بازار دیجیتال- مانا روبات سفید رنگش را روی میز گذاشته و مشغول آخرین تست‌ها و برنامه‌ریزی‌ها برای فرستادن آن به مسابقه است. وقتی با او وارد صحبت می‌شوم آنقدر سرگرم کارش است که گاهی تمام کردن جملاتش را فراموش می‌کند.

برای او که دومین سالی است که در این مسابقات شرکت می‌کند، پیروزی در این مسابقات نه موقعی است که گلی وارد دروازه حریف شود که زمانی است که برنامه نرم‌افزاری را که حدود دو سال است با چندنفر از دانشجویان دانشکده‌اش روی آن کار می‌کند، در زمان مسابقه به اشکال برنخورد.
پس از کمی گپ و گفت متوجه می‌شوم این آخرین دوره‌ای از مسابقات است که در آن شرکت دارد. پس از آنکه پذیرش دانشگاه خارجی‌اش به دستش رسید دیگر مشغول جمع‌وجور کردن است و حضور در این دوره از مسابقات را هم به خاطر درخواست دوستانش (‌و البته انتقام شکست سال قبل!) قبول کرده است. این دانشجوی نرم‌افزار معتقد است دانشی را که در علم رباتیک به دست آورده می‌تواند در دانشگاه ‌های خارجی تکمیل کند. از او می‌پرسم آیا به بازگشت هم فکر می‌کند؟ کمی تامل می‌کند و می‌گوید: اگر فرصتی باشد.


روبوکاپ ایرانی
روز گذشته هفتمین دور از مسابقات بین‌المللی روبوکاپ آزاد ایران (Iran Open 2012) به پایان رسید. در این دور از مسابقات 359 تیم داخلی و خارجی از روز 16 تا 19 در محل دائمی نمایشگاه بین‌المللی به رقابت با یکدیگر پرداختند. مسابقات بین‌المللی روبوکاپ در دو دسته اصلی و آزاد برگزار می‌شود.
در واقع دسته اول، مسابقات جهانی است که تیر ماه هر سال در یکی از شهرهای جهان که شرایط میزبانی را داشته باشد، برگزار می‌شود. اما دسته دوم مسابقاتی موسوم به open است که هر کشوری می‌تواند هر ساله برگزارکننده آن باشد که شرکت در آن آزاد است. کشورهای دارای مجوز برای برگزاری مسابقات روبوکاپ آزاد تنها به چهار کشور ایران، آلمان، آمریکا و ژاپن تعلق دارد. مسابقات روبوکاپ یا شبیه‌سازی روبات‌های فوتبالیست، مسابقاتی است که در راستای عملی‌کردن اهداف بحث شبیه‌سازی در رشته کامپیوتر برگزار می‌شود. هدف اصلی از برگزاری این مسابقه‌ها، دستیابی به تیمی از روبات‌ها است که در سال ۲۰۵۰ با تیمی از انسان‌ها مسابقه داده و آنها را شکست دهد.
اولین مسابقات روبوکاپ آزاد ایران در سال ۸۴ (۲۰۰۶ میلادی) با حضور ۹۰ تیم داخلی و ۱۰ تیم خارجی برگزار شد. این رقابت‌ها پس از ۷ سال برگزاری به عنوان یکی از رقابت‌های مهم در حوزه روباتیک و هوش مصنوعی در دنیا شناخته شده است. به‌گونه‌ای که در این دوره از رقابت‌ها تعداد هزار و ۳۴۷ تیم داخلی و خارجی ثبت‌نام کردند که از این تعداد ۳۳ تیم خارجی و ۳۲۷ تیم داخلی برای حضور در رقابت‌ها پذیرفته شدند. آمریکا، آلمان، هلند، چین، انگلیس، ترکیه، مکزیک، چک، پاکستان، هند، یونان، قرقیزستان و ازبکستان از تیم‌های خارجی شرکت‌‌‌کننده در روبوکاپ۲۰۱۲ ایران هستند.
در هفتمین دوره رقابت‌های روبوکاپ ایران در ۱۷ لیگ روبات‌های امدادگر واقعی، روبات‌های شبیه‌ساز امداد واقعی، امدادگر مجازی، شبیه‌ساز فوتبال ۲بعدی، شبیه ساز فوتبال ۳ بعدی، فوتبالیست سایز کوچک، روبات انسان‌‌نما، روبات‌های نانو، روبات‌های خانگی، امدادگر ابتدایی، امدادگر پیشرفته، امدادگر «ب»، امدادگر دانش آموزی، روبات‌های مین یاب، روبات‌های مین یاب دستی، روبات‌های پرنده و روبات‌های زیر دریایی حضور دارند.
تیم‌های شرکت‌کننده در این مسابقات در سالن‌های ۳۵، ۳۸ و۴۴ نمایشگاه مشغول به نمایش گذاشتن توانایی روبات‌های ساخته شده خود هستند.
جدال انسان و روبات
برگزاری مسابقات فوتبال تنها در دنیای فیزیکی دوستداران بی‌شماری ندارد چرا که سالن برگزاری مسابقات تیم‌های ربوکاپ فوتبالیست، یکی از سالن‌های شلوغ هفتمین دوره از مسابقات بین‌المللی روبوکاپ ایران بود.


همچنین در حاشیه هفتمین دروه از مسابقات ربوکاپ آزاد ایران، تیم منتخب از ملی پوشان فوتبال ایران در مسابقه‌ای نمایشی با تیم روبات‌های فوتبالیست سایز متوسط رقابت کردند. این رقابت که با حضور عادل فردوسی پور همراه بود به نتیجه مساوی بین تیم انسان و روبات به پایان رسید.
محمود غفوری، از اعضای مکانیک تیم روبات‌های فوتبالیست سایز متوسط MRL، در خصوص برگزاری این دوره از مسابقات می‌گوید: همچون سال‌های گذشته وضعیت تیم‌های روبات فوتبالیست بسیار خوب و قوی است تا جایی که در اکثر مسابقات تیم‌های فوتبال در سایزهای کوچک و متوسط توانسته‌اند به مرحله نیمه نهایی برسند. براساس اظهارات وی روبات‌های فوتبالیست با استفاده از ارتباط بی‌سیم با یکدیگر در تماس هستند و همچنین از این طریق پیام‌های داور را دریافت می‌کنند و هرگونه دخالت انسان در بازی از هر طریقی جز در زمان تعویض یک روبات ممنوع است.
اما شاید یکی دیگر از رقابت‌های جالب و دیدنی در این مسابقات، مشاهده رقابت بین تیم روبات‌های خانگی بود. روبات‌هایی که تمام تلاش خود را برای انجام کارهای ساده خانگی می‌کردند.
فریبرز محمودی، رییس لیگ روبات خانگی، عضو کمیته ملی روبوکاپ و عضو هیات علمی دانشگاه آزاد قزوین در خصوص وضعیت و جایگاه روبات‌های خانگی ایران می‌گوید: از آنجا که هنوز ساخت این روبات‌ها به صورت گسترده حتی در کشورهای پیشرفته نیز در نیامده، اما ما توانسته‌ایم با توان و دانش داخلی پیشرفت قابل توجهی در این زمینه داشته باشیم تا جایی که در بین پنج تیم روبات‌های خانگی در جهان ایران بعد از سه تیم آلمانی، استرالیایی و چینی در رده چهارم ایستاده است. وی اظهار می‌کند که تیم‌های ایرانی همگام با تغییر قوانین بین‌المللی در حوزه کارآیی روبات‌های خانگی سعی می‌کنند با به کارگیری تکنولوژی های روز و نوین، کارآیی این روبات‌ها را افزایش دهند.
اما به جز روبات‌های خانگی که قطعا تا چندین سال آینده برای انسان بسیار سودمند خواهند بود، یکی دیگر از روبات‌های پرکاربرد، روبات‌های امدادگر هستند.
احسان میهن‌خواه، سرپرست لیگ روبات‌های امدادگر، براین باور است که هدف از به کارگیری روبات‌های امدادگر تحقیق در زمینه کار روبات‌های پای متحرک است؛ یعنی روبات‌هایی که در محیط واقعی حرکت و فعالیت‌هایی انجام می‌دهند. وی با اعلام پیشرفت روبات‌های امدادگر ایرانی اعلام می‌کند که این روبات‌ها در آینده‌ای نه‌چندان دور می‌توانند دست به کمک رسانی افراد در مناطق زلزله زده و... بزنند. به گفته وی درست است که قطعات صنعتی این روبات‌ها مانند لپ‌تاپ و موتور و.. از خارج از کشور وارد می‌شود، اما دانش به کار گرفته شده در این روبات‌ها و برنامه‌نویسی کامپیوتری آنها کاملا بومی و داخلی است.


به دنبال سرمایه
با تمام تلاش‌هایی که تیم‌های دانشجویی ایرانی برای ساخت روبات‌ها انجام می‌دهند؛ اما اکثر آنها از یک مساله گله دارند و آن هم عدم حمایت و سرمایه‌گذاری دولت در این زمینه است.
محمودی، رییس لیگ روبات خانگی، اعلام می‌کند که تمام تجهیزات و هزینه‌های ساخت این نوع روبات‌ها را دانشگاه آزاد قزوین پرداخت کرده است و در پاره‌ای از مواقع به دلیل بالا بودن تامین قطعات این دانشگاه توانایی حمایت از تیم‌ها را نداشته است. به گفته وی در حال حاضر علاوه بر مشکلاتی که وارد کردن تجهیزات ساخت یک روبات را با مشکل مواجه کرد، مشکل دیگر مربوط به نوسانات ارز است. در واقع نوسانات در این بازار سبب شده است که این تجهیزات که باید با ارز آزاد وارد کشور شوند با قیمت‌های بسیار بالایی آن هم توسط افراد واسطه‌گر به دست دانشجویان برسد.
اکثر فعالان این حوزه از سازمان‌های مرتبط از جمله وزارت علوم، پارک‌های فناوری اطلاعات، نهاد ریاست‌جمهوری و... می‌خواهند تا با توجه بیشتر به فعالان ساخت روبات به رشد و پیشرفت این حوزه کمک کنند.
***
زمانی که مشغول ترک کردن سالن هستم مانا و هم تیمی‌هایش را می‌بینم که مشغول مسابقه‌اند و با چند گل جلو افتاده‌اند. مشخص است همه چیز فعلا درست کار می‌کند.