آزادسازی دامنه‌های اینترنتی در گفت‌و‌گو با سیاوش شهشهانی
انتخاب بهتر برای کاربران اینترنتی
این روزها دنیای اینترنت با تحولات گسترده‌ای همراه است و هر روز هر یک از ما با تغییرات بزرگ و بنیادی در این حوزه روبه‌رو می‌شویم.
سونیتا سراب‌پور
این روزها دنیای اینترنت با تحولات گسترده‌ای همراه است و هر روز هر یک از ما با تغییرات بزرگ و بنیادی در این حوزه روبه‌رو می‌شویم. یکی از جدیدترین و بزرگ‌ترین تحولات این حوزه اختصاص به تصمیم جدید سازمان بین‌المللی ثبت دامنهها و نام دامنه‌های اینترنتی یعنی آیکان دارد.
به گفته کارشناسان تصمیمات جدید آیکان برای تسهیل ثبت اسامی دامنه و کاهش سخت‌گیری در این زمینه باعث بزرگ‌ترین تحول در اینترنت از زمان ایجاد آن تا به حال خواهد شد.
در مصوبه جدیدی که در اجلاس آیکان پاریس برگزار شده بود، آمده است که این سازمان برای دگرگونی سیستم نامگذاری دامنه به افراد و شرکت‌ها این امکان را می‌دهد تا بتوانند دامنه اینترنتی با پسوند دلخواه خود را ایجاد کنند که این کار به نوبه خود باعث رونق گرفتن هرچه بیشتر کسب‌و‌کار ثبت دامنه در فضای مجازی خواهد شد. به عنوان مثال بیل‌گیتس رییس سابق مایکروسافت می‌تواند دامنه‌ای به آدرس www.gates.msn را به طور شخصی برای خود ثبت کند.
این طرح نیز مانند دیگر طرح‌ها در کنار موافقان، مخالفان را نیز به دنبال داشته است و این مخالفان بر این باورند که این طرح باعث هرج‌و‌مرج و بر هم خوردن نظم کنونی اینترنت می‌شود. برای آشنایی بیشتر با تصمیم جدید آیکان و وضعیت موجود نام دامنه‌های اینترنتی ایران با دکتر سیاوش شهشهانی رییس واحد ثبت دامنه‌های اینترنتی «ir.» و «.ایران» و از اعضای شرکت‌کننده در اجلاس اخیر آیکان در یکی از روزهای گرم تابستان در ساختمان مرکز تحقیقات فیزیک نظری به گفت‌و‌گو نشسته‌ایم:
* در چند روز اخیر خبرهایی در خبرگزاری‌ها مبنی‌بر اجلاس آیکان و مصوبات جدیدش دیده می‌شد- شما به عنوان یکی از اعضای حاضر در این مراسم کمی در مورد تصمیمات این سازمان توضیح دهید.
اجلاس جدید آیکان، مراسمی بود که اخیرا در پاریس برگزار شد. همان طور که می‌دانید آیکان هر سال ۳ اجلاس برگزار می‌کند هرچند تصمیم دارد این اجلاس‌ها را از ۳ تا به دو اجلاس کاهش بدهد، اما هنوز موفق نشده است. در اجلاس دوم آیکان در سال ۲۰۰۸ تعدادی مصوبه و تصمیمات اتخاذ شد که تعدادی از آنها بسیار موردتوجه و مهم بودند.
* و این مصوبه‌های مهم در چه زمینه‌هایی بودند؟
در واقع اجلاسی بود برای فراخوانی در زمینه نام دامنه‌های اینترنتی جدید البته نام دامنه عمومی نه کشوری در واقع پیشنهاد نهایی این طرح سال گذشته میلادی توسط یکی از سازمان‌های تابعه آیکان ارائه و در هیات‌مدیره سازمان نیز تصویب شد همچنین آیین‌نامه اجرای آن نیز تا سال ۲۰۰۹ به کشورها ابلاغ خواهد شد. دومین مورد دیگر که باید به آن اشاره کنم نام دامنه‌های بومی کشوری است مثل «.ایران». در حال حاضر دامنه «.ایران» را وقتی ثبت می‌کنیم به طور نامرئی در طرف راستش یک نام ir.ir هم می‌آید و این به این دلیل که هنوز نام دامنه بومی کشورها در کارگزار ریشه‌ای دنیا شناخته شده و هنوز خط بومی در کارگزار جهانی جا نیفتاده است و بهتر بگویم اصلا در کارگزار جهانی چنین نام دامنه‌ای نیامده است. چیزی که در این اجلاس تصویب و مشخص شد وضعیت این نام دامنه‌های بومی بود یعنی یک سری قوانین و ضوابط تصویب شد
که البته این قوانین باید از طرف خود کشورها و شرکت‌ها ثبت دامنهها نیز مورد تایید قرار بگیرد.
*در مورد سوءاستفاده‌هایی که در حال حاضر از نام دامنهها می‌شود در آیکان طرحی تصویب نشد؟
چرا و آن مساله Domain tasting یعنی چشیدن دامنه بود. الان در مورد دامنه عمومی یک قاعده هست و آن اینکه اگر کسی نام دامنه‌ای را خریداری می‌کند می‌تواند ظرف ۵ روز آن را پس بدهد بدون اینکه پولی را پرداخت کند. ایده چنین طرحی برای این بود که اگر کسی اشتباه تایپی کرد بتواند آن نام دامنه را ظرف ۵ روز تصحیح کند ولی با گذشت زمان این طرح تبدیل شد به مساله‌ای برای سوء استفاده بعضی افراد به این صورت که در حال حاضر درصد بزرگی از دامنهها که ثبت شده‌اند، موقتند. به این ترتیب که یک فرد با سازمان تعداد زیادی دامنه را می‌خرد و می‌خواهد به اصطلاح دامنهها را بچشد و ببیند کدام از نظر تجاری بهتر است. برای این کار آنها تعداد زیادی از دامنهها را خریداری می‌کنند و طی ۵ روز بررسی می‌کنند که کاربران از کدام نام دامنه بیشتر استفاده می‌کنند. پس نام دامنه‌های اضافی را پس از همان نام دامنه پربازدید استفاده می‌کنند.
این شرایط عملا باعث می‌شود یک تعداد نام دامنه مورد نیاز افراد دیگر، غیرقابل دسترس باشد. چرا که در رزرو افراد دیگری است. از طرف دیگر خود شرکت‌های ثبت نیز سوء استفاده‌هایی می‌کنند؛ چرا که این شرکت‌ها خودشان درگیر این کارها هستند و حتی می‌بینند یک نام دامنه دارای محبوبیت زیادی است آن را برای خودشان نگهداری می‌کنند و بعد به قیمت گزافی می‌فروشند. با این شرایط آیکان در اجلاس اخیر تصویب کرد که هیچ محل ثبتی حق ندارد بیش از ۱۰درصد دامنهها یا ۵۰دامنه را برگرداند و با این کار جلوی بسیاری از سوءاستفاده‌ها گرفته می‌شود.
*این امکان وجود ندارد که طرح جدید آیکان باعث یک نوع هرج و مرج و به وجود آمدن بی‌نظمی شود؟
به این سادگی‌ها هم نیست. یک سری شرایط و ویژگی‌هایی برای گرفتن نام دامنه‌های جدید وجود دارد به این صورت که شما باید یک پولی را در خدمت آن شرکت یا سازمانی که دامنه را ثبت می‌کند بگذارید که این پول حالت ودیعه ندارد و غیر قابل بازگشت است. رییس آیکان هم قیمت تقریبی این مبلغ را ۱۰۰هزار دلار عنوان کرد. همچنین در اجرای طرح بررسی‌هایی وجود دارد و آن این است که فردی که می‌خواهد آن نام دامنه را خریداری کند باید ثابت کند توانایی مالی و فنی را برای اداره آن نام دامنه دارد. علاوه بر اینها یک آیین‌نامه ۱۹ماده‌ای تصویب شده که شرایطی را احراز می‌کند.
*یعنی ممکن نیست فردی از اسم یک شرکت معتبری مثل ایران خودرو استفاده و دست به کلاهبرداری بزند؟
خیر، به هیچ وجه چرا که همانطور که اشاره کردم گرفتن این نام دامنهها شرایط خاصی می‌خواهد و تازه اگر کسی بخواهد به اسم شرکتی مثل
ایران خودرو نام دامنه‌ای بگیرد بر اساس آیین‌نامه از آن شرکت استعلام می‌شود که آیا این فرد جزو زیرمجموعه شرکت شما است و اینکه شما با گرفتن این نام دامنه توسط آن فرد موافق هستید یا خیر. بنابراین به این صورت نیست که هر کسی به راحتی بیاید و نام دامنه‌ای بگیرد.
*در کل علت ارائه همچنین پیشنهادی از طرف سازمان آیکان چه بود؟
قبلا این بحث مطرح بود که علت هجوم به دامنه‌های com. به خاطر این است که مردم انتخاب کافی ندارند. همیشه سازمان آیکان در نظر داشت که تعداد دامنهها را توسعه بدهد. در مرحله بعد این نکته وجود داشت که بعد از توسعه چه ضوابطی را بگذارند. با دو بار آزمایشی که در سال ۲۰۰۰ و ۲۰۰۳ در زمینه نام دامنه‌های جدید انجام دادند یکسری ضوابط به خودی خود متبلور و اشکالات نیز معلوم شد. در نتیجه امید می‌رود که با شفاف‌سازی و استفاده از روش‌های مطلوب نامگذاری به شیوه بهتری اجرا شود.
* سهم ایران از دامنه‌های اینترنتی و مخصوصا ir. چه قدر است؟
از نظر رتبه بین نام دامنه‌های کشور که بیش از ۲۴۰ رتبه است، ایران در جایگاه ۴۰ ایستاده است که این در زمینه رتبه دامنه‌های عمومی هم به همین شکل است. در حال حاضر تعداد نام دامنه‌های «ir.»ه۹۱هزار و ۹۰۰ دامنه است که من پیش‌بینی می‌کنم این رقم تا اواخر تابستان به ۱۰۰هزار دامنه برسد و رتبه ما هم در سطح جهان به رتبه ۳۵ برسد.
* و از نظر رشد دامنههاir .چه جایگاهی داریم؟
از نظر رشد دامنهها هم ما رشد قابل توجهی داشتیم و در حال حاضر در جدول رشد، ما مقام چهارم را به خود اختصاص داده‌ایم. رتبه اول تا سوم هم مربوط به کشورهای چین، اسپانیا و ویتنام است.
* به نظر شما چه عواملی در رشد سریع دامنه‌های کشوری موثر است؟
عواملی زیادی در رشد دامنه‌های کشور موثر هستند که از جمله آن نفوذ اینترنت، افزایش تعداد فعالان در حوزه آی‌تی، رونق تجارت الکترونیک و غیره است. به عنوان مثال علت رشد نام دامنه‌های کشور چین این است که این کشور در چند سال اخیر کار غریبی انجام داد و آن اینکه نام دامنه‌های کشوری خودش را به شکل غیرقابل باوری توسعه و با قیمت ارزانی در خدمت کاربران قرار داد یا اسپانیا در چند سال گذشته قوانین سخت دست‌وپاگیری را برای کاربران گذاشته بود، اما در حال حاضر خیلی از این قوانین را ساده کرده و به همین دلیل هجوم زیادی به طرف نام دامنه‌های کشوراسپانیا سرازیر شده است.
* چه عواملی در رشد نام دامنه‌های ir. موثر بوده است؟
در کشور ما همانطور که می‌دانید تجارت الکترونیک و صنعت IT پیشرفت چشمگیری نداشته است، اما دو دلیل عمده باعث رشد نام دامنه‌های ir. شده است. یکی نفوذ اینترنت و دوم جمعیت بزرگ جوان اینترنت کار و اینکه بعضی افراد به خاطر بینش اقتصادی که دارند گرفتن نام دامنه را یک نوع سرمایه‌گذاری می‌دانند. البته تحریم و امنیت قضایی نیز یکی از دلایل رشد این نام دامنهها است.
* منظور شما از امنیت قضایی چیست؟
یکی از مسائلی که به نفع کاربران ایران تمام خواهد شد این است که از دامنه ir. استفاده کنند. به دلیل امنیت قضایی گاهی اوقات یکسری مناقشات سر یک نام دامنه پیش می‌آید به این صورت که یک نام دامنه ثبت شده و فرد دیگری مدعی می‌شود که نام دامنه متعلق به او است. این افراد برای حل اختلاف خود باید به مراکز حل اختلاف بین‌المللی مثل سازمان حقوق مالکیت معنوی مراجعه کنند تا بتوانند حق خودشان را بگیرند. این مساله اگر در مورد یک دامنه عمومی برای کاربران ایرانی رخ دهد، نمی‌توانند به این راحتی حق خودشان را بگیرند چون که به دلیل تحریم، مرکزی به عنوان نماینده برای ثبت دامنه‌های com .در ایران وجود ندارد. بنابراین فرد شاکی باید مسافت زیادی را تا ژنو طی کند یا از طریق نام‌نگاری، اینترنت و وقت طولانی بگذارند تا مشکلاتشان حل شود، اما اگر از دامنه‌های کشوری استفاده کنند و اگر به مشکل بر بخورند با مراجعه به دادگاه حل اختلاف داخل کشور می‌توانند مشکل خود را برطرف کنند.
*پس به نظر شما تحریم هم در میزان رشد نام دامنه‌های کشوری یا عدم رشد آن موثر است؟
نه به صورت خیلی قابل توجهی درواقع تحریم تاثیر زیادی روی دامنه‌های اینترنتی نمی‌گذارد و اگر تحریم رخ دهد مشکل اصلی در زمینه ارتباطات دیده خواهد شد.
*همانطور که در گفته‌های قبلی خود نیز اشاره کرده بودید سرور مادر نام دامنه ایران در داخل کشوراست اما بدیل‌های آن در کشورهای دیگر قرار دارند به نظر شما این مساله در آینده نمی‌تواند برای کشور مشکل‌ساز باشد؟
قطعا، خیلی خوب است که بدیل‌ها هم در داخل کشور باشند و ما تا به حال پیشنهادات زیادی داده‌ایم ولی مخابرات خیلی پا پیش نگذاشته و همکاری لازم را نکرده و درواقع علت این حرکت را هم باید از خود مسوولان مخابرات پرسید.
*در پایان پیش‌بینی‌شما از طرح جدید آیکان چیست؟
در اینجا پیش‌بینی که می‌شود این است که نظام پیشنهادی برای نام دامنه‌های جدید فضا را خیلی شفاف‌تر و نظام‌مندتر خواهد کرد؛ چرا که در گذشته مشکلات و بی‌نظمی‌هایی دیده می‌شد که سازمان را با مشکل مواجه کرده بود، اما با تصویب آیین‌نامه جدید باعث می‌شود شرایط خیلی شفاف‌تر و دقیق‌تر بشود. همچنین می‌توان این ادعا را هم داشت که تعداد خیل بیشتری از افراد نسبت به گذشته برای ثبت‌نام دامنه جدید اقدام کنند.
در حال حاضر پیشنهاد برای گرفتن دامنه عمومی ۲۰دامنه است که این تعداد با پیشنهاد جدید آیکان ممکن است به ۲۰۰ تا ۳۰۰دامنه برسد. البته باید این اطمینان را هم دوباره بدهم که این طرح هیچ بی‌نظمی را به وجود نخواهد آورد؛ چرا که اگر این‌گونه بود آیکان اصلا آن را قبول نکرده و با آن مخالفت می‌کرد.
ارسال نظر