نگاهی به وضعیت بازار میزبانی سایت در ایران
هاستینگ کشور در وضعیت نامساعد به سر می‌برد
در کشور ما هر از چند گاهی خبرهایی مبنی بر هک، مسدود شدن، بلوکه شدن، حملات اینترنتی و... به سایت‌های ایرانی به گوش می‌رسد.
سونیتا سراب‌پور
در کشور ما هر از چند گاهی خبرهایی مبنی بر هک، مسدود شدن، بلوکه شدن، حملات اینترنتی و... به سایت‌های ایرانی به گوش می‌رسد. یکی از همین خبرها که در چند سال گذشته رخ داد و اکثر کاربران ایرانی را بهت‌زده کرد، خبری بود مبنی بر مسدود شدن سایت ایسنا که توسط سرویس‌دهندگان خارجی آن رخ داده بود. جریان اتفاق به این صورت بود که در ۱۴ ژانویه ۲۰۰۴ مطابق ۲۵ دی‌ماه سال ۸۳ در ساعت ۱۱ به وقت آمریکا، ایمیلی از طرف شرکت The Planet به ایسنا ارسال شد که در آن اعلام شده بود به دلیل شرایط و قوانین مربوط، این خبرگزاری باید طی ۴۸ ساعت آینده این سرور را ترک کند. در این ایمیل تصریح شده بود که این پیام برگشت‌ناپذیر بود و قابل مذاکره هم نیست. ایسنا تلاش‌های زیادی را برای جویا شدن دلیل این حرکت The planet انجام داد اما هیچ پاسخی از این شرکت دریافت نکرد. البته این خبرگزاری به دلیل پیش‌بینی چنین اتفاقاتی سرور دیگری را اجاره کرده بود که دست بر قضا آن هم آمریکایی بود. گفته می‌شود این اولین و آخرین اتفاقی نبود که سایت‌های ایرانی را تحت تاثیر خود قرار داده بود چرا که بعد از آن اتفاق موج جدید تحریم‌های اینترنتی علیه سایت‌های ایرانی آغاز شد و طی آن ۴هزار سایت ایرانی از دسترس خارج شدند. به اعتقاد اکثر کارشناسان نبود یک دیتاسنتر داخلی و به دنبال آن نبود امکانات لازم برای ارائه خدمات میزبانی سایت با همان هاست از دلایل اصلی بروز چنین مشکلاتی است.
چرا میزبان خارجی؟
گفته می‌شود بعد از انتخاب دامنه برای ایجاد یک سایت بخش مهم دیگر آن انتخاب یک سرویس دهنده مناسب برای میزبانی وب است. هاستینگ در واقع فضایی است که توسط شرکت‌های ارائه‌دهنده این خدمات در اختیار کاربران قرار می‌گیرد تا بتوانند اطلاعات مربوط به سایت خود را در آن قرار دهند.
در حال حاضر شرکت‌های مختلفی در جهان در حال ارائه خدمات هاست هستند که در این بین آمریکا و کانادا به دلیل فراوانی و تنوع از شهرت بیشتری برخوردار هستند که در واقع شاهراه اصلی خدمات اینترنتی در دست این دو کشور است. بنابر اظهارات کارشناسان ارائه خدمات هاستینگ در ایران به دو گروه تقسیم می‌شود یک گروه که فضای لازم برای ارائه خدمات میزبانی وب را در داخل ایران فراهم کرده‌اند و دوم نیز گروه‌هایی هستند که شرکت‌هایی را در ایران تاسیس کرده‌اند اما فضای مورد نیاز را از شرکت‌های خارجی خریداری و بعد به کاربران به فروش می‌رسانند که به اصطلاح به این گروه شرکت واسطهای می‌گویند. گفته می‌شود که این شرکت‌ها ۹۹درصد بازار را در اختیار خود دارند. آنچه که از شواهد برمی‌آید این است که بازار هاستینگ ایران با بازار اروپا و آمریکا بسیار متفاوت بوده و حتی از هیچ نظر با یکدیگر قابل قیاس نیستند؛ چرا که مشکلات زیادی بر سر راه پیشرفت این صنعت در ایران وجود دارد. در واقع مجموع این عوامل باعث شده است که کاربران بیشتر تمایل به گرفتن خدمات از شرکت‌های خارجی داشته باشند.
احمدرضا یوسفی مسوول امور فنی سایت ایسنا در مورد مشکلات بازار هاستینگ ایران می‌گوید: در حال حاضر مشکلات زیرساختی بزرگی در این بازار دیده می‌شود که بخشی از آن به عدم تهیه لایسنس سیستم عامل سرورها یا سرویس‌های موجود برمی‌گردد.
چرا که اگر به عنوان مثال فردی بخواهد سرور یا هاستی از یک شرکت واسطهای خریداری کند، این شرکت‌ها عمدتا بخش سخت‌افزاری خدمات را گارانتی می‌کنند و تنها مشکلات مربوط به آن بخش را قادرند برطرف کنند.
اما در زمینه نرم‌افزاری هیچ گارانتی و پشتیبانی را نمی‌توانند انجام دهند که علت آن هم این است که نرم‌افزارهای موجود عمدتا با سیستم‌های ویندوز و لینوکس کار می‌کنند که لایسنس آن به ایران فروخته نمی‌شود.
وی در ادامه می‌افزاید: به دنبال این موضوع شرکت‌ها پشتیبانی سیستم‌های نرم‌افزاری را عمدتا به خود کاربران منتقل می‌کنند.
مجموع این اتفاقات باعث می‌شود که کاربر ایرانی حاضر به گرفتن خدمات از شرکت‌های داخلی نباشند و از یک سرویس دهنده خارجی سرویس بگیرند. تا در تمام زمینه‌ها آنها را حمایت کنند.
با وجود این که شرکت‌های ایرانی و سازمان‌های دولتی می‌دانند که ممکن است هر لحظه سرورهای آمریکایی به هر دلیل سایت‌های آنها را مسدود کنند، اما به دلایل خاصی همچنان این ریسک را پذیرفته اند و از آنها میزبانی می‌گیرند.
مسوول فنی ایسنا در این خصوص می‌گوید: شرکت‌ها یا سازمان‌ها اگر بخواهند از داخل کشور این خدمات را بگیرند با مشکلات زیادی از جمله کمبود پهنای باند، قطعی مدام اینترنت و ... مواجه خواهند شد.
در چنین حالتی با پرداخت هزینه کمتر از یک سرویس خارجی استفاده می‌کنند که هم مطمئن‌تر و هم خدمات پشتیبانی خوبی دارد که البته باید بگویم در این زمینه هم نکات منفی وجود دارد و آن هم این است که ممکن است این حمایت‌ها به دلیل پاره‌ای از مشکلات قطع شوند.به اعتقاد یوسفی، یک کاربر برای این که خودش را با معضلات همیشگی قطعی برق با کیفیت پایین پهنای باند یا حتی عدم ارائه لایسنس سیستم عامل و ... درگیر کند، از یک سرویس‌دهنده خارجی خدمات می‌گیرد.
چالش‌های موجود
واسطه‌گران یعنی شرکت‌های داخلی که خدمات میزبانی را از خارج کشور خریداری می‌کنند با بیشترین مشکلات و موانع روبهرو هستند.
شرکت یکی از خدمات‌دهندگان هاست که سرویس میزبانی را از خارج از کشور می‌گیرد.
سعید برقیان مدیر فروش این شرکت در مورد مشکلات موجود این نوع شرکت‌ها می‌گوید: «شرکت‌هایی که خدمات میزبانی را از خارج کشور خریداری می‌کنند با مشکلات فراوانی برخورد می‌کنند.
تحریم، مشکلات سروری. مشکلات فنی از جمله بزرگ‌ترین موانع این شرکت‌ها است. در واقع شرکت‌هایی همچون ما فقط از دور سرورها را کنترل می‌کنیم و از لحاظ فیزیکی با سرورها در ارتباط مستقیم نیستیم. باید بگویم همه چیز شرکت‌های واسطهای وابسته به خارج است. در صورتی که اگر این فضا در داخل کشور بود ۱۰۰درصد این گونه موانع کمتر دیده می‌شد.» برقیان بر این باور است که اگر این شرکت‌ها هم بخواهند خدمات باکیفیتی را به مشتریان ارائه دهد آن قدر مشکلات بر سر راه‌شان وجود دارد که نمی‌توانند این کار را انجام دهند.
یکی از مهمترین ویژگی یک سرویس‌دهنده میزبانی وب، این است که از نظر امنیتی تمام امکانات لازم را برای کاربران فراهم آورند. این در حالی است که اکثر شرکت‌ها واسطهای از سیستم امنیتی بالایی برخوردار نیستند. یوسفی درخصوص سیستم امنیتی این شرکت‌ها می‌گوید: «این شرکت‌ها عمدتا تحت تاثیر شایع‌ترین مساله یعنی تحریم قرار می‌گیرند. به عنوان مثال شما می‌توانید بهترین دیواره آتش (Fire wall) دنیا را تهیه و بگذارید از سرور شما حفاظت کند. در همین زمینه وقتی شما یک دیواره آتشی تهیه می‌کنید که نمی‌توانید اطلاعات آن را به دلایل تحریم و یا کمبود امکانات داخلی به‌روزسازی کنید به مشکل برخواهید خورد.» به اعتقاد یوسفی مجموعه این مسائل باعث می‌شود که ضریب نفوذ امنیت این گونه شرکت‌ها پایین بیاید.
در مقابل این شرکت‌ها، شرکت‌های دیگری نیز وجود دارند که در داخل کشور این فضا را به مشتریان ارائه می‌دهند. شرکت پارس‌آنلاین یکی از همین شرکت‌ها است که با در اختیار گرفتن ۶هزار مترمربع بنا در خارج از تهران دست به ارائه خدمات هاست زده است. حسن والا مسوول بازاریابی و تبلیغات این شرکت معتقد است که شرکت‌های داخلی به دلیل اینکه فضای مورد نیاز کاربران را در داخل کشور تامین می‌کنند کمتر با مشکلات شرکت‌های واسطه روبهرو هستند. به گفته وی در حال حاضر تنها ۳ الی
۴ شرکت هستند که با قدرت تمام در این حوزه فعالیت می‌کنند و نیم دیگر آن را شرکت واسطهای دربر می‌گیرند. والا در مورد سیستم امنیتی شرکت‌های خدماتی داخلی می‌گوید: «شرکت ما از نظر امنیتی ۱۰درصد قابل اعتقاد است چراکه دیتاسنتر ما طبق استانداردهای جهانی ساخته شده است و از آخرین نسخه‌ها و تکنولوژی‌های استاندارد جهانی در آن استفاده شده است. در کل بگویم که سیستم امنیت ما کاملا به روز و ۲۴ ساعته توان پشتیبانی خواسته‌های کاربران را دارد. به اعتقاد والا مسائل بین‌المللی و تحریم خیلی روی مساله امنیت سرویس‌دهندگان داخلی تاثیرگذار نیست. در واقع اثرات غیرمستقیمی دارد اما قابل رفع است. به نظر والا تحریم‌ها آن قدر گسترش پیدا نکرده که روی صنعت هاستینگ و به طور کل روی حوزه آی‌تی تاثیرگذار باشد.»
ورود افراد غیرمتخصص به بازار
گفته می‌شود یک اصل اساسی و لازم فعالیت هر شرکت با سازمان بحث نظارت بر نحوه فعالیت آنها است بنابر اظهارات مدیر فروش شرکت هاست در حال حاضر هیچ نظارت قانونی روی فعالیت شرکت‌های واسطهای نمی‌شود و همچنین نرخی نیز برای ارائه خدمات آنها وجود دارد. در واقع نرخ این خدمات براساس بازار عرضه و تقاضا مشخص می‌شود.
در همین زمینه یوسفی می‌گوید که متولی‌هاستینگ داخلی، وزارت فناوری اطلاعات و ارتباطات است و سازمان تنظیم مقررات نیز به طور مستقیم روی فعالیت آنها نظارت می‌کند اما در مورد شرکت‌های واسطه هیچ متولی قانونی هنوز مشخص نشده است.
ادامه همین روند باعث به وجود آمدن شرکت‌های به اصلاح قارچی شده است. در واقع به دلیل نبود نظارت کافی روی فعالیت شرکت‌های ارائه‌دهنده هاست. افراد غیرمتخصص و بی‌تجربه نیز وارد این بازار می‌شوند و از این طریق به این صنعت لطمه وارد می‌کنند. یوسفی در مورد حضور این گونه افراد در بازار هاست ایران می‌گوید: «حضور این شرکت‌ها در مرحله اولیه باعث می‌شود خیلی از کاربران به دلیل عدم‌اطلاع از نحوه فعالیت و نوع سرویس‌دهی از خدمات آنها استفاده کنند اما به مرور زمان به دلیل اینکه نمی‌توانند موارد امنیتی را رعایت و سرویس‌دهی خوبی به مشترکان ارائه کنند و یا به دلیل اینکه اکثر مواقع نمی‌توانند آن سودآوری لازمی را که تصورش را می‌کردند به دست بیاورند بسته و بازار را ترک می‌کنند.»
یوسفی تصریح می‌کند: در ادامه این روش در مراحل بعد باعث کاهش اعتماد کاربران به شرکت‌های قانونی فعال در این زمینه می‌شود. بنابراین کاربر تصمیم می‌گیرد به جای پرداخت هزینه بالا و عدم‌حمایت، هزینه پایین‌تری را پرداخت کند و از یک سرویس‌دهنده خارجی میزبانی بگیرد که این شرایط باعث ایجاد لطمه به شرکت‌های فعال در این حوزه می‌شود.
در مقابل اظهارات یوسفی مسوول تبلیغات و بازاریابی پارس‌آنلاین وجود چنین افرادی را چندان تاثیر گذار بر بازار هاست کشور نمی‌داند و تصریح می‌کند که «در هر صنعتی فعالیت این گونه افراد دیده می‌شود که شاید این حضور در حوزه آی‌تی بیشتر باشد. در حال حاضر فعالیت در زمینه خدمات اینترنتی و وب‌سایت روز به روز در حال گسترش است. اگر تا دیروز تنها ۲ الی ۳نفر در یک اتاق کوچک به ارائه خدمات ISP می‌پرداختند؛ اما در حال حاضر با توجه به نیازهای جامعه و امکانات مورد نیاز اجازه فعالیت در این حد محدود به آنها داده نمی‌شود.»
وی در ادامه می‌گوید: «با توجه به بالا رفتن اطلاعات مردم در زمینه خدمات آی‌تی آنها می‌فهمند که این نوع خدمات را باید از چه شرکت‌های بگیرند. در واقع وجود چنین افرادی در بازار هاستینگ کشور کم‌کم به یک رویا تبدیل می‌شود.
براساس اظهارات کارشناسان هزینه میزبانی سایت در داخل کشور بیشتر از خارج کشور است که همین امر یکی دیگر از دلایلی است که باعث جذب کاربران ایرانی به سرویس‌دهندگان خارجی می‌شود. والا بالا بودن خدمات داخلی را به دلیل جذب کاربران داخلی عنوان می‌کند و می‌گوید: «در اینجا باید خود کاربر تصمیم بگیرد که مطمئن بودن و نزدیک بودن شرکت میزبان برایش مهم است یا ارزان بودن این خدمات. والا بر این باور است که این بالا بودن نرخ به‌دلیل جذب کاربر به‌هیچ وجه سوء استفاده تلقی نمی‌شود. این مسوول امور بازاریابی شرکت پارس آنلاین معتقد است با مرور زمان قیمت خدمات مانند دیگر خدمات اینترنتی کاهش پیدا خواهد کرد و این امر نیاز به مرور زمان دارد. والا در ادامه می‌گوید: هزینه‌ای که ما از کاربر دریافت می‌کنیم در مقابل مبالغی که برای این سرویس در داخل خرج می‌کنیم هزینه ناچیزی است.
IDC داخلی
با هجوم تحریم‌های اینترنتی جهانی اکثر مسوولان دولتی جهت پاسخگویی به نیاز هاستینگ و ایجاد محیط مناسب برای قرارگرفتن محتوا در کشور ما آیین‌نامه راه‌اندازی دیتا سنتر را تصویب کردند تا با افزایش سرعت و کاهش تاخیر، امنیت سایت‌های ایرانی بیش از پیش تامین شود و صاحبان سایت‌های ایرانی مجبور نشوند اطلاعات خود را در اختیار سرورهای خارجی قرار دهند و از میزان هزینه‌های آنها نیز کاسته شود. با مطرح شدن این طرح انتقادات و بحث‌های زیادی پیش آمد که آیا راه‌اندازی این طرح باید به دست بخش خصوصی باشد یا دولتی؟ بعد از این پیشنهاد برای ایجاد یک دیتا سنتر داخلی سازمان تنظیم مقررات مجوز راه‌اندازی دیتاسنتر مربوط به بخش خصوصی را به شرکت پارس آنلاین فن‌آوا و داده‌پردازی داد. همزمان با مطرح شدن این مجوز بخش دولتی نیز به فکر ارائه دیتاسنتر برای سازمان‌ها و بخش دولتی که طی آن از طرف مخابرات پروژه شارع دو برای میزبانی از سایت‌های دولتی معرفی شد.
شارع ۲ که از آن به‌عنوان هاست ملی نام برده می‌شود طرحی است که از سوی وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات از چند سال گذشته به‌صورت پایلوت کار خود را آغاز کرده است. با وجود امکاناتی چون مدیریت مستقل اطلاعات این طرح تاکنون امکان پوشش حجم بالای سایت‌ها را ندارد و نیازمند توسعه بیشتری است تا بتواند بر میزان سایت‌های تحت پوشش خود بیافزاید و به گفته رییس هیات‌مدیره مخابرات، شارع ۲ با مشخصات فعلی، شرایط لازم برای ایفای کامل نقش IDC را با چارچوب‌های مورد نظر ندارد. به نوعی با کیفیت نبودن خدمات ارائه شده توسط این دیتاسنتر دولتی باعث داغ شدن بازار بخش‌خصوصی شد طبق آماری که در سایت
Webhosting.info منتشر شده است تا قبل از سال ۸۶ تعداد شرکت‌های فعال در بازار هاستینگ ایران که حداقل به ۷۵سایت خدمات میزبانی وب ارائه می‌دهند، ۱۵۷مورد برآورد شده است که با توجه به شرایط حال گمان می‌رود این تعداد دو برابر شده باشد.
گفتنی است عمده این شرکت‌ها مجازی بوده و خدمات خود را به صورت نمایندگی فروش شرکت‌های بزرگ‌تر خارج از ایران و از طریق یک وب‌سایت ارائه می‌دهند. اما همان‌طور که ذکر شد در حال حاضر سه شرکت که با قدرت و با تمام امکانات نیازهای کاربران داخلی را برای میزبانی سایت برطرف می‌کنند، نیمی از بازار هاست کشور را گرفته‌اند.
اما به گفته کارشناسان اوضاع همیشه برای بخش‌خصوصی به این شکل نخواهد بود؛ چرا که با راه‌اندازی دیتاسنتر دولتی به طور قطع شرکت‌هایی که برای این پروژه سرمایه‌گذاری کرده‌اند تضعیف خواهند شد. همچنین شواهد نشان داده است که مردم به بخش‌خصوصی با توجه به ضعف‌های آن به مراتب بیشتر اعتقاد دارند تا بخش‌خصوصی.
به این ترتیب شرکت‌های خصوصی سرمایه‌گذار در این حوزه کم‌کم ورشکست خواهند شد و جذب مخاطب که مهمترین عامل بقای آنها است از بین می‌رود. البته هنوز مشخص نیست که این دیتاسنتر چه زمانی راه‌اندازی و فعالیت خود را آغاز می‌کند، اما به گفته مدیران وزارتخانه ICT برای این شرکت‌ها تمهیداتی اندیشیده شده است تا با راه‌اندازی آن نه تنها شرکت‌های خصوصی تضعیف نشوند بلکه با حمایت‌های دولتی جان گرفته و گام‌های بیشتری در جهت خدمات‌رسانی توسعه کشور بردارند.
ارسال نظر