پلیس بلوتوث‌بازان را نشانه گرفت

سونیتا سراب‌پور

عکس: سعید عامری

اخبار طرح‌هایی چون برقراری

امنیت اجتماعی، مبارزه با اراذل و اوباش، برخورد با افراد بدحجاب و خبرهایی نظیر این، روزانه به وفور در رسانه‌های دیداری و شنیداری یافت می‌شود.

تا جایی که هر هفته یک بار در تلویزیون یا روزنامه‌ها شاهد گزارش‌های هر یک از مسوولان در مورد روند اجرایی این طرح‌ها هستیم.

نکته‌ای که در این زمینه جلب توجه می‌کند این است که پلیس برای برقراری هر چه بهتر امنیت اجتماعی جامعه و فراهم‌ آوردن آسایش شهروندان فقط به این طرح‌ها اکتفا نمی‌کند و هر چند وقت یک بار خبر از طرح‌های جدید خود می‌دهد. یکی از طرح‌های جدید پلیس که در راستای برقراری امنیت اجتماعی است، طرحی است که این بار نه متوجه بدحجابان و نه اراذل و اوباش است، بلکه هدف اصلی این بار بلوتوث‌بازانی است که با انتشار مطالب و تصاویر مخرب جامعه را متشنج می‌کنند.

بلوتوث‌های دردسرساز

بلوتوث یکی از جدیدترین فن‌آوری‌های قرن بیست و یکم است که به ارتباط بدون سیم با برد کوتاه اطلاق می‌شود.

این فن‌آوری به دلیل استفاده آسان و رایگان بودن آن مورد توجه بسیاری از کاربران قرار گرفته است.

اما سهولت در استفاده از این فن‌آوری نوین تنها یک روی سکه بلوتوث است؛ چرا که هر فن‌آوری در کنار مزایایی که برای کاربران خود به همراه دارد، خالی از معایب هم نیست.

براساس گواهی جراید، پرونده‌های موجود در دادسراها در چند سال گذشته شاهد انتشار اخبار گوناگونی مبنی بر استفاده‌های غیراخلاقی ازاین فن‌آوری مدرن بوده‌ایم.

استفاده از بلوتوث به عنوان ابزاری برای رسیدن به اهداف شوم و ارتکاب جرم معضلی است که به تازگی بروز و گسترش یافته تا جایی که در صفحات حوادث روزنامه‌ها شاهد انتشار اخبار تکان دهنده‌ای در مورد تهیه و ارسال بلوتوث‌های غیراخلاقی هستیم.

شاید به همین دلیل هم هست که نیروی انتظامی نیز نسبت به این موضوع از خود واکنش نشان داده و از برخورد با ارسال کنندگان چنین بلوتوث‌هایی خبر داده است. سرهنگ مهدی احمدی مدیرکل روابط عمومی نیروی انتظامی با اشاره به روند رو به رشد پخش فیلم‌ها و عکس‌های خصوصی افراد در چند سال گذشته با استفاده از این فن‌آوری و برای جلوگیری هر چه بیشتر این روند از برخورد قاطع پلیس با بلوتوث بازان در اماکن عمومی در راستای طرح امنیت اجتماعی خبر داد.

هر چند وی اطلاعات دقیق از نحوه برخورد چگونگی شناسایی آنها، مجازات و ... را بیان نکرد، اما در خصوص روشن شدن مساله به این نکته اشاره کرد که منظور پلیس از برخورد با این افراد این نیست که هر کس که در مکانی مشغول ارسال بلوتوث به فرد نزدیکش است را بدون هیچ دلیلی دستگیر می‌کنیم، بلکه تنها زمانی با این افراد برخورد می‌کنیم که فرد دیگری از آنها شکایت کرده باشد یا پلیس از آنها جرم مشهودی ببیند و به نوعی به رفتار آنها شک کند. وی در ادامه می‌افزاید: هر چند واحدی به نام پلیس موبایل نداریم، اما این طور نیست که هیچ کاری با این موضوع نداشته باشیم و مجرمان را به حال خود رها کنیم؛ چرا که انجام این گونه فعالیت‌ها معضلات فراوانی را در جامعه به وجود می‌آورد.

احمدی در خصوص معضلاتی که فن‌آوری بلوتوث تلفن‌همراه در جامعه به وجود آورده است، نیز می‌گوید: یکی از محورهایی که در راستای اجرای طرح امنیت اجتماعی با آن برخورد خواهد شد عوامل و افراد سودجویی هستند که اکثرا در مترو و اماکن عمومی اقدام به انتشار بلوتوث‌های مخرب می‌کنند.

وی همچنین با تاکید بر اینکه بلوتوث بازهای مخرب، امنیت اجتماعی را تحت تاثیر قرار می‌دهند، خاطرنشان کرد: پلیس در صورت مشاهده بلوتوث بازها با آنها برخورد قاطع خواهد داشت. این در حالی است که کسانی که دست به انتشار بلوتوث‌های غیراخلاقی و انتشار عکس‌ها و فیلم‌های خصوصی افراد می‌زنند، هیچگاه در مکان‌های عمومی ظاهر نمی‌شوند تا پلیس آنها را به دام بیاندازد. احمدی در مورد نحوه دستگیری بلوتوث‌بازان غیراخلاقی هم اظهار می‌دارد که نحوه دستگیری آنها را نمی‌توانیم افشا کنیم؛ چرا که این اطلاعات داخلی سازمان است، اما ما برای دستگیری آنها مطمئنا سرنخ‌هایی را داریم که نمی‌توانیم آن را در اختیار افراد بگذاریم همچنین راه دیگر دستگیری این افراد یا از طریق شاکی خصوصی است یا در صورتی است که پلیس جرم مشهودی را از فردی ببیند و به رفتار آنها شک کند.

برخورد تنها با مجوز از دادسرا

بر طبق گفته‌های کارشناسان حقوقی برخورد با بلوتوث‌ بازان در اماکن عمومی در صورتی امکان‌پذیر است که پلیس از مراجع قانونی یا دادسراها مجوز گرفته باشد، این در حالی است که به گفته احمدی، پلیس به عنوان ضابط قضایی حق دارد با این گونه جرایم برخورد کند، یعنی اگر جرم مشهودی را دید و به رفتار کاربری شک کرد می‌تواند بدون دریافت مجوز از دادسرا موبایل آن فرد را بازرسی و در صورت دیدن تصاویر یا مطالب غیراخلاقی او را بازداشت

کند. گفته‌های احمدی در حالی است که رضا پرویزی، کارشناس جرایم رایانه‌ای و وکیل دادگستری حرکت پلیس را بدون مجوز از دادسرا غیرقانونی عنوان می‌کند و در این خصوص می‌گوید: «براساس ماده ۹۶ قانون آیین دادرسی کیفری، تفتیش و بازرسی منازل، اماکن و اشیا در مواردی به عمل می‌آید که حسب دلایل، ظن قوی به کشف متهم یا اسباب و آلات و دلایل جرم، در آن محل وجود داشته باشد.»

وی در ادامه تصریح می‌کند که «ماده ۹۷ قانون آیین دادرسی کیفری هم بر این نکته تاکید دارد که چنانچه تفتیش و بازرسی با حقوق اشخاص مزاحمت ایجاد کند، در صورتی مجاز است که از حقوق آنان مهم‌تر باشد.» با این شرایط و براساس قانون این حرکت نیروی انتظامی غیرقانونی و دخالت در حریم شخصی افراد به حساب می‌آید.

پرویزی در ادامه می‌افزاید: «براساس ماده ۲ قانون تجارت الکترونیکی، تفتیش کامپیوتر بدون مجوز قانونی امکان‌پذیر نیست، ضمن این که در این قانون تلفن‌همراه جزو وسایل کامپیوتری محسوب می‌شود.» وی در ادامه تصریح می‌کند که برخورد پلیس بدون مجوز از دادسرا در مواقعی هم غیرقانونی به حساب نمی‌آید و آن زمانی است بعضی مواقع این جرایم جنبه عمومی پیدا کند یا اینکه شاکی خصوصی وجود داشته باشد. در همین رابطه مصطفی، رییس انجمن مددکاران ایران تمام کارهایی که پلیس تحت عنوان طرح امنیت اجتماعی انجام می‌دهد را غیرقانونی عنوان می‌کند و می‌گوید: «براساس قوانین شرعی و از نظر اسلام هیچ‌کس حق ندارد در زندگی شخصی مردم دخالت کند، حال که این دخالت مربوط به بررسی محتوای بلوتوث‌های ارسالی افراد به یکدیگر باشد و پلیس براساس این که به آن فرد شک دارد این کار را انجام دهد. در مواردی این بازرسی جنبه قانونی پیدا می‌کند که مساله امنیتی در کار باشد و با مجوز دادسرا این بررسی صورت بگیرد». به گفته اقلیما در صورتی پلیس می‌تواند با بلوتوث‌بازها برخورد کند که قانون خاصی در این زمینه به تصویب رسیده باشد یعنی مشخص شود که چه مطالب ارسالی با چه محتوایی غیرقانونی است و افراد نباید آن را برای یکدیگر ارسال کنند، در واقع باید حدود جرم مشخص شود. همچنین تصویب و اجرای قانون یک‌روزه نیست؛ چرا که بعد از پیشنهاد این طرح به مجلس و تصویب آن، ۳ ماه بعد از تصویب قانون باید در جامعه اجرا شود و به این شکل نیست که یک شبه‌ پلیس طرحی بدهد و فردا آن را اجرا کند.» بنا بر اظهارات اقلیما پلیس، مجری اجرای قانون دادسرا است و تا قانونی را از طرف این سازمان دریافت نکرده باشد، نمی‌تواند کاری انجام دهد. به گفته وی این حرکت پلیس نه تنها امنیت جامعه را تضمین می‌کند، بلکه سبب عدم آسایش مردم و بدبینی آنها نسبت به پلیس می‌شود. امنیت در زمانی برقرار می‌شود که خود فرد خواستار آن باشد یعنی فرد مبنی بر ایجاد مزاحمت از طریق بلوتوث باید به مراجع قضایی شکایت و بعد آنها با ارسال نامه به پلیس دستور پیگیری مساله را بدهند، چه بسا که این کار باعث کشف گروه بزرگی از بلوتوث‌بازان غیراخلاقی نیز بشود. اقلیما هم بر این نکته تاکید می‌کند تنها زمانی پلیس اجازه برخورد با متخلفان را دارد که جرم مشهود با اجازه دادسرا یا شاکی خصوصی وجود داشته باشد. رییس انجمن مددکاران ایران همچنین در مورد علاقه بیش از حد کاربران و مخصوصا کاربران جوان به استفاده از این فناوری می‌گوید: «علت روی آوردن افراد به این فناوری این است که در جامعه ما هیچ گونه تفریحاتی با برنامه‌ریزی درست برای آنها در نظر گرفته نشده است.

همچنین به دلیل رایگان بودن استفاده از این خدمات و این که به راحتی به آن دسترسی دارند عمده‌ترین دلیل روی آوردن افراد به این فن‌آوری است.»

فرهنگ‌سازی عامل اصلی مقابله

استفاده از بلوتوث به عنوان ابزاری برای ارتکاب جرم معضلی است که از مدت‌ها قبل شاهد بروز و گسترش آن در جامعه هستیم به گونه‌ای که روزانه خبرهای مختلفی را مبنی بر پخش شدن عکس‌ یا فیلم‌ خصوصی افراد در جامعه می‌شنویم این موضوع ریشه در علل و عوامل مختلفی دارد و برای مبارزه با آن نیز باید راهکارهای گوناگون را به صورت همزمان در دستور کار قرار داد. یکی از راه‌های اصلی آن فرهنگ‌سازی مناسب از فن‌آوری‌های نوین است. یکی از کارشناسان نیروی انتظامی علت سوءاستفاده‌ بعضی افراد در استفاده غیراخلاقی از بلوتوث می‌گوید: «اشخاصی که در هر زمینه‌ای از تکنولوژی به جای استفاده، سوءاستفاده می‌کنند، کسانی هستند که از ضعف‌های تربیتی شدیدی برخوردار هستند و از آزار دیگران لذت می‌برند.

بنابراین موثرترین راه در مواجهه با این معضل، وارد کردن فرهنگ استفاده از تکنولوژی تلفن همراه با خود تکنولوژی است. باید به مردم آموزش داده شود که وسیله تولید شده برای رفاه شما است و می‌توان از آن استفاده درست کرد.

متاسفانه خاصیت تکنولوژی این است که بعد از ورود آن به بازار مورد سوءاستفاده‌های مشخصی می‌شود. در حقیقت تا پیش از رواج آن تکنولوژی نمی‌توان از تبعات منفی آن پیشگیری کرد. بنابراین فرهنگ‌سازی و آماده کردن مردم مهمترین کاری است که باید انجام داد. پیش از فراگیر شدن تلفن همراه، مزاحمت‌ها در مورد تلفن‌ ثابت زیاد بود که پس از گذشت مدتی و با آمدن شماره‌انداز و موارد پیشگیری این مساله تا حد زیادی کنترل شد، قطعا در مورد پیام کوتاه و بلوتوث هم این اتفاق خواهد افتاد.» به اعتقاد این کارشناس وظیفه پلیس فرهنگ‌سازی نیست و وزارت فناوری اطلاعات و وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی وظیفه اصلی در فرهنگ‌سازی استفاده افراد از فن‌آوری‌های نوینی همچون بلوتوث را بر عهده دارند. بنابر اظهارات این کارشناس انجام کارهای فرهنگی از طریق رسانه‌ها، استفاده از عوامل آموزش و پرورش و کنترل اخلاقی می‌تواند در جلوگیری از گسترش بیشتر این معضل جلوگیری کند و البته در کنار این راهکارها، کنترل اجتماعی و برخورد پلیسی نیز می‌تواند موثر باشد.