهان در این شبکه عضو هستند، اما اگر سری به خبرهای حوزه فناوری اطلاعات زده باشید حتما متوجه دسته‌‌گل‌های فیس‌بوکی هم شده‌اید.

یکی از ابتدایی‌ترین مشکلات این شبکه اجتماعی حضور و فعالیت مستمر هکرها و ناشران ویروس‌ها در آن است.هکر‌هایی که سعی می‌کنند با نوشتن برنامه‌های مخفی اطلاعات محرمانه و پسوردهای کاربران را به سرقت ببرند.

اما جدا از مشکلاتی‌ اینچنین فیس‌بوک مملو از دردسرهای اجتماعی است.

تا به حال فکر کرده‌اید که شبکه‌ای به این گستردگی چه سودی برای صاحبان آن دارد؟‌ شاید اولین و اصلی‌ترین پاسخ شما به این سوال به ارائه تبلیغات اینترنتی در بستر این سایت باز گردد، اما تمام داستان این نیست. به خبر زیر توجه کنید.

«دولت بریتانیا قصد دارد از شبکه‌های اجتماعی مانند فیس‌بوک بخواهد که جزئیات تماس‌های برقرار شده میان کاربرانشان را ثبت و نگهداری کنند. این بخشی از برنامه‌ای است که به موجب آن جزئیات همه گفت‌وگوهای تلفنی، ایمیل‌ها و وب‌سایت‌های بازدید‌شده در یک بانک مرکزی داده‌ها ذخیره خواهند شد.

وزارت کشور بریتانیا اطمینان می‌دهد که این طرح برای مقابله با باندهای تبهکاری و تروریست‌هایی است که ممکن است از این وب‌سایت‌ها استفاده کنند و اینکه محتوای گفت‌وگوهای اینترنتی ثبت نخواهند شد.

در واقع شرکت‌های تلفنی هم‌اکنون نیز موظفند جزئیات همه گفت‌وگوها مانند زمان، مکان و هویت مکالمه‌کنندگان را به مدت ۱۲ ماه برای استفاده احتمالی در پیگیری‌های جنایی و دادگاه‌ها ذخیره کنند. یک بخشنامه جدید اتحادیه اروپا خواستار آن است که ترافیک اینترنتی نیز به طور مشابهی ذخیره شود.این بخشنامه از ششم آوریل ۲۰۰۹ در بریتانیا به اجرا در‌ آمده است».بله درست فهمیدید. شاید یکی از مهم‌ترین موارد استفاده از فیس‌بوک دولت‌ها باشند. دولت‌هایی که برای ارائه برنامه‌ها و نفوذ خود در دیگر کشور‌ها سعی به رفتارشناسی کاربران شبکه‌های اجتماعی می‌پردازند. این بخش تا جایی پیش رفته است که اخیرا هیلاری کلینتون وزیر خارجه ایالات متحده در گفت‌وگویی اعلام کرده است که صفحات فیس‌بوک متقاضیان ویزا به آمریکا به شکل ویژه‌ای مورد بررسی قرار می‌گیرد!اما این تمام مشکلات نیست. محیط فیس‌بوک در واقع مجلسی از دوستان و آشنایان یک کاربر محسوب می‌شود که بی‌تردید، سوءاستفاده و بازی با حیثیت یک فرد با آسیب‌هایی به مراتب بیشتر رخ خواهد داد.قرار گرفتن تصاویر کاربران (البته به صورت اختیاری) در سایت فیس‌بوک یکی از مهم‌ترین معضلاتی است که این روزها برخی از کاربران فیس‌بوک با آن دست به گریبانند. از طرف دیگر شما با عضویت در گروه‌های محلی به راحتی محتویات پروفایل خود را در اختیار سایر اعضای آن شبکه قرار داده‌اید.

شاید همین عوامل یا معایب فیس‌بوک بوده که باعث شده این روزها شاهد خبرهای جذابی در دنیای اینترنت باشیم. خبرهایی همچون اخراج فردی در انگلیس به دلیل گلایه از محیط کارش در صفحه شخصی خود در فیس‌بوک یا حتی جایگزینی بررسی صفحه فیس‌بوک افراد به جای مصاحبه‌های کارگزینی.

خدا را چه دیدید. شاید با فراگیر شدن فیس‌بوک در کشور خودمان زمانی تحقیق از خواستگارها هم به فیس‌بوک کشیده شده و یکی از شروط خانواده عروس اضافه شدن آنها به لیست دوستان داماد باشد!

امنیت در فیس‌بوک

یکی از نقاط ضعف فیس‌بوک این است که امکان طبقه‌بندی دوستان بر اساس میزان نزدیکی آنها وجود ندارد. کاربران فیس‌بوک در رابطه با شما تنها به پنج گروه طبقه‌بندی می‌‌شوند؛ دوستان، دوستان دوستان، اعضای هم‌شبکه، غریبه‌ها و کاربرانی که احیانا بلوکه کرده‌اید. در این حال، گزینه‌هایی که فیس‌بوک برای دسترسی به بخش‌های گوناگون پروفایل شما از پیش انتخاب کرده ‌(default)، زیادی خوش‌بینانه هستند و آن را آسیب‌پذیر می‌کنند. بنابراین باید آنها را تغییر دهید. برای نمونه، گزینه default برای دسترسی به اغلب بخش‌های پروفایل شما «همه دوستان و اعضای ‌شبکه» است.این امکان هست که برای هر بخش پروفایل به طور جداگانه تصمیم بگیرید؛ مثلا عکس‌ها را تنها دوستان ببینند و اطلاعات محل کار یا تحصیل را دوستان دوستان یا اعضای شبکه‌هایتان نیز بتوانند ببینند. با استفاده از گزینه customize می‌توان از دسترسی دوستان یا شبکه‌هایی که شما تعیین می‌کنید به برخی از بخش‌های پروفایل جلوگیری کرد. در ضمن به این نکته نیز توجه داشته باشید که نیازی نیست تمام اطلاعات شخصی و خصوصی خود را روی دایره فیس‌بوک منتشر کنید.

این نکته را هم توجه داشته باشید که در پاسخ به نامه‌هایی که در فیس‌بوک دریافت می‌کنید دقت داشته باشید.چرا که با پاسخ به هر نامه به راحتی به ارسال‌کننده آن نامه اجازه داده‌اید تا بخشی از پروفایل شما برای او قابل‌دسترس باشد.

یکی از بخش‌های جذاب فیس‌بوک همانطور که پیش‌تر نیز به آن اشاره شد، بازی‌های آنلاین است. بازی‌هایی که برای پیشرفت در آن نیازمند به اضافه کردن دوستان خود و دعوت آنها به این بازی‌ها هستید. اگر طرفدار این نوع از بازی‌ها هستید به شما پیشنهاد می‌شود که با یک آی‌دی جدید وارد فیس‌بوک شوید و بی‌خود و بی‌جهت افرادی را که نمی‌شناسید به لیست دوستان خود اضافه نکنید.

اما به هر حال جدا از تمام این موارد امنیتی که بخشی از آنها قابل‌حل و بخشی‌ دیگر نیز قابل‌جلوگیری است مشکل اصلی به اعتیاد به فیس‌بوک باز می‌گردد.مشکلی که اگر کلمه فیس‌بوک را در گوگل سرچ کرده باشید، متوجه انبوهی از انتقادات کاربران ایرانی پیرامون اعتیاد و وابستگی‌شان به این سایت می‌شوید. هر پدیده جدیدی به خصوص در بخش فناوری‌های نوین نقاط مثبت و منفی دارد. پس سعی کنید زیاد خود را وابسته به سایت‌هایی از این دست نکنید و بیشتر از جنبه‌های مثبت آن بهره ببرید.