خیز مخابرات برای تصاحب اینترنت پرسرعت

سونیتا سراب‌پور

از زمان ورود اینترنت پرسرعت به کشورمان این سرویس دستخوش تغییر و تحولات گوناگونی شده است. از مصوبه سازان تنظیم مقررات به شرکت‌های ارائه‌دهنده اینترنت پرسرعت مبنی بر اینکه این شرکت‌ها حق ندارند خطوط اینترنت پرسرعت را بالاتر از‌ k ۱۲۸به کاربران خانگی ارائه دهند تا همین چند هفته گذشته که از طرف همین سازمان اعلام شد که مخابرات در صورت پیوستن به بخش خصوصی حق دارد اینترنت پرسرعت را به کاربران ارائه دهد، از جمله موارد بارز این تغییر و تحولات هستند. البته به اعتقاد اکثر فعالان این حوزه اگر خبر آخر به حقیقت بپیوندد بازار این خدمات بیش از پیش آشفته خواهد شد.

مخابرات در صف رقابت

شاید یکی از اخباری که در چند روز گذشته تعجب بسیاری از فعالان حوزه IT را برانگیخت خبری بود که از طرف مدیر روابط‌عمومی سازمان تنظیم مقررات در گفت‌وگو با یکی از خبرگزاری‌ها بیان شد، در این خبر آمده بود که در صورت واگذاری سهام مخابرات در بورس، این شرکت حق دارد تا بدون هیچ محدودیتی به ارائه اینترنت پرسرعت بپردازد. فرنقی‌زاده در گفت‌وگو با این خبرگزاری گفته بود، رگولاتوری همواره در فعالیت‌های خود بر این اصل تاکید داشته است تا رقابتی بین اپراتورها برقرار شود. وی در خصوص ورود احتمالی مخابرات به حیطه papها تصریح کرده بود، مخابرات در صورتی که به بخش خصوصی واگذار شود، کاملا محق است تا اینترنت پرسرعت ارائه کند. به گفته وی یک اپراتور اگر مایل باشد می‌تواند هر سرویسی را که بخواهد ارائه کند. فرنقی‌زاده همچنین اظهار داشته بود که مخابرات زیرساخت‌های لازم را برای ارائه این خدمات دارد و حتی بسیار قوی‌تر از شرکت‌های pap عمل خواهد کرد.

گفته می‌شود که مخابرات به تازگی به فکر ارائه خدمات اینترنتی نبوده، چرا که بنابر اظهارات کارشناسان این حوزه شرکت مخابرات از حدود ۳ الی ۴ سال پیش با آینده‌نگری به خصوصی‌سازی دست به فراهم کردن زیرساخت‌ها و تکمیل تجهیزات خود زده بود. در همان موقع مخابرات اعلام کرده بود که قصد ارائه این خدمات را به بخش دولتی دارد که در همان موقع با برخوردهای شدیدی از طرف شرکت‌های ارائه‌دهنده اینترنت پرسرعت مواجه شد. بسیاری از سازمان‌ها با این عمل مخابرات مخالفت کردند؛ چرا که تمام سرویس‌های جدید حوزه آی‌تی تنها باید از طریق بخش‌خصوصی به متقاضیان ارائه داده می‌شد. وجود چنین شرایطی این سوال را طرح می‌کند که مخابرات در آن زمان و با توجه به امکانات و زیرساخت‌های لازمی که در اختیار داشته است به چه دلیل با شرکت‌های pap همکاری لازم را انجام نداده است؛ چراکه اکثر این شرکت‌ها یکی از دلایل اصلی مشکل خود، در ارائه با کیفیت خدمات سرویس ADSL به کاربران را عدم همکاری مخابرات با شرکت‌ها اعلام کرده بودند.

عباس‌پور خصالیان، کارشناس فناوری اطلاعات و ارتباطات در این زمینه معتقد است که هدف مخابرات از این حرکت تنها ایجاد رقابت با بخش خصوصی بوده است. رقابتی که به خاطر قدرت و عظمت این شرکت پرسابقه قطعا به نفع طرف مقابل یعنی همان شرکت‌های Pap نخواهد بود.

محمود خادمی، عضو کمیسیون اینترنت سازمان نظام صنفی رایانه‌ای و رییس شرکت اینترنتی آزادنت رسانه در مورد حضور مخابرات به عنوان یک ارائه‌دهنده اینترنت پرسرعت می‌گوید: «حضور مخابرات در این عرصه باعث رقابت شدید بین شرکت‌های pap خواهد شد، آن هم نه از نوع رقابت سالم چراکه این شرکت بزرگ با تمام قدرت وارد این حوزه می‌شود و با در اختیار داشتن امکانات و تجهیزات کافی همه چیز را تحت سلطه خود قرار می‌دهد. در چنین حالتی رقابت غیرممکن خواهد شد و بسیاری از شرکت‌های ارائه‌دهنده ADSL از پا خواهند افتاد.»

به گفته خادمی، طبق پروانه شرکت pap هیچ وقت قرار نبود که شرکت مخابرات وارد این حوزه شود و از ابتدا این نوع خدمات فقط باید از طریق بخش‌خصوصی صورت می‌گرفت. به اعتقاد خادمی هدف مخابرات از این حرکت نشان‌دهنده این موضوع است که این شرکت می‌خواهد حوزه اینترنت پرسرعت را نیز مثل دیگر حوزه‌ها تحت انحصار خود دربیاورد. این عضو کمیسیون اینترنتی سازمان نظام صنفی رایانه‌ای بر این باور است که آن زمان که مخابرات هنوز قرار نبود به بخش‌خصوصی سپرده شود به طور نامحدودی امکانات لازم را به شرکت‌ها ارائه می‌داد و حال با توجه به خصوصی شدن و پیوستن به جمع سرویس‌دهندگان ADSL دیگر همان خدمات را هم ارائه نخواهد داد.

مخابرات موفق نخواهد بود

در حالی که اکثر شرکت‌ها از حضور مخابرات در بازار اینترنت پرسرعت نگران هستند، اما در این بین شرکت‌هایی هم هستند که معتقدند توانایی رقابت با مخابرات را دارند. شرکت داده‌پردازی ایران یکی از همین شرکت‌ها است. محمود صرافی، مسوول توسعه بازار این شرکت در این باره می‌گوید: «ما نمی‌توانیم جلوی مجوزی که این شرکت برای ارائه خدمات ADSL می‌گیرد را بگیریم و تنها راهی که برای حفظ بازار خود داریم، رقابت با این شرکت است.

البته درست است که ورود مخابرات به این بازار عرصه را تنگ می‌کند.»‌

صرافی همچنین معتقد است با توجه به مشکلات موجود و امکاناتی که مخابرات در دست دارد، اما شرکت داده‌پردازی با خدمات پشتیبانی توان رقابت با این شرکت بزرگ را دارد.

در میان شرکت‌های ارائه‌دهنده خدمات اینترنتی هنوز شرکت‌هایی هم هستند که دست به ارائه خدمات اینترنت پرسرعت نزده‌اند که در بین آنها می‌توان به شرکت افرانت اشاره کرد.

محسن شیرازی مدیر طرح و برنامه‌ریزی این شرکت می‌گوید: « ما چون وجود چنین مشکلاتی را در آینده پیش‌بینی می‌کردیم دست به ارائه این نوع خدمات نزدیم، ولی باید بگویم که دیگر نمی‌توانیم به این راه ادامه دهیم؛ چرا که در‌حال‌حاضر بیشتر شرکت‌ها خواستار اینترنت پرسرعت هستند. شیرازی در مورد حضور مخابرات در بازار ارائه خدمات ADSL می‌گوید: مخابرات قطعا در این حوزه به مشکل و در نهایت به شکست برخواهد خورد چون که مخابرات امکان پشتیبانی فنی با مشتریان و همچنین پاسخگویی به مشکلات آنها را نخواهد داشت.»

به اعتقاد شیرازی تنها راه پیروزی مخابرات در این میدان آن است که این بخش‌ها را به شرکت‌های خصوصی فعال در این حوزه بسپارد.

بنابر اظهارات کارشناسان، هر چند مخابرات تمام زیرساخت‌ها و امکانات لازم را برای ارائه خدمات ADSL دارد، ولی نمی‌تواند در این حوزه موفق باشد مگر اینکه تنها در نقش یک سرمایه‌گذار ظاهر شود و امکانات خود را در اختیار بخش خصوصی قرار دهد.

عباس‌ پورخصالیان با تصدیق این گفته‌ها تصریح می‌کند: «مخابرات باید تمامی امکانات و تجهیزات خود را به صورت برون سپاری یا هم سپاری در اختیار بخش خصوصی قرار دهد و در واقع تنها هدفش کسب درآمد باشد.»

وی در ادامه می‌افزاید: «تجربه نشان داده که مخابرات به هیچ وجه در پاسخگویی به نیاز کاربران موفق عمل نکرده است. به طور مثال روزانه خبرهای متعددی مبنی بر به روزرسانی خدمات این شرکت می‌شنویم و اینکه هم‌اکنون خطوط تلفن ثابت به روز به متقاضیان واگذار می‌شود. این در حالی است که هم‌اکنون در بیشتر نقاط کشور حتی نقاط مرکزی اکثر کاربران در نوبت‌های ۴ یا ۶ ماه مانده‌اند، ولی هنوز خط مورد نیاز خود را دریافت نکرده‌اند، در کل مخابرات نمی‌تواند مدیریت خوبی در ارائه این گونه خدمات داشته باشد».

به اعتقاد پورخصالیان مخابرات نباید روی سرویس‌های جدید سرمایه‌گذاری کند؛ چرا که هنوز پروژه‌های قبلی خود را تمام نکرده و تعدادی از آنها هنوز سرانجام مشخصی ندارند. درواقع مخابرات با در اختیار گذاشتن سرمایه، تجهیزات و امکانات لازم به شرکت‌های PAP، تنها نظاره‌گر باشد و با درآمدی که از این راه کسب می‌کند، پروژه‌های ناتمام خود را تکمیل کند.

این کارشناس آی‌تی بر این باور است که اگر مجوز سازمان تنظیم مقررات بر این اساس باشد که مخابرات اجازه دارد که بدون هیچ محدودیتی خدمات ADSL را به متقاضیان ارائه دهد در چنین شرایطی مشکلات و اختلالاتی به وجود خواهد آمد. به نوعی حالتی تحت عنوان حالت روی‌گردانی در بازار این نوع خدمات به وجود می‌آید. یعنی مخابرات سعی می‌‌کند خدمات اینترنت پرسرعت را خیلی ارزان‌تر از شرکت‌های pap فعال در این بازار ارائه دهد که این امر باعث روی‌برگردانی کاربران از شرکت‌های ارائه‌دهنده ADSL می‌شود. در نتیجه در چنین اوضاعی شرکت‌های pap توانایی انجام رقابت را ندارند و ورشکست می‌شوند.

گران و بی‌کیفیت

هم‌اکنون اینترنت پرسرعت در کشور ما در حال رویارویی با مشکلات زیادی است، مشکلاتی که روز به روز فراگیر شدن این تکنولوژی پرمخاطب در کشور را با کندی مواجه می‌سازد. یکی از مشکلات اساسی این حوزه بالا بودن قیمت این خدمات است، که بسیاری از کاربران اینترنت هم از آن شاکی هستند. وجود این نارضایتی باعث شده که حتی فیضی، مدیرعامل شرکت مخابرات ایران در این مورد اظهار کند که نزدیک به دو سال است، شرکت مخابرات منتظر ارائه خطوط پرسرعت با کیفیت و ارزان توسط بخش‌خصوصی شده، اما آنها نشان دادند که توانایی لازم را ندارند. ما تاکنون وارد رقابت با بخش‌خصوصی نشده‌ایم، اما امسال تصمیم داریم تا وارد بازار شویم تا به این صورت قیمت‌ها شکسته شود. البته بیشتر سعی می‌کنیم در مناطقی که خطوط اینترنت پرسرعت نفوذ نکرده است، فعالیت کنیم».

هر چند در حال حاضر مخابرات با این ادعا در حال پیشروی است، اما به اعتقاد اکثر کارشناسان اگر رگولاتوری مرز مشخصی را برای این شرکت مشخص نکند، مخابرات با قدرت و عظمتی که دارد همه چیز را تحت انحصار خود درمی‌آورد و تمام سرمایه‌گذاری‌های شرکت‌های خصوصی حاضر در این بخش را به باد می‌دهد.