کلاهبرداری بلای جان بازارهای کامپیوتر

مریم عسگری

عکس: نگار متین نیا

کامپیوتر در زندگی انسان امروزی، کالایی پرکاربرد یا بهتر بگوییم لازم و ضروری است که با توجه به اهمیت آن نزد کاربرانش بازاری پررونق، پرسود و پویا برای آن تصور می‌شود. اما فعالان بازار کامپیوتر و تجهیزات جانبی آن ادعا می‌کنند بازار کامپیوتر در اکثر ماه‌های سال راکد و بی‌رونق بوده و به طور کلی با توجه به مشکلات مختلفی که در راه،‌ واردات، ترخیص از گمرک و... وجود دارد سود چندانی نصیب فعالان این حرفه نمی‌شود.نتیجه این بازار کم‌سود یا طبق ادعای برخی از فعالان بازار بدون سود و پرضرر، نیز اتفاقاتی چون زیرفروشی و کلاهبرداری به شکل‌های مختلف است.

اگرچه نفس این عمل ناپسند است و فردی که با بهانه‌های مختلف کلاهبرداری کرده است، متخلف شناخته می‌شود، اما گروهی از فعالان بازار، به ویژه فعالان باسابقه این صنف بر این عقیده‌اند که شرایط بازار باعث شده است تا گاه در بازار کامپیوتر شاهد این اتفاقات باشیم و به عبارتی با توجه به سیستم ضعیف نظارتی بر بازارهای کامپیوتر وقوع این اتفاقات چندان بعید و عجیب نباشد. پس نمی‌توان خرده‌ای بر کسی گرفت.اما گروه دیگری از فعالان بازار که از قضا در جریان کلاهبرداری‌هایی که در بازار کامپیوتر رخ داده است، بیشتر از سایرین متضرر شده‌اند نسبت به این مساله گله‌مندند و عقیده دارند باید تمهیداتی اندیشیده شود تا شاهد این کلاهبرداری‌ها در بازار نباشیم.البته فعالان بازار نیز باید در روند معاملات خود دقت لازم را داشته باشند تا امکان بروز این اتفاقات کمتر شود.

کلاهبرداری‌های میلیاردی در بازار کامپیوتر

طی سال‌های اخیر بارها و بارها اخبار متعددی در زمینه وقوع کلاهبرداری‌هایی به اشکال مختلف در بازار کامپیوتر منتشر شده است.کلاهبرداری‌هایی که در سطح کلان بسیاری از فعالان بازار کامپیوتر را متضرر کرده است و اکثرا شکایت مالباختگان به جایی نرسیده است.همین چند ماه پیش بود که خبر یک کلاهبرداری چندصدمیلیون تومانی در بازار کامپیوتر منتشر شد و هنوز که هنوز است پس از گذشت چند ماه و به‌رغم پیگیری‌های فراوان مالباختگان نتیجه مطلوبی به دست نیامد.فعالان بازار کامپیوتر که در این کلاهبرداری‌ها متضرر شده‌اند معتقدند، افراد و ارگان‌هایی که وظیفه پیگیری این قبیل مسائل را دارند، برای حفظ اعتبار بازار کامپیوتر باید اقدامات مقتضی را برای دستگیری فرد خاطی انجام دهند تا کلاهبرداران از شرایط کسادی بازار سوء‌استفاده نکرده و با خیال راحت با زندگی و سرمایه گروه زیادی از فعالان بازار کامپیوتر بازی نکنند.

یلدای پرضرر

شب یلدای امسال به عنوان پرضررترین شب سال برای کسبه بازار کامپیوتر معرفی شد. چرا که طبق اطلاعات به دست آمده از فعالان این بازار، یکی از فعالان بازار کامپیوتر که به وسیله اوراق بهادار یا با استفاده از اعتبارش در مراکز خرید از کسبه خرید می‌کرد، اجناس خریداری شده را زیرقیمت بازار به فروش رسانده و از کشور متواری شده است.

البته در زمینه شیوه کلاهبرداری این فرد اخبار ضد و نقیضی منتشر شده است که اعضای هیات مدیره پاساژهای پایتخت، رضا و ... همه این اخبار را تکذیب کردند و گفتند: به دلیل اینکه این فرد در این مرکز اعتبار چندانی نداشته است وجه کلاهبرداری وی از این مراکز در حدود ۳۰ تا ۴۰ میلیون تومان بوده و مابقی مبلغ که رقم قابل‌توجهی (در حدود یک‌میلیارد تومان) است از سایر مراکز خرید و شرکت‌ها بوده است.

این در حالی است که فعالان بازار معتقدند، کسبه مرکز خرید پایتخت در این جریان بیش از چند صد میلیون تومان متضرر شده‌اند.

برخی نیز رقم این کلاهبرداری را یک‌‌میلیارد تومان تخمین زدند. مسوول فروشگاه‌ها ابزار پیشرو در این زمینه می‌گوید: به طور کلی کلاهبرداری از بازار کامپیوتر شامل پاساژهای رضا، ایرانیان، پایتخت، پارسیان و ... بوده است که مبلغی حدود یک‌میلیارد تومان از کسبه بازار کلاهبرداری شده است.

به گفته وی، اکثرا کلاهبرداری در بازار کامپیوتر به این صورت است که یکی از کسبه پس از گذشت مدتی که اعتباری در بازار کامپیوتر کسب کرد، از فعالان بازار به صورت چکی یا اعتباری کالا می‌خرد و در فرصت مناسب اجناس خریداری شده را زیر قیمت بازار به فروش رسانده و متواری می‌شود.

به گفته این فروشنده، کلاهبرداری اخیر بازار کامپیوتر نیز به همین صورت بوده و در حال حاضر در پاساژ پایتخت بیش از یکصد شاکی وجود دارد.

مسوول فروشگاه ستاره درخشان نیز می‌گوید: فرد کلاهبردار کالاهایی مانند لپ‌تاپ، دوربین عکاسی، نرم‌افزار و ... را از فروشندگان مراکز مختلف خرید و فروش کامپیوتر دریافت و متواری شده است. اما ما امیدوار هستیم که پشیمان شود و بازگردد.

اما مسوول فروش، اهورا یکی دیگر از فروشگاه‌های مرکز خرید پایتخت در این باره می‌گوید: به نظر نمی‌رسد رقم کلاهبرداری از مرکز خرید پایتخت در حد قابل توجهی باشد. چرا که در این صورت مالباختگان اقدام متقضی را انجام می‌دادند.

اما تا آنجا که اطلاع داریم نه تنها اقدام جدی در این زمینه نشده است بلکه حتی مالباختگان از ارائه لیست اجناس که توسط فرد کلاهبردار از دست داده‌اند خودداری کرده‌اند.

البته کسبه مالباخته بازار کامپیوتر معتقدند نه تنها به مراجع ذی‌ربط شکایت کرده‌اند، بلکه به طور جدی پیگیر این قضیه هستند.

چرا کلاهبرداری

اینکه فعالان بازار کامپیوتر در زمینه کلاهبرداری اخیر بازار کامپیوتر اغراق می‌کنند یا به قول معروف پیازداغ آش را زیاد می‌کنند، یا اینکه اعضای هیات‌مدیره مراکز خرید کامپیوتر به دلایل خاصی از دادن اطلاعات صحیح در مورد چند و چون این کلاهبرداری و رقم آن خودداری می‌کنند، بماند! اما موضوعی که مطرح است این است که چرا باید در بازار کالای پرمصرفی مانند کامپیوتر که به قول فعالان آن سود چندانی نصیب فعالانش نمی‌شود هر از چند گاهی باید شاهد اتفاقاتی این چنینی باشیم؟

حیدری، عضو هیات‌مدیره پاساژ پایتخت ضمن شایعه خواندن این خبر گفت: اگرچه برخی از فعالان بازار کامپیوتر مبلغی (حدود ۳۰ تا ۴۰ میلیون تومان) متضرر شده‌اند، اما این هرگز به این معنی نیست که کلاهبرداری بزرگی در بازار کامپیوتر رخ داده است.

به گفته وی، این شایعه تنها برای خدشه‌دار کردن آبروی مراکز خرید کامپیوتر رواج یافته است.

حیدری افزود: به طور کلی کلاهبرداری در بازار کامپیوتر زمانی رخ می‌دهد که بازار در شرایط مطلوبی نباشد، روند عرضه و تقاضای کالاهای کامپیوتری متعادل نباشد و بازار با رکود مواجه باشد.

در چنین شرایطی برخی افراد با ارایه چک یا با استفاده از اعتبار خود در بازار از کسبه بازار کامپیوتر کالا می‌گیرند و آنها را زیر قیمت بازار به فروش می‌رسانند و بدون تسویه حساب خود، متواری می‌شوند.

عضو هیات‌مدیره پاساژ پایتخت افزود، در شرایط فعلی نیز که دلار قیمت ثابتی ندارد، بحران اقتصادی گریبان‌گیر جوامع شده است و همچنین با توجه به کاهش خریدهای دولتی وقوع کلاهبرداری در بازار کامپیوتر اجتناب‌ناپذیر است و وقوع این معضل دور از ذهن نیست.

وی افزود، در حال حاضر، به‌رغم اینکه کامپیوتر از کالاهای ضروری به حساب می‌آید، هنوز دولت با تصور اینکه کامپیوتر و به ویژه لپ‌تاپ کالایی لوکس است، امر واردات این کالا را تسهیل نکرده است و قیمت‌ها نیز بالا است. به همین دلیل کاربران رایانه با توجه به فشارهای اقتصادی ترجیح می‌دهند کالاهای مصرفی مورد نیاز خود را خریداری کنند و ارتقای سیستم یا خرید کامپیوتر را به زمان‌های بعد موکول کنند که این اتفاق در ماه‌های پایانی سال مشهودتر است. پس در چنین شرایطی که بازار شرایط مطلوبی ندارد ، نمی‌توان وقوع اتفاقاتی مانند کلاهبرداری یا ... را انتظار نداشت.

وی به سخت شدن دریافت وام برای فعالان بازار کامپیوتر اشاره کرد و گفت: تا حدود شش ماه گذشته کسبه بازار کامپیوتر می‌توانستند از وام‌های اعطایی بانک‌ها استفاده کنند. اما طی ماه‌های اخیر دریافت وام بسیار سخت شده است و فعالان بازار برای تامین هزینه‌های خود دچار مشکل شده‌اند.

حیدری گفت: برای جلوگیری از وقوع کلاهبرداری اقداماتی کرده‌ایم که تا حدودی وقوع این امر را محدود می‌کند.

وی افزود، اعضای هیات‌مدیره پاساژها در قالب یک اطلاعیه روابط تجاری کسبه را روشن کرده‌اند و از کسبه خواسته‌اند تا در چنین روابطی دقت کافی داشته باشند.

پیگیری دقیق و مستمر ارسال کالا، تسویه نقدی و.... برخی از اقداماتی است که تا حدودی در برابر وقوع این کلاهبرداری‌ها مانع ایجاد می‌کند.

مصیبی عضو هیات‌مدیره پاساژ کامپیوتر رضا نیز ضمن تکذیب خبر کلاهبرداری از پاساژ رضا گفت: حدود ۱۰ تا ۱۵ سال است که در این مرکز کامپیوتری هیچ کلاهبرداری صورت نگرفته است و خبر این کلاهبرداری مربوط به پاساژ‌های دیگر و سایرشرکت‌های کامپیوتری است.

وی افزود: البته باید توجه داشت که وقتی یک مجتمع کامپیوتری رشد می‌کند و تعداد اعضای آن زیاد می‌شود نظارت روی آن کمتر می‌شود و احتمال وقوع چنین اتفاقاتی وجود دارد.

مصیبی نیز مانند حیدری معتقد است، کلا کاهبرداری‌ها معمولا در دوران رکود بازار رخ می‌دهند و افرادی با استفاده از کسادی بازار و کمبود تقاضا، کالاها را عرفی(چکی) می‌خرند و زیر قیمت بازار به فروش می‌رسانند و متواری می‌شوند.

پس اگر همفکری بشود و یک انسجام صنفی بین اصناف به وجود آید و خریداران نیز در خرید کالاهایی که زیر قیمت بازار به فروش می‌رسند دقت کنند کسی نمی‌توانند از آب گل آلود ماهی بگیرد و کلاهبرداری کند.

عضو هیات‌مدیره پاساژ رضا افزود: باید تلاش شود تا زمینه‌ای برای وقوع کلاهبرداری در بازار فراهم نباشد.

نباید محلی وجود داشته باشد که مردم کالاها را زیر قیمت بازار خریداری کنند. در این صورت توجیهی برای کلاهبرداری وجود ندارد.

مصیبی افزود، در شرایط فعلی که وضعیت دادوستد کالا مطلوب نیست و عرضه بیش از تقاضاست و مردم نیز توان خرید ندارند امکان وقوع کلاهبرداری وجود دارد و نمی‌توان آن را به طور کل تکذیب کرد.

اتحادیه صنف رایانه‌ و ماشین‌های اداری نیز از وقوع کلاهبرداری در بازار کامپیوتر اظهار بی‌اطلاعی کرد.

کاشانی‌نژاد، رییس اتحادیه در این باره گفت: در‌حال‌حاضر اطلاع‌کافی در مورد این موضوع ندارم و به احتمال زیاد طی روزهای آینده در مورد چند و چون این اتفاق و رقم آن اطلاعات دقیق را ارائه می‌کنیم.