کمبود مشارکت و اعتماد

سونیتا سراب‌پور

در حالی سازمان نظام صنفی رایانه‌ای به عنوان یکی از بزرگ‌ترین تشکل‌های صنفی در حوزه فن‌آوری اطلاعات و ارتباطات به دور دوم انتخابات خود نزدیک می‌شود که به اعتقاد اکثر شرکت‌های زیرمجموعه این سازمان و کارشناسان این حوزه، سازمان نظام صنفی در مدت فعالیت کوتاه سه ساله خود توانسته است در مقایسه با سایر انجمن‌ها یا ارگان‌ها عملکرد نسبتا قابل ملاحظه‌ای را در حوزه IT به نمایش بگذارد. هر چند که در این بین عده‌ای از فعالان نیز هستند که انتقادات تندی را به این سازمان وارد می‌کنند. این افراد بر این باور هستند که سازمان نظام صنفی با سیاست‌گذاری‌ها و برنامه‌ریزی‌هایی که در این مدت دنبال کرده است به یکی از اهداف اصلی خود که همان نزدیکی و یکپارچگی شرکت‌های فعال در حوزه IT است نرسیده و با فعالیت‌های خود روابط بین این اصناف و انجمن‌ها را نیز بیش از پیش با چالش روبه‌رو کرده است. همچنین این سازمان با ادبیات خاصی که نسبت به سازمان‌ها و ارگان‌های دولتی به کار برده این سازمان‌ها را به دشمن شماره یک خود تبدیل کرده است.

در همین راستا و برای ارزیابی عملکرد نسبتا کوتاه مدت سازمان نظام صنفی با عده‌ای از شرکت‌های عضو در این سازمان و کارشناسان حوزه IT گفت‌وگوی کوتاهی داشتیم که در ادامه می‌خوانید.

حمایت از منافع برخی شرکت ها

مدیر عامل یکی از شرکت‌های عضو سازمان نظام صنفی که به دلیل فعالیت کاری خود در سازمان و همچنین به علت اینکه ممکن است در آینده سوءتفاهماتی در این زمینه به وجود آید خواست که نامش فاش نشود در مورد عملکرد این سازمان در مدت سه ساله خود می‌گوید: «فعالیت سازمان نظام صنفی در این مدت بیشتر به صورت تیمی بوده و در اکثر مواقع و با استفاده از مشاهدات، بیشتر به شرکت‌هایی توجه داشته است که به این سازمان نزدیک‌تر هستند و برای آنها منافعی را نیز به دنبال دارند و در این مدت برای شرکت‌های نسبتا کوچک که سودی نیز برای این سازمان ندارند فعالیت چشمگیری انجام نداده است. باید بگویم این سازمان تاکنون برای شرکت من حداقل کار قابل توجهی انجام نداده است. » این مدیر عامل در ادامه با اشاره به ضعف‌های دیگر سازمان نظام صنفی می‌افزاید: «یکی از نقاط ضعف این سازمان این است که در جامعه تبلیغات گسترده‌ای ندارد و مردم اصلا این سازمان را به عنوان یکی از متولیان اصلی حوزه IT نمی‌شناسند و فکر می‌کنند مخابرات است که سهم و نقش بسزایی در صنعت IT کشور دارد که این امر یک نقیصه بزرگ برای این سازمان به حساب می‌آید.»

وی همچنین در ادامه یادآور می‌شود که سازمان نظام صنفی در مدت کوتاه فعالیت خود کارهای مثبتی را نیز انجام داده است و یک سری از طرح‌ها و مسائل را توانسته به جلو پیش ببرد اما در ادامه به دلیل عدم همکاری دولت به بن‌بست رسیده است.

کسری بودجه

مهرداد سیجانی، مدیرعامل شرکت فراکارانت نیز در این خصوص می‌گوید: «ما انتقادات زیادی را به سازمان نظام صنفی وارد می‌کنیم اما وقتی در مقابل انتقادات شرایط را می‌بینیم متوجه می‌شویم که اگر سازمان دیگری هم وجود داشت همین مشکلات و انتقادات نیز به وجود می‌آمد.»

در حال حاضر سازمان نظام صنفی فعالیت گسترده‌ای در فضای IT کشور انجام داده اما نتوانسته است آن را به نتیجه دلخواه خود برساند که یکی از دلایل اصلی آن عدم همکاری ارگان‌های دولتی و عدم اختصاص بودجه کافی به این سازمان است.بنابر گفته‌های سیجانی، سازمان نظام صنفی در این مدت ۳سال با کارشکنی‌های مختلفی از طرف ارگان‌های دولتی روبه‌رو بوده که یکی از اصلی‌ترین آنها وزارتخانه ارتباطات وفناوری اطلاعات کشور است. چرا که این وزارتخانه با قوانینی که تصویب کرده و عدم ارائه بودجه کافی به سازمان‌ها و شرکت‌های خصوصی به نوعی در برابر خصوصی‌سازی مقاومت کرده است، هر چند در ظاهر خود را پیرو اصل۴۴ قانون اساسی اعلام می‌کند.سیجانی در ادامه می‌افزاید: «وقتی وزارتخانه یک کشور حداقل تلاشی برای پیشرفت صنعت IT کشور نمی‌کند از دیگر سازمان‌های فعال در این حوزه چه انتظاری را می‌توان داشت.

تا زمانی که وزارتخانه دید خود را نسبت به سازمان نظام صنفی تغییر ندهد و بودجه لازم را به این سازمان اختصاص ندهد نمی‌توان انتظار داشت که سازمان نظام صنفی به تمام وعده‌های خود عمل کند.»

مدیرعامل شرکت فراکارانت در ادامه یادآور می‌شود که هر شخص یا سازمانی از بیرون به نظام صنفی رایانه‌ای نگاه کند عملکرد سازمان را صفر بیان می‌کند و این نکته را اذعان می‌دارد که سازمان در این مدت عملکرد قابل توجه و درخور تشویقی نداشته است.

اما وقتی از داخل به سازمان نگاه کنیم و ببینیم که با چه مشکلاتی روبه‌رو بوده اما با این حال توانسته است بدنه خود را حفظ کند می‌توانیم این ادعا را داشته باشیم که سازمان در مقایسه با سایر ارگان‌ها و انجمن های فعال در این حوزه عملکرد خوبی داشته است.

از نظر سازمان همیشه دولت مقصر است

علی‌اکبر جلالی، پژوهشگر IT و استاد دانشگاه با بیان این نکته که سازمان نظام صنفی در مدت ۳سال فعالیت خود کلیه اشکالات و مشکلات خود را به سازمان‌های اداری و دولتی نسبت می‌‌دهد، می‌گوید: «در این مدت شاهد بودیم که سازمان تمام ضعف‌ها و مشکلات موجود در سازمان خود را به گردن سازمان‌های دولتی می‌انداخت و از قبول مسوولیت هر کاری سر باز می‌زد. در واقع این سازمان با ادبیات تندی که نسبت به مسوولان وزارتخانه ارتباطات وفن‌آوری اطلاعات به کار برده است به نوعی آنها را به دشمن خود تبدیل کرد که همین امر باعث شد به نوعی این وزارتخانه همکاری‌های لازم را با این سازمان نداشته باشد.»

جلالی در ادامه می‌افزاید: «یکی دیگر از نقاط ضعف سازمان این است که در این مدت نتوانسته است شرکت‌های زیرمجموعه خود را با یکدیگر هماهنگ و یکپارچه کند و به دلیل نگاه و توجه‌های خاصی که به بعضی از شرکت‌ها در این مدت داشته این شایعه را بین اصناف و انجمن‌ها به وجود آورده است که سازمان تنها از شرکت‌های خاصی حمایت می‌کند و در مقابل به مشکلات شرکت‌های دیگر توجه ندارد و از آنها چشم‌پوشی می‌کند که همین امر باعث شد بعضی شرکت‌ها اعتماد لازم را به سازمان پیدا نکنند و نظام صنفی نتواند با قدرت و صلابت لازم عمل کند. به اعتقاد این پژوهشگر در حال حاضر مشخص نیست که این سازمان از روی استراتژی‌های خود عمل می‌کند یا به دلیل مشکلات موجود است که از این شاخه به آن شاخه می‌پرد.»

جلالی در ادامه یادآور می‌شود یکی از دلایل اصلی که سازمان نظام صنفی نتوانسته آن طور که باید عمل کند این است که هنوز بخش خصوصی در کشور جایگاه ویژه‌ای ندارد و همین امر باعث شده که این سازمان نتواند امتیاز خود را تثبیت کند.جلالی نیز بر این باور است که با تمام مشکلات و انتقاداتی که به این سازمان وارد است اما سازمان نظام صنفی در مقایسه با شرکت‌ها و سازمان‌ها که به علت کارشکنی دولت رو به نابودی رفته‌‌اند عملکرد خوبی را به اجرا گذاشته است و در انتخابات بعد با از بین بردن ضعف‌های حال حاضر می‌تواند به اهداف اصلی خود برسد و تکیه‌گاه خوبی برای شرکت‌های فعال در این حوزه باشد.

عدم‌ایجاد انگیزه در شرکت‌ها

علیرضا کاشیان، مدیر عامل یک شرکت خصوصی نیز درخصوص عملکرد سه ساله سازمان نظام صنفی رایانه‌ای می‌گوید: به نظر من نظام صنفی در داخل خود اقدامات زیادی را انجام داده و مصوبات مختلفی در کارگروه‌های آن شکل گرفته. با این حال بخش عمده این مصوبات و منافع حاصل از آن هنوز برای شرکت‌های رایانه‌ای تشریح نشده است. همچنین من معتقدم که نمی‌توان انتظارات سنگینی از آن سازمان داشت زیرا دوره اول تشکیل هر سازمانی، با تجربه‌های تلخ و شیرین آمیخته است ولی اکنون نظام صنفی در مرحله جدیدی قرار گرفته و باید تجربیات سه سال اخیر در عملکرد آتی این نظام مشهود باشد. به طور کلی نظام صنفی بیشتر براساس شناخت، اعتماد و تجربه مدیران قدیمی و جا افتاده قبلی به فعالیت پرداخته و همین امر به نظر من آن را تبدیل به یک میهمانی خودمانی کرده تا یک نظام همگانی. همه شرکت‌های خصوصی تمایل دارند که عضو یک نظام صنفی قوی و پرتلاش باشند که از عناصر سیاسی و کشمکش‌های زائد داخلی به‌دور باشد.کاشیان در ادامه در مورد نقاط قوت و ضعف این سازمان نیز می‌افزاید: نبود تماس مستمر و مفید با اعضا، عدم‌توان در ایجاد انگیزه در شرکت‌ها برای حضور در کارگروه‌های نظام صنفی و نبود نشست‌های کارشناسی همگانی برای بررسی معضلات نظام صنفی از ضعف‌های نظام صنفی است. حتی اینکه نظام صنفی بابت حق عضویت سالانه چه خدماتی را ارائه می‌کند، به‌طور شفاف بیان نشد و باید به صورت تلفنی و پرس‌و‌جو به این مزایا پی برد.

از نقاط قدرت آن تشکیل و فعالیت کارگروه‌ها و مصوبات متعدد است که امیدواریم منافع آنها به طور شفاف برای همه شرکت‌ها تشریح شود.

وی یادآور می‌شود که در انتخابات دور جدید باید مدیرانی در نظام صنفی فعالیت کنند که بتوانند دیالوگ مناسبی را با مجاری قدرت در کشور برقرار کنند. دیالوگ جنگ‌ - در طول سه سال گذشته هنوز پاسخ نداده است. گرچه معتقدم نقد عملکرد وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات بسیار خوب است، ولی نمی‌توان گفت اگر فردی را از مدیریت دولتی خلع یا استیضاح کنیم، صد در صد فرد بعدی بهترین گزینه است. بنابراین نظام صنفی باید درک صحیحی از عملکرد مدیران دولتی داشته باشد و اگر تصمیمات آنها به ضرر شرکت‌های خصوصی تمام می‌شود، با تمام قدرت ایستادگی کند و اگر فرضا وزارتخانه با اینرسی بالا و کندی فراوان همراه است، آن را رها کند و مثل یک آهو، بدون انتظار مدیران دولتی، جهش‌های بزرگ‌تری بردارد.

سازمانی که به بلوغ نرسیده

رضا باقری، مدیر دفتر فناوری‌های نوین مرکز پژوهش‌های مجلس نیز بیان عملکرد نظام صنفی رایانه‌ای را مشروط بر این می‌داند که مشخص شود در این سه سال چه اتفاقات مهمی در حوزه ICT کشور افتاده است و اینکه چقدر شرکت‌های زیرمجموعه این سازمان در این اتفاقات سهم داشته‌اند. تاکنون سازمان نظام صنفی عملکرد قابل چشمگیری نداشته است چرا که هنوز در مراحل اولیه کار است و به بلوغ لازم نرسیده است. باقری بر این باور است که یکی از دلایل اصلی که سازمان به رشد قابل توجه خود نرسیده این است که هنوز صنعت IT در کشور جایگاه خود را پیدا نکرده است و به آن رشد قابل توجه خود در مقایسه با سایر کشورها نرسیده است بنابراین با این اوضاع نمی‌توان انتظار عملکرد قابل توجهی را از سازمان داشت. با این همه و به نظر من سازمان تاکنون فعالیت خوب و پررنگی در این حوزه داشته است.

باقری در ادامه در خصوص ضعف‌های این سازمان نیز می‌گوید: «در حال حاضر مشارکت چندانی بین شرکت‌های عضو در این سازمان دیده نمی‌شود و این به یک مشکل اصلی سازمان تبدیل شده است هرچند که با آمدن آقای صادق‌زاده این مشکل تا حدودی رفع شده است اما با این حال انتظار می‌رود در انتخابات آینده آیین‌نامه‌ها و برنامه‌های جدید این شرکت به حد بالایی برسد.»

پراکندگی فعالیت

رضا فرزانه، عضو هیات‌مدیره انجمن شرکت‌های اینترنتی با اشاره به قانون حمایت از حقوق پدیدآورندگان نرم‌افزار (مصوب سال ۷۹ مجلس شورای اسلامی) که سازمان نظام صنفی هم بر اساس آن شکل گرفته است، می‌گوید: همان طور که می‌دانید سازمان نظام‌ صنفی بر اساس قانون حمایت از پدیدآورندگان نرم‌افزار تشکیل شده است و در حال حاضر در راستای هدف اصلی خود که همان حمایت از حقوق پدیدآورندگان نرم‌افزار است عمل نمی‌کند و بیشتر در حوزه‌هایی دخالت می‌کند که برای آنها انجمن و اصناف تخصصی وجود دارد به عنوان مثال در حوزه اینترنت انجمن تخصصی به نام انجمن شرکت‌های خدمات‌دهنده اینترنتی وجود دارد بنابراین نیازی نیست که این سازمان در این حوزه دخالت کند و به نظر من وارد شدن سازمان به این حوزه جایز نیست. به گفته فرزانه اگر سازمان نظام‌صنفی در همان حوزه تخصصی خود فعالیت کند اثربخش‌تر خواهد بود و همچنین اگر سازمان بگذارد که انجمن ISP‌ها خود به مشکلات این حوزه رسیدگی کند فعالیت‌هایش موثرتر خواهد بود.فرزانه در ادامه تصریح می‌کند: «نباید تا این مدت نیز تمام فعالیت‌های سازمان را زیر سوال برد چراکه تاکنون سازمان نظام صنفی کارهای مفیدی را انجام داده است اما چون این فعالیت‌ها هم‌راستا با سایر انجمن‌ها نبوده و پراکندگی داشته به نتیجه‌ای هم نرسیده است. در واقع عدم هماهنگی و انشعاب‌های موجود بین سازمان و سایر انجمن‌ها باعث گسستگی بیشتر بین این دو نهاد و تلف شدن سرمایه و نیروی انسانی شده است.»فرزانه همچنین در مورد روابط بین انجمن ISP‌ها و سازمان نظام صنفی نیز می‌گوید: «انجمن ما تعاملات دورادوری را با این سازمان داشته اما این تعاملات تاکنون هیچ وقت به صورت ارگانیک و منسجم درنیامده و ما نتوانستیم نزدیکی با سازمان پیدا کنیم البته ما تمام تلاش خود را انجام داده‌ایم اما اینکه چرا به نتیجه‌ای نرسیده‌ایم را باید از مسوولان سازمان جویا شوید.»

ریاضی: نظر نمی دهم

اما عبدالمجید ریاضی، معاون وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات حاضر نشد در مورد این سازمان اظهارنظری داشته باشد چراکه بر این باور بود که درباره سازمانی که در آن منطق و نتیجه‌ای وجود ندارد نباید صحبت کرد.