در گفت‌وگو با مدیر کل صنایع برق، الکترونیک و فن‌آوری اطلاعات وزارت صنایع و معادن عنوان شد
احتمال افزایش تعرفه واردات تلفن‌همراه در سال آینده
م.ر.بهنام رئوف - تعرفه واردات تلفن‌همراه به جهت حمایت از تولیدات داخلی از ابتدای سال ۸۵ از ۴درصد به ۶۰درصد افزایش یافت. افزایشی که تا به امروز مورد انتقاد بسیاری از کارشناسان و بیشتر از همه، واردکنندگان قانونی گوشی تلفن‌همراه قرار گرفت.
این تعرفه به واسطه عدم تولید چشمگیر در پایان سال ۸۶ به ۲۵درصد کاهش یافت، اما ترخیص قطعات مورد نیاز تولیدکنندگان که براساس تعرفه CBU تعیین می‌شد به دلیل اختلافات این بخش با گمرک عملا از ابتدای خرداد ماه امسال صورت گرفته که همین امر به باور صنعت مردان باعث شده تا تولید این کالای «های تک» به شکل جدی از ابتدای تیر ماه آغاز شود. افزایش تعرفه واردات تلفن‌همراه به بهانه حمایت از تولید، آن هم زمانی که هنوز خبری از تولید این کالا در صنایع کشور نبود انتقادات بی‌شماری را روانه وزارت تصمیم‌گیرنده در این بخش ساخت. حتی برخی از مردان صنعتی کشور نیز افزایش تعرفه را پیش از تولید و تامین بخشی از نیاز کشور اشتباه ارزیابی کرده و این امر را یکی از مهم‌ترین عوامل شکست این طرح ارزیابی می‌کنند.
در حالی که طی دو سال گذشته بسیاری از کارشناسان که عمدتا هم از واردکنندگان قانونی گوشی در کشور بودند با گفت‌وگو های مختلف به بیان مواضع خود در این بخش پرداخته‌اند، اما این بار قرعه به نام مردان و تصمیم‌گیرندگان وزارت صنایع افتاد تا آن‌ها نیز به دفاع و بیان ابعاد طرح خود بپردازند.
محمود لیائی، مدیر کل صنایع برق، الکترونیک و فن‌آوری اطلاعات وزارت صنایع و معادن است. در گفت‌وگویی که با او انجام داده‌ایم مواضع و پیشنهادات وزارت صنایع و معادن پیرامون ساماندهی بازار و تولید تلفن‌همراه در کشور بیان شده است که در ادامه می‌خوانید.
دو سال گذشته به جهت حمایت از تولید داخل تصمیم افزایش تعرفه واردات تلفن‌همراه گرفته شده با همین موضوع بحث را آغاز کنیم. به اعتقاد بسیاری از کارشناسان افزایش تعرفه آن هم در زمانی که هنوز تولیدی در کشور صورت نگرفته بود باعث ایجاد نابسامانی در بازار تلفن‌همراه شده است. نظر شما در این مورد چیست؟
اصل کار یعنی افزایش تعرفه واردات تصمیم درستی بود و همه هم آن را قبول دارند. ما نباید یک بازار دو‌میلیارد دلاری را به شکل رایگان و راحت در اختیار خارجی‌ها بگذاریم که هم دولت و هم مردم هیچ سودی از این بازار نبرند. مردم به دلیل خدمات پس از فروش و سرویس‌های خوبی که تولیدکنندگان باید بدهند، دولت هم به دلیل حق و حقوقش. دقیقا شبیه همین بحثی که در فضای فرکانسی و سازمان تظیم مقررات وجود دارد. دولت بابت فضای فرکانسی که در اختیار اپراتورها قرار می‌دهد حقی دارد که باید اخذ شود. در بخش بازار تلفن‌همراه هم دولت حقی دارد که باید از سمت واردکنندگان ادا شود. در حال حاضر ما این بازار دو هزار‌میلیارد تومانی را به شکل رایگان در اختیار قاچاقچیان گذاشته‌ایم.
فکر نمی‌کنید طی دو سال گذشته و با افزایش تعرفه واردات هم بازار در اختیار قاچاقچیان قرار گرفت، چرا که قبل از آن و با تعرفه ۴درصد حداقل دولت از محل واردات قانونی سود خود را می‌برد؟
خیر، قبل از افزایش تعرفه هم باز بخشی از بازار در اختیار قاچاقچیان قرار داشت.
شاید، اما درصد قاچاق در آن زمان کمتر از زمان فعلی بود در آن زمان شاید ۱۰درصد قاچاق داشتیم.
خیر، بیشتر از ۱۰درصد بود. یکی به دلیل فرار از مالیات؛ چراکه اگر قانونی جنس را وارد می‌کردند باید مالیات می‌دادند. علاوه بر تعرفه واردات باید مالیات از فروش و خدمات پس از فروش نیز پرداخت می‌شد. کدامیک از واردکنندگان این مالیات را به شکل کامل پرداخت می‌کردند؟ یعنی در این بخش کم اظهاری نمی‌کردند؟ در همان زمان ۴درصد هم دیده می‌شد که در بسیاری از موارد کم اظهاری می‌کردند. ضمن اینکه برای فرار از مالیات خدمات پس از فروش هم ارائه نمی‌شد. البته در آن زمان خدمات پس از فروش خیلی بهتر از زمان فعلی بود؛ چرا که در حال حاضر ارائه خدمات پس از فروش به دلیل حجم گوشی‌های قاچاق موجود در بازار بسیار کاهش یافته است. در آن زمان واردات به شکل شفاف انجام نمی‌شد. به این علت ما در حال حاضر تعرفه را به عنوان ابزاری نمی‌بینیم که اگر پایین بیاید بازار موبایل گلستان می‌شود و قاچاق کم و خدمات پس از فروش درست می‌شود. نظر ما این بود که اصل کار و اصل افزایش تعرفه به دلیل حمایت از تولید درست بوده است، اما در رقم حرف داشتیم. ضمن این که این حمایت از تولید دو بال داشت. یکی رجیستری و یکی افزایش تعرفه. این دو بال همزمان با هم کار نکردند. باید اول تولید صورت می‌گرفت و بعد که تولید صورت گرفت رجیستری انجام می‌شد و بعد از آن تعرفه افزایش پیدا می‌کرد. ما قبل از اینکه تولید بکنیم برای چی تعرفه را افزایش دادیم؟ بالاخره این خلاء فعلی را باید کسی پر کند که متاسفانه در حال حاضر قاچاقچی این خلاء را پر کرده است.
پس این مساله را قبول دارید که افزایش تعرفه پیش از تولید باعث نابسامانی بازار شد؟
بله، این مساله را قبول داریم. زمانی که این بال‌ها ناهماهنگ با هم کار کردند، تقدم و تاخر این‌ها به این صنعت ضربه زد. الان هم ما قبول داریم که اگر شرایط به شرایط قبلی باز گردد با تعرفه ۲۵درصد و رجیستری که من به شخصه اعتقادی به آن ندارم اگر این دو بال با هم به کار گرفته می‌شد، رشد صنعت موبایل در کشور را به دنبال می‌داشت.
در شرایط فعلی چه باید کرد؟
در شرایط فعلی سیاست‌های دولت باید به شکلی باشد که تعرفه واردات تثبیت شود. الان واردکننده می‌خواهد جنس وارد کند، اما نمی‌داند که آیا تعرفه واردات افزایش می‌یابد یا کاهش. این عدم ثبات به شدت به ضرر واردکننده قانونی است.
واردکنندگان معتقدند که بین ۸ تا ۱۰درصد می‌تواند تعرفه منطقی برای واردات باشد به طوری که قاچاق کاهش یابد، از دیدی شما با توجه به این که هنوز به تولید انبوه نرسیده‌ایم، این تعرفه منطقی چقدر است؟
ما سال گذشته یک جلسه با تولیدکنندگان داشتیم که آن‌ها یک تعرفه پیشنهاد دادند و در یک جلسه ای جداگانه که واردکنندگان تشکیل دادند آن‌ها هم پیشنهاد‌های خود را ارائه دادند، برآیند دو پیشنهاد ارائه شده به تعرفه ۲۵درصدی ختم شد.
شما گفتید که تا وقتی به تولید نرسیدیم گذاشتن تعرفه غیر منطقی است.
بله، اما در حال حاضر ما به تولید رسیده‌ایم.
۳۰۰هزار گوشی واقعا تولیدی است؟
۳۰۰هزار گوشی آمار دقیقی نیست.
یک‌میلیون گوشی چطور؟
من اصلا عدد نمی‌دهم، دو ماه است که با تمکین گمرک به مصوبه هیات دولت تعرفه به ثبات رسیده است. هیات دولت از اول سال ۸۷ ابلاغ کرده بود که تعرفه CBU ا۲۵درصد، SKD ا۱۰درصد و CKD ا۴ درصد باشد، اما متاسفانه گمرک تا اوایل خرداد SKD را با CBU در نظر می‌گرفت. به همین دلیل تولیدکنندگان تا اواخر خرداد قطعاتشان در گمرک مانده بود و مجبور بودند که با تعرفه بالا کالای خود را ترخیص کنند. از خرداد به بعد و با کاهش تعرفه برای تولیدکنندگان روند تولید وارد مرحله جدیدتری شد. برای سیکل تولید تلفن‌همراه ما چهار ماه درنظر گرفتیم. از لحظه‌ای که جنس سفارش داده می‌شود تا یک ماه بعد از فروش. یعنی در عرض یکسال سرمایه در گردش تولیدکنندگان سه بار می‌چرخد. یعنی اگر یک میلیون دلار در اختیار تولید‌کننده گذاشته شود سه برابر آن می‌تواند در سال استفاده کند و با گردش حساب جنس تولید کند. ما برای هر گوشی ۱۲۰ دلار در نظر گرفتیم. در سال ۸۷ بر اساس آمار نیاز بازار ۱۵میلیون گوشی بوده است. شما این دو رقم را در هم ضرب کنید. تقریبا عددی نزدیک به ۲میلیارد دلار به دست می‌آید. تعهد تولیدکنندگان به دولت ۶میلیون گوشی بوده است. اگر بخواهیم ۶میلیون گوشی تولید کنیم برای یک سال نیاز به ۳۰۰میلیارد تومان سرمایه در گردش نیاز داریم، اما تا به حال یک ریال بابت سرمایه در گردش به تولیدکنندگان نداده‌ایم ولی قرار است این موضوع با توجه به مصوبه دولت برای استفاده از صندوق ذخیره ارزی حل گردد.
یعنی در حقیقت هیچ حمایتی از تولید نکرده‌اید؟
متاسفانه بله که می‌توان گفت در این بخش مقصر دولت بوده است. طی دو ماه گذشته کمک‌هایی را هم به عنوان سرمایه در گردش و هم به عنوان تامین منابع اولیه در دستور کار قرار دادیم. از اوایل تیرماه سیکل تولید از SKD به شکل جدی آغاز شده است. با دو برند معروف صحبت شده که نمی‌توانم اسم برندها را بیاورم. با توجه به تفاوت SKD و CBU که ۱۵درصد است، واردکنندگان یا باید به تعرفه ۲۵درصدی تمکین کنند که در حال حاضر این کار را می‌کنند یا اینکه در برخی از مدل‌هایی که ما توان تولید آن را داریم وارد عرصه تولید شوند. واردکنندگان به دلیل آنکه عمدتا نمایندگان اصلی هستند می‌توانند زمینه لازم را به واسطه صحبت با شرکت‌های مادر فراهم آورند. کارخانه‌های تولید ما در حال حاضر با توجه به استانداردهایی که از کشور آلمان یا سایر کشورها اخذ کرده اند توانایی ساخت گوشی را دارند. نوکیا، سونی اریکسون و سامسونگ عموما کالاهای خود را به کارخانه‌هایی سفارش می‌دهند که استاندارهای لازم را داشته باشند. تولید‌کننده‌های معروف معمولا در هر کشور چند مدل دارند که تقاضای آن‌ها بیشتر از سایر مدل‌ها است، به جای اینکه این مدل‌ها را در تایلند و هند و چین تولید کنند و بعد جنس آماده شده را وارد و بفروشند، همان مدل‌ها را در ایران تولید کنند. ضمن اینکه استاندارد های ما هم رعایت می‌شود، فارسی سازی آن درست انجام می‌شود، خدمات پس از فروش آن درست انجام می‌شود و.... تولیدکنندگان از مابه‌التفاوت ۱۵درصد که اگر ۵درصد هم به عنوان هزینه‌های SKD کنار گذاشته شود می‌توانند از ۱۰درصد به عنوان سود استفاده کنند. سودی که برندها به راحتی از کنار آن نمی‌گذرند. در حال حاضر ما فعالیت‌هایی را انجام می‌دهیم که برندهای معروف در این بخش در کشور سرمایه‌گذاری کنند.
اگر نخواهند سرمایه‌گذاری کنند تکلیف چیست؟
به ضرر خودشان است. وقتی که بالاخره یک یا دو مارک وارد پروسه تولید در کشور شوند بقیه بازارشان را از دست می‌دهند. وقتی که سونی اریکسون در ایران تولید کند در نتیجه حداقل ۱۰درصد از نوکیایی که مجبور است با تعرفه ۲۵درصدی گوشی وارد کند جلوتر می‌افتد و در نتیجه به ضرر نوکیا تمام خواهد شد. در نتیجه نوکیا هم می‌تواند وارد این عرصه شود. هم به نفع اوست، هم بازار و هم صنایع داخلی. ظرفیت‌های خالی تولیدکنندگان ما هم پر می‌شود. ضمن اینکه در این فاصله انتقال تکنولوژی هم صورت می‌گیرد. ما در نظر داریم که بعد از یک تا دوسال،
تولید‌کننده ها بتوانند خود به تنهایی تولید کنند و در نهایت تحقیق و توسعه آن‌ها در خارج از کشور صورت گیرد. نسبت به یک تا دو سال گذشته ۵۰درصد انتقال تکنولوژی به داخل کشور انجام گرفته است. دو سال پیش تولیدکنندگان با پروسه تولید آشنا نبودند، اما هم اکنون تولید‌کننده‌های ما با صنعت تولید تلفن‌همراه آشنا شده‌اند.
البته بعد از اینکه دو سال بازار نابسامان شد!
بالاخره همه عوامل که در اختیار ما نبوده است. قاچاقچی که حرف ما را گوش نمی‌دهد. مگر همه تصمیم
گیرنده گان حرف ما را گوش می‌کردند؟ اگر گوش می‌کردند که الان اوضاع بازار اینگونه نبود.
بسیاری از کارشناسان بر این باورند که نباید تولید صفر تا صد موبایل در کشور انجام شود و این کار شکست پروژه را به دنبال خواهد شد، از سوی دیگر برخی دیگر نیز بر این باورند که می‌توانند در برخی از قطعات حتی نیازهای خارجی را برآورده سازند به عنوان مثال در بخش باتری موبایل، چرا اول به این سمت نرفتیم، یعنی تولید قطعات کوچک‌تر تلفن‌همراه؟
به این دلیل که ما تا به حال در این زمینه داوطلب نداشتیم. اگر کسی فکر می‌کند که می‌تواند از قطعات کوچک‌تر فعالیت خود را آغاز کرده و در حد جهانی هم تولید داشته باشد ما نه تنها استقبال می‌کنیم بلکه از آن‌ها حمایت هم خواهیم کرد.
انتقاد دیگری به طرح تولید در ایران مطرح است و آن هم این است که پروسه تولید در چین یا کشورهای جنوب شرق آسیا بسیار ارزان تر از ایران است و به همین دلیل هیچکدام از شرکت‌ها حاضر به تولید در ایران نیستند.
تقصیر ما چیست؟ ما باید به نوعی حمایت کنیم که تولید‌کننده تیراژش را بالا ببرد و در صورتی که تیراژ بالا برود و انبوه‌سازی صورت گیرد هزینه تولید کاهش می‌یابد. اما همه عوامل بازار در اختیار ما نیست. ما به تولیدکنندگان گفتیم که با شریک خارجی بازار داخلی را در نظر بگیرند. اگر نیاز بازار ۵۰۰هزار گوشی باشد آن‌ها یک‌میلیون تولید کنند و ۵۰۰هزار گوشی را صادر کنند. در عوض ما برای صاحب برند جوایز صادراتی در نظر می‌گیریم. جایزه صادراتی را ما به صاحب برند می‌دهیم. البته تمام این برنامه‌ها زمانی محقق خواهد شد که تعرفه تثبیت شود. ما به هیچ عنوان موافق نیستیم که تعرفه فعلی یعنی ۲۵درصد حتی نیم‌درصد افزایش یا کاهش داشته باشد.
اگر همه چیز خوب پیش رود ظرفیت تولید ما چه تعداد خواهد بود؟
همین الان ظرفیت ما بالغ بر ۵میلیون و نزدیک به ۶میلیون گوشی است.
در چند مدل ۶میلیون؟
هر مارکی تا ۷ مدل هم می‌تواند تولید داشته باشد. مدل خیلی به خط تولید مربوط نمی‌شود البته در مرحله SKD.
برخی از واردکنندگان طرحی در نظر دارند که در ازای واردات تعداد خاصی گوشی بخشی از محصولات تولیدکنندگان را خریداری و به واسطه شبکه توزیع خود آن را توزیع کنند، اما در عوض تعرفه واردات آن‌ها کاهش یابد. به این ترتیب کالای ایرانی هم با سرعت بیشتری در بازار معرفی و توزیع خواهد شد و از سوی دیگر شانس فروش آن نیز افزایش خواهد یافت. شما با این طرح موافق هستید؟
از قول ما به آن‌ها بگویید که ما با هر طرحی که تولید داخلی را به سرانجام برساند و باعث رشد آن شود موافق هستیم و از آن حمایت هم می‌کنیم، با این طرح هم موافقیم و می‌توانیم در ازای انجام این کار موارد تشویقی برای آن‌ها در نظر بگیریم.
تعرفه فعلی تا پایان سال ۸۷ تغییر نخواهد داشت؟
خیر. ما در نظر داریم که تعرفه فعلی را برای سال ۸۷ هیچ تغییری ندهیم.
و برای سال ۸۸؟
باید شرایط آن زمان را دید. اگر تولید رونق گرفته بود ما آماده افزایش تعرفه هستیم البته در صورتی که بازار قبول کند. احتمال دارد که خود واردکننده‌ها به واسطه تولیدی که در ایران انجام می‌دهند متقاضی افزایش تعرفه واردات باشند تا بتوانند با تولید در داخل و صدور کالایشان سود بیشتری را به خود اختصاص دهند.
به عنوان سوال آخر، شما که حامی تولید داخلی هستید چرا گوشی خودتان سونی اریکسون است؟
به نکته خوبی اشاره کردید، اتفاقا ما اصلا از انتقاد ناراحت نمی‌شویم به شرطی که انتقاد سازنده و اصولی باشد. همین‌طور که می‌بینید من علاوه بر این گوشی، دو خط و دو گوشی دیگر هم دارم که هر دو ایرانی هستند، بفرمایید این هم گوشی ایرانی.
ارسال نظر