شهرام شریف

سازمان فناوری اطلاعات از جمله نهادهایی است که طی سال‌های اخیر تلاش زیادی در زمینه متولی‌گری فناوری اطلاعات در کشور انجام داده است. تلاش برای راه‌اندازی برخی سرویس‌های ملی از جمله ایمیل ملی یا انتشار کتاب برای آشنایی کودکان و نوجوانان با مقوله آی‌تی نشان‌دهنده عزم این سازمان در حضور گسترده در این عرصه است. روز گذشته زمانی که رییس این سازمان جلسه‌ای را درباره دستاوردهای اجلاس WSIS برگزار کرده بود و خبرنگار دنیای‌اقتصاد درباره عدم واکنش حقوقی به اقدام گوگل پرسید، مسوولان محترم تازه فرصتی درباره بحث در این موضوع یافتند. با این حال بلافاصله ماجرا را باز به کاربران ارجاع دادند و با این بهانه که گوگل یک شرکت خصوصی است و اقدام حقوقی علیه آن دشوار و طولانی است از کاربران خواستند که خود از گوگل استفاده نکنند تا به اصطلاح این شرکت تادیب شده و دیگر چنین کاری را انجام ندهد.

واقعیت این است اقدامی که گوگل انجام داده نه نخستین حرکت و نه آخرین حرکت در این عرصه است و کاربران اینترنتی هم همواره خود بدون نیاز به توصیه به خوبی وظایف خود را در برابر اقدامات این‌چنینی انجام داده‌اند؛ اما آنچه از مسوولان انتظار می‌رود چیزی ورای توصیه کاربران عادی به تحریم و حداقل یک حرکت حقوقی قابل توجه است. واقعیت این است که خود گوگل از جمله شرکت‌هایی است که کاربران ایرانی را مورد تحریم قرار داده و تحریم متقابل شرکت تحریم کننده دستاوردی به حساب نمی‌آید. استفاده از سرویس‌های دیگر به جای گوگل هم گزینه مناسبی نیست. چه اینکه کاری که گوگل انجام داده را پیش از این شرکت های دیگر هم انجام داده‌اند و ممکن است در آینده هم انجام دهند. آنچه به نظر می‌رسد ما در ایجاد سازوکاری برای تماس‌های رسمی با شرکت‌های موثر در حوزه اینترنت و پیشبرد منافع کشورمان کاری نکرده‌ایم. موضوعی که پیش از این رییس شورای‌عالی اطلاع‌رسانی و عضو شورای‌عالی مجازی نیز به آن اشاره کرده بود.

اینکه گوگل یک شرکت خصوصی است و امکان حرکت حقوقی علیه آن سخت است، توجیه مناسبی برای این عدم اقدام در این زمینه نیست چه اینکه مسوولان متولی آی‌تی ما حداقل دیالوگی را نیز در این زمینه با شرکت مذکور برقرار نکرده و اعتراض رسمی را به این شرکت وارد نکرده‌اند (کاری که با تاخیر توسط نامه نماینده دائمی ایران در سازمان ملل خطاب به مدیرعامل گوگل انجام شد). سازمان‌های متولی فناوری اطلاعات ما عمدتا بحث‌هایی را در حوزه‌های بین‌الملل نشانه رفته‌اند که مزیت نسبی برای کاربران داخلی ایجاد نمی‌کند. ما باید به جای احساسی کردن فضا در حوزه مجازی به دنبال راه‌حل‌های منطقی باشیم. راه‌حل‌هایی که نفع کاربران ایرانی در آن دیده شود.