تکنولوژی بار شتر

مریم عسگری

از تغییر و دگرگونی گریزی نیست. هر چه جلوتر می‌روی تغییر در روال زندگی انسان‌ها، شیوه کسب و کار و حتی ابزارهای مورد استفاده آن‌ها محسوس‌تر می‌شود. دیگر گذشت آن زمان که مردم یک حلب روغن را با مقداری گندم یا چند قرص نان مبادله می‌کردند یا زمانی که تجار اجناس خود را بار شتر می‌کردند و چند ماه کوه و صحرا را طی می‌کردند تا اجناس را به مقصد رسانده و به فروش رسانند.

امروز عصر تجارت الکترونیک، استفاده از خدمات پستی پیشرفته، سفارش اینترنتی کالا و داد و ستد با ابزارهای معاملاتی مانند چک و کارت اعتباری و... است. در این دوره و زمانه در بسیاری از کشورها مصرف‌کنندگان می‌توانند به برکت استفاده از اینترنت و فروشگاه‌های مجازی و ... بدون مراجعه به فروشگاه همچنین بدون حضور واسطه، کالاهای مورد نیاز خود را خریداری کنند.

این کار چند حسن دارد که مهم‌ترین آن‌ها ارتباط بدون واسطه مصرف‌کننده با شرکت تولیدی، خدمات دهنده یا عرضه‌کننده رسمی است.

کاهش میزان رفت و آمد به منظور خرید کالا، ارسال کالا توسط شرکت برای مصرف‌کننده در بسته‌بندی و ضمانت سلامت کالا حین انتقال، از سایر پیامدهای این امر است.

متاسفانه در کشور ما چنین سیستم توزیع و خرید و فروشی طرفداران زیادی ندارد و شاهد هستیم که مصرف‌کنندگان برای خرید کالا چندین و چند بار به فروشگاه مراجعه کرده و در نهایت کالای موردنظر را در بسته‌بندی‌های نامناسب به منزل برده و چه‌بسا هنگام حمل کالا مشکلاتی برای آن پیش می‌آید.

البته این مشکل برای حمل کالا از گمرک یا انبار فروشگاه‌ها نیز وجود دارد.

استفاده از ماشین‌آلات نامناسب برای حمل کالا، عدم وجود انبار به میزان کافی برای نگهداری کالاها، عدم اعتماد خریدار به ارسال کالای سفارش داده شده یا سفارش اینترنتی و ... برخی از این مشکلات است.

سیستم توزیع نامناسب

اگر برای خرید کالاهای کامپیوتری سری به مراکز خرید و فروش این کالا بزنید. حتی کارتن‌هایی که تا سقف جلوی مغازه‌ها چیده شده‌اند، چرخ‌هایی که تعداد زیادی کالا روی آن انباشته شده و به سرعت این سو و آن سو می‌روند و وانت‌هایی که کوهی از تجهیزات کامپیوتری را حمل می‌کنند توجه شما را به خود جلب کرده است.

به نظر شما با توجه به این شیوه نگهداری و حمل کالا می‌توان به سلامت کالای خریداری شده هرچند با ضمانت‌نامه مطمئن بود؟

از این‌ها که بگذریم، هراز چند گاهی اخباری در مورد آتش‌سوزی در انبار کالاهای مختلف یا وقوع سرقت و ... به گوش می‌رسد که البته این اواخر کمتر شاهد چنین اتفاقاتی هستیم.

یک فروشنده در مرکز خرید پایتخت در این زمینه می‌گوید: کمبود انبار و سیستم صحیح حمل‌و‌نقل مشکل چندان جدیدی نیست و سال‌هاست کسبه بازار کامپیوتر با این مشکل مواجه هستند.

به گفته وی، وقتی اجاره یک مغازه ۱۲ متری از چند میلیون تومان برای یک ماه بیشتر است، وقتی بابت نگهداری کالا در انبار مبلغ زیادی از صاحب کالا اخذ می‌شود، وقتی گمرک جمهوری اسلامی ایران کالاها را به هر دلیلی ترخیص نمی‌کند و بابت مدت توقف کالا در انبار گمرک مبلغ زیادی از واردکننده مطالبه می‌کند، واردکننده ناچار است خود را به آب و آتش بزند و تحت هر شرایطی کالا را ترخیص کرده و به مغازه برساند تا متحمل پرداخت هزینه اضافی نشود.

یک فروشنده دیگر در این باره می‌گوید: این مشکل ناشی از سیستم توزیع نامناسب بازار کامپیوتر است و بارها و بارها اقداماتی در این زمینه صورت گرفته ولی بی‌فایده بوده است.

به گفته وی، سیستم توزیع در کشور ما یک سیستم سنتی است و این در حالی است که بازار کامپیوتر طی سال‌های گذشته رشد زیادی کرده و این سیستم سنتی هرگز نمی‌تواند جوابگوی چنین بازار گسترده‌ای باشد.

در مقابل یک فروشنده دیگر می‌گوید: در بخش توزیع در کشور شاهد ترکیبی از سیستم سنتی و علمی روز جهان هستیم. اما این به معنی این نسبت که سیستم توزیع در کشور ما با آنچه در کشورهای پیشرفته رخ می‌دهد، همخوانی دارد.

دلیل هم روشن است، چرا که فاکتورهای متفاوتی چون امکانات بازار کامپیوتر و گمرکات کشور و بافت‌های فرهنگی و اجتماعی وجود دارند که باعث شده‌اند سیستم توزیع ما نسبت به سال‌های گذشته تغییر چندانی نکند.

به گفته وی، برای مصرف کننده‌ای که برای خرید یک لپ‌تاپ یا مادربورد یا حتی یک موس کوچک بازار را زیر و رو می‌کند،‌ قیمت‌ها را با هم مقایسه می‌کند و... مراجعه به یک سایت شرکتی و سفارش اینترنتی کالا روش چندان مطمئنی نیست. همچنین در کشورهای اروپایی، آمریکایی و حتی بسیاری از کشورهای آسیای جنوب شرقی سیستم توزیع و نحوه انبار و انتقال کالا از انبار به فروشگاه آنچنان پیشرفته، امن و کم هزینه است که هرگز در کشور نمی‌توانیم شاهد چنین سیستمی باشیم.

این فروشنده معتقد است، بسیاری از انبارهایی که برای نگهداری کالا وجود دارند فضای کمی را در اختیار صاحب کالا قرار می‌دهند و وی را ناچار می‌کنند اجناس خود را روی هم انباشته کند که در این صورت کالا دچار اشکال می‌شود. البته از آنجا که صاحب کالا برای سرمایه‌اش دل می‌سوزاند سعی می‌کند کمترین صدمه به کالا وارد شود. اما انباردار به این موضوع (حفظ سلامت کالا) توجهی نمی‌کند.

میرزایی، مسوول فروش مرکز کامپیوتر زند نیز می‌گوید، متاسفانه برای توزیع و فروش کالا چه به همکاران و چه به مصرف کننده از سیستم توزیع سنتی استفاده می‌شود و تنها استفاده دیجیتالی فروشندگان لپ‌تاپ و کالاهای کامپیوتری در حال حاضر ارسال لیست موجودی و قیمت‌ها توسط فاکس به همکاران برای ایجاد تعادل در قیمت‌ها یا فروش به همکاران است.

حیدری یک فروشنده کامپیوتر نیز در این باره می‌گوید، طی سال‌های اخیر شکل‌گیری فروشگاه‌های متعدد و شرکت‌های کوچک کامپیوتری باعث ایجاد شرایط رقابتی ناسالم سیستم توزیع بازار کامپیوتر شده است.

به گفته وی عدم برقراری توازن در بازار تاثیرات منفی در سودآوری شرکت‌ها داشته و منجر به تغییر نگرش و فعالیت برخی از شرکت‌های قوی در بخش توزیع شده است. به طوری که در حال حاضر شرکت‌های توزیعی جدیدی وارد عرصه شده‌اند که تخصص چندانی در این امر ندارند. وقوع کلاهبرداری‌هایی که هر از چند گاهی در بازار رخ می‌دهد یکی دیگر از نتایج ضعف سیستم کنترل و توزیع بازار است.

به گفته وی، زیر ساخت‌های اقتصادی، فرهنگی و اجتماعی نقش به سزایی در این امر دارد و مشکل باید در این بخش‌ها پیگیری شود.

بازار کامپیوتر رو به سوی سیستم توزیع مدرن

در حالی که بسیاری از فعالان بازار کامپیوتر نسبت به سیستم توزیع گله‌مند هستند و معتقدند این سیستم به دلایل ذکر شده تغییری نمی‌کند، گروه دیگری از واردکنندگان می‌گویند، سیستم توزیع در کشور رو به سوی تغییر دارد و سیستم توزیع سنتی جواب‌گوی بازار امروز کامپیوتر نیست.

امیدی، مدیر فروش شرکت زیگورات در این رابطه می‌گوید، سیستم توزیع در بازار کامپیوتر کشور ما سنتی نیست. چرا که اگر بازار کامپیوتر ما با همان سیستم توزیع سنتی سابق پیش می‌رفت، بازار رشدی این چنینی نداشت.

به گفته وی، در اکثر کشورها از شیوه‌های نوین توزیع استفاده می‌شود که بازار کامپیوتر ایران نیز تا حدودی از این شیوه پیروی کرده است.

امیدی به شبکه مویرگی توزیع کالا در بازار کامپیوتر ایران اشاره کرد و گفت: امروزه اکثر واردکنندگان، کالا را به تمام نمایندگی‌ها در سطح کشور می‌فرستند و روال کاری و قیمت‌ها در تمام نقاط کشور یکسان است و شرکت واردکننده و نمایندگی رسمی روی تمام نمایندگی‌های سطح کشور نظارت دارد.

به گفته وی، با این شیوه از تعداد افرادی که کالا را به مقدار زیاد از نمایندگی رسمی می‌خریدند و با قیمت بالاتر به فروش می‌رساندند کاسته شده است.

امیدی افزود: اخیرا اکثر شرکت‌ها به سمت استفاده از سیستم توزیع مویرگی رفته‌اند و تنها فروشگاه‌های کوچک از این روش استفاده نمی‌کنند؛ چرا که این روش هزینه‌هایی دارد که شرکت‌های کوچک از عهده تقبل آنها بر نمی‌آیند.

بکائی، مدیر فروش شرکت اپل ایران نیز می‌گوید، بحث بسته‌بندی صحیح و ارسال کالای سالم از سیاست‌های شرکت اپل است و بسته‌بندی کالاهای اپل بسیار متفاوت با کالاهای سایر شرکت‌هاست.

همچنین این شرکت برای ارسال کالا به مشتری (در صورتی‌که مشتری کالا را سفارش دهد و بخواهد برایش ارسال شود) از ماشین‌آلات مطمئن استفاده می‌کند.

وی در مورد ضمانت سلامت کالا در انبار گفت: وقتی یک لپ‌تاپ اپل قیمتی حدود چهارمیلیون دارد آیا منطقی است که واردکننده برای حفظ سلامت آن اقدامی نکند.

تفاوت از زمین تا آسمان

در اینکه بین سیستم توزیع در بازار کامپیوتر ایران و سایر کشورها تفاوت از زمین تا آسمان است، شکی نیست.

راه‌اندازی شبکه مویرگی توزیع، دقت واردکننده در نگهداری کالا، رعایت نکات ایمنی در انبارها به‌منظور جلوگیری از آتش‌سوزی، سرقت و... اگرچه اقدامات در خور توجهی است، اما تاکنون نتوانسته است تغییری در سیستم توزیع در بازار رایانه کشور ایجاد کند.

احمد علیپور، عضو هیات‌مدیره شرکت فراسو و مدیرعامل شرکت مروارید لاوان در این زمینه می‌گوید: مهم‌ترین تفاوت بین سیستم توزیع بازار ایران و کشورهای پیشرفته در راه رسیدن کالا از تولیدکننده یا واردکننده به مصرف‌کننده است.

به گفته وی، در سیستم توزیع هرچه راه و فاصله بین تولیدکننده یا واردکننده با مصرف‌کننده کوتاهتر باشد، بهتر است که متاسفانه در ایران این مسیر بسیار طولانی و پرواسطه است. اما ما سعی کرده‌ایم با راه‌اندازی فروشگاه‌های لاوان به نفع مصرف‌کننده اقدام کنیم. به این ترتیب کالاها در این فروشگاه‌ها (لاوان) ارزان‌تر از کالاهایی توسط واسطه‌ها به دست فروشنده و در نهایت مصرف‌کننده می‌رسد.

علیپور معتقد است: سیستم توزیع در کشور ما، یک سیستم کهنه، طولانی و پرهزینه است و تعداد افرادی که در این شبکه نقش واسطه را بازی می‌کنند و باعث افزایش قیمت‌ها می‌شوند زیاد است. پس باید اقدامی کرد تا این واسطه‌ها حذف و در نتیجه قیمت‌ها کاهش یابند.

به گفته وی، در سایر کشورها با توجه به زیرساخت‌های IT فاصله بین تولیدکننده و مصرف‌کننده کاهش یافته است و در این چرخه مهره‌ای اضافی وجود ندارد مگر یک شرکت حمل‌ونقل برای ارسال سفارش به مصرف‌کننده یا یک فروشگاه مجازی.

علیپور معتقد است: در صورتی که زیرساخت‌های IT در کشور گسترده شود ، شهرستان‌ها نیز از اینترنت پرسرعت بهره‌مند شوند و سیستم پستی مانند DHL شکل بگیرد می‌توان به حرکت کشور به سمت سیستم توزیع مدرن امیدوار بود.