انجمن شرکت‌های انفورماتیکی منحل شد
سونیتا سراب‌پور
«انجمن شرکت‌های انفورماتیک کشور به صورت رسمی در آخرین مجمع عمومی این انجمن منحل شد.» این خبری بود که هفته گذشته بر خروجی اکثر خبرگزاری‌ها دیده شد.

خبری که برعکس ظاهر عنوان آن، خبر ناخوشایندی برای فعالان حوزه IT نبود. چراکه در مجمع عمومی فوق‌العاده و عادی نوبت دوم سال 87 انجمن شرکت‌های انفورماتیک ایران با رای اکثریت اعضا به صورت رسمی منحل شد.
بنا بر اظهارات فعالان این انجمن با انحلال انجمن شرکت‌های انفورماتیک ایران همه دارایی‌‌ها و سوابق آن به سازمان نظام صنفی رایانه‌ای کشور منتقل می‌شود، همچنین تمامی مراحل تسویه مالی و انحلال این انجمن نیز از پیش صورت گرفته است.
بر اساس گزارش‌های به دست آمده از حدود 2 سال گذشته مقدمات پیوستن انجمن شرکت‌های انفورماتیک ایران به سازمان نظام صنفی رایانه‌ای کشور آماده شده بود.
شکل‌گیری شرکت‌های انفورماتیک
فکر تاسیس انجمن انفورماتیک ایران به دهه 70 برمی‌گردد که متعاقب آن نیز اساسنامه‌ای برای انجمن تدوین و پیشنهاد شد. پس از بحث‌ها و تبادل‌نظرهای شفاهی و کتبی از جانب افراد علاقه‌مند، جلسه عمومی در آن سال‌ها تشکیل شد که در آن ضمن بحث درباره اساسنامه و تصویب‌نامه فعلی انجمن (به‌ جای نام «انجمن کامپیوتر ایران» که قبلا پیشنهاد شده بود) گروه هفت نفره‌ای با اختیار تام برای پیگیری‌ کارهای انجمن تا مرحله ثبت و تشکیل اولین مجمع عمومی طبق اساسنامه انتخاب شدند.
سرانجام اولین انجمن فعال در حوزه IT در دوم مرداد ماه سال ۷۳ تشکیل شد. در واقع انجمن شرکت‌های انفورماتیک ایران در سال ۷۳ و با مجوز شماره ۱۱۹ وزارت کار و امور اجتماعی جمهوری اسلامی ایران تاسیس و شروع به کار کرد.
انجمن شرکت‌های انفورماتیک با اهدافی چون ایجاد یک نظام حرفه‌ای برای کنترل و احقاق حقوق صنفی اعضای انجمن و اعتلای حرفه انفورماتیک، دستیابی به استقلال فنی و تکنولوژی پیشرفته منطبق با شرایط فرهنگی، اجتماعی، اقلیمی و اقتصادی کشور، دفاع از حقوق صنفی- حرفه‌ای اعضا در چارچوب اهداف انجمن، همکاری با سازمان‌های دولتی، نهادهای ملی، تخصصی و مردمی در ایجاد یک بانک اطلاعاتی تخصصی در رابطه با نیازهای کشور و ... تشکیل شده است.
سهیل مظلوم، قائم‌مقام سازمان نظامی صنفی رایانه‌ای و آخرین رییس هیات‌مدیره انجمن شرکت‌های انفورماتیک ایران درخصوص شکل‌گیری این انجمن می‌گوید: «اصولا انجمن به دلیل مشکلاتی که در یک صنف وجود دارد تشکیل می‌شود، وقتی جمعی می‌بینند که کارشان با مشکلاتی روبه‌رو هستند که این مشکلات را نمی‌توانند به تنهایی حل کنند انجمن را تشکیل می‌دهند تا هم مشکلاتشان حل شود و هم اینکه از حق و حقوق‌شان دفاع شود. در واقع انجمن شرکت‌های انفورماتیک نیز بر همین اساس شکل گرفت. شرکت‌های کامپیوتری در دهه ۷۰ به این نتیجه رسیدند برای اینکه صنعت IT در کشور توسعه و ترقی پیدا کند باید با همکاری هم مشکلات موجود را حل کنند.
در سال 72 که قانون تاسیس انجمن‌ها به وزارت کار ابلاغ شد توانستیم مجوز تاسیس انجمن شرکت‌های انفورماتیک را گرفته و سرانجام این انجمن با مشارکت 90 شرکت تاسیس شد.» مظلوم درخصوص اهداف این انجمن نیز اظهار می‌دارد که این انجمن نیز مانند سایر انجمن‌ها با اهدافی از جمله توسعه انفورماتیک در کشور، رفع مشکلات در حوزه IT، ایجاد رقابت عادلانه بین شرکت‌های فعال در حوزه IT، افزایش سهم بازار، توجه ویژه مدیران و نهادهای دولتی به صنعت IT، ایجاد جایگاه ویژه برای IT در نظام برنامه‌های توسعه کشور و ... تشکیل شده است.
وی در پاسخ به این سوال که این اهداف تا چه حد در این سال‌ها محقق شده است نیز می‌گوید: ‌«به نظر من این انجمن به اکثر اهداف خود رسیده است. انجمن شرکت‌های انفورماتیک، در روند رشد صنعت IT در کشور بسیار مفید و موثر عمل کرده است و همیشه نقش مهمی را در معاملات IT کشور داشته است».
عملکرد و شاخص‌ترین فعالیت انجمن
اما آنچه مهم به نظر می‌رسد عملکرد این انجمن در طول ۱۵ سال فعالیت، پس از تاسیس است به اعتقاد اکثر رییسان انجمن شرکت‌های انفورماتیک این انجمن در طی سال‌ها فعالیت خود در دوره‌های مختلف تاثیرگذاری‌های مختلفی را داشته است.
بابک قطبی، مدیرعامل شرکت پارس‌سیستم و رییس هیات مدیره دور چهارم (81-79) انجمن شرکت انفورماتیک در خصوص عملکرد این انجمن می‌گوید: «با توجه به اینکه این انجمن در سال‌‌هایی شکل گرفت که آنچنان صنعت IT در کشور پیشرفت نکرده بود و متعاقب آن شرکت‌های فعال حوزه کمتر از 200 الی 300 شرکت بودند انجمن با ایجاد شرایطی مطمئن شرکت‌‌ها را تشویق به فعالیت در این حوزه کرد.
مشخص کردن تعرفه گمرکی قطعات کامپیوتری، جلب نظر شهرداری برای فعالیت شرکت‌های انفورماتیک در مناطق مسکونی، تدوین مقررات بسته‌های نرم‌افزاری، تشکیل شرکت تعاونی برای تامین نیاز شرکت‌های کامپیوتری، همکاری با شورای‌عالی انفورماتیک کشور در تعریف و تعیین استانداردهای حرفه‌ای، ضوابط طبقه‌بندی و احراز صلاحیت شرکت‌ها و... از دیگر فعالیت‌های انجمن در این سال‌ها است که می‌توانم به آن اشاره کنم.»
قطبی در خصوص شاخص‌ترین فعالیت‌ها در زمان ریاست خود بر انجمن نیز می‌گوید: «مشخص‌ترین کاری که در دور چهارم یعنی سال‌های بین (81-79) انجام شد تعیین نرخ تعرفه گمرکی بود که این تعیین تعرفه هم باعث کاهش قاچاق کالاهای کامپیوتری در کشور شد و هم از وارد شدن لطمه به تولیدات داخلی جلوگیری کرد، اهدای پروانه بهره‌برداری از تولیدات نرم‌افزاری نیز در این دوره صورت گرفت.»
محمدباقر اثنی‌عشری، عضو هیات‌مدیره شرکت کامپیوتری نگاره و نایب‌رییس هیات مدیره انجمن در دور دوم (۷۷-۷۵) نیز در خصوص عملکرد این انجمن در طول سال‌ها فعالیت خود می‌گوید: «با این که من مدت کوتاهی نایب رییس انجمن بودم، اما جدی‌ترین کاری که طی این سال‌ها صورت گرفته پیگیری و جلب توافق شهرداری‌ها در مورد امکان استفاده شرکت‌های انفورماتیک از اماکن مسکونی همانند سایر شرکت‌های مهندسی مشاوره بوده است. از دیگر کارهای انجمن بحث استاندارد و گرفتن ایزو برای شرکت‌های نرم‌افزاری بود؛ چرا که در آن زمان شرکت‌های نرم‌افزاری اگر می‌خواستند به تنهایی وارد عمل شوند باید هزینه گزافی را پرداخت می‌کردند، اما انجمن با فراهم کردن شرایط ویژه این مشکل را برای فعالان این صنف حل کرد.»
به اعتقاد اثنی عشری، انجمن شرکت‌های انفورماتیک یکی از انجمن‌هایی بود که در پیشرفت صنعت IT در کشور نقش مهمی را ایفا کرد. همچنین نوع مدیریت و نحوه انتخابات آن به دلیل چرخشی بودن و این که با انتخاب خود اعضا تعیین می‌شد یکی دیگر از نکات مثبت این انجمن بود.
رییس دو دوره آخر انجمن شرکت‌های انفورماتیک نیز اجرای طرح تضمین کیفیت نرم‌افزار و اخذ گواهی‌نامه بین‌‌المللی TICKIT‌برای شرکت‌های نرم‌افزاری، پیگیری تصویب لایحه حمایت از پدید آورندگان نرم‌افزار، مشارکت در نظام تدوین برنامه سوم توسعه و تبیین جایگاه فن‌آوری اطلاعات در کشور، همکاری با وزارت امور اقتصادی و دارایی در تعریف، تعیین و ابلاغ ضرایب مالیاتی سازگار با شرایط نوین صنعت انفورماتیک کشور، تاسیس شرکت تحقیق و توسعه صادرات نرم‌افزار (ثنارای) با همکاری شورای‌عالی انفورماتیک کشور را از جمله مهم‌ترین کارهای انجمن می‌داند. مظلوم در خصوص شاخص‌ترین فعالیت‌های انجام شده در زمان ریاست خود نیز می‌گوید: «از شاخص‌ترین کارهایی که در دوره ریاست من یعنی دوره‌های ۸۵-۸۳ تا ۸۷-۸۵ انجام شده است، برگزاری نمایشگاه‌های موفقی همچون الکامپ بود که برگزاری این نمایشگاه از حد ملی نیز فراتر رفت و وجهه بین‌المللی پیدا کرد، همکاری موثر در اطلاع‌رسانی و بسترسازی آغاز فعالیت‌های طرح تکفا، ارائه وام تکفا به شرکت‌های که نیاز به سرمایه‌گذاری داشتند. مظلوم در ادامه تصریح می‌کند که از بزر‌گ‌ترین و شاخص‌ترین کارهایی که از سال ۸۳ تا ۸۷ صورت گرفت مقدمه‌چینی برای شکل‌گیری سازمان نظام صنفی رایانه‌ای بود از این نظر این کار را بزرگ‌ترین عملکرد می‌دانم که انجمن تلاش کرد تا سازمانی شکل بگیرد که هم حوزه فعالیتش وسیع‌تر از انجمن شرکت‌های انفورماتیک بود و هم اینکه یک اهرم قوی به نام قانون از آن حمایت می‌کرد و برخلاف انجمن‌ وجهه‌ای کاملا قانونی داشت.
همکاری وزارت ICT با انجمن
بنابر اظهارات اکثر فعالان انجمن شرکت‌های انفورماتیک در طول سال‌ها فعالیت این انجمن تنها ارگانی که با این صنف همکاری لازم را نداشت؛ وزارت ارتباطات و فن‌آوری اطلاعات بوده است. که این عدم همکاری نیز به دانش کم و مدیریت ضعیف این وزارتخانه برمی‌گردد. مظلوم در این خصوص می‌گوید: «صنعت IT در اقتصاد دنیا یا محور توسعه است یا ابزاری برای توسعه به حساب می‌آید.
همچنین در همه جای دنیا جایگاه IT در نظام مدیریت برنامه‌ریزی کشور است، سازمانی که در حال حاضر در کشور ما از آن به عنوان معاونت نظارت راهبردی یاد می‌شود بر همین اساس ما نزدیک‌ترین همکاری را با این سازمان داشتیم. اما در این بین اتفاقی افتاد و آن این بود که وزارت پست تلگراف به وزارت ICT تبدیل شد. با چنین تغییر نامی و با یک حرکت غیرکارشناسانه صنعت IT را با این وزارتخانه مرتبط کردند. همان طور که می‌دانید هیچ گاه این وزارتخانه به IT توجه نداشته و بیشتر نگاه و فعالیتش روی ارتباطات و زیرساخت‌های آن بوده است، همچنین نگاه مدیران این وزارتخانه نیز به IT نگاهی کاربردی نبوده است. به عنوان مثال آقای وزیر در صحبت‌های خود در مجلس یا مکان‌های دیگر هیچ گاه نگفته است که ما در زمینه فن‌آوری اطلاعات این فعالیت‌ها را انجام داده‌ایم. همیشه آمارهایی که ارائه داده‌اند در زمینه ضریب نفوذ تلفن‌همراه، ثابت و ... بوده است.» به گفته مظلوم وزارت ICT نه تنها به IT توجهی نشان نمی‌دهد بلکه در طول این سال‌ها نیز با بهانه‌گیری مختلف جلوی فعالیت‌های شرکت‌ها و انجمن‌های فعال در این حوزه مثل انجمن شرکت‌های انفورماتیک را نیز گرفته است که بی‌توجهی به صنعت IT به ضعف مدیریتی این وزارتخانه بازمی‌گردد و اینکه هنوز ITرا به عنوان ابزاری برای توسعه کشور نشناخته‌اند.