محدودیت‌های اینترنت نه تنها هنوز رفع نشده، بلکه با خاموشی‌ها تشدید هم شده است
فیلترینگ با چاشنی قطع برق و اختلال شبکه
رفع محدودیت‌ها؛ همچنان در فاز پیگیری
رفع فیلترینگ از زمان آغاز به کار دولت چهاردهم تاکنون همچنان در مرحله بررسی و پیگیر‌ی‌های کارشناسی قرار دارد و به نظر می‌رسد که دولت هنوز نتوانسته با سایر مسوولان در این خصوص به یک اتفاق‌نظر برسد. فاطمه مهاجرانی، سخنگوی دولت نیز در نشست خبری اخیر خود درباره مخالفان رفع فیلترینگ با بیان اینکه اختیارات رئیس‌جمهور در شورای عالی فضای مجازی بالاست، اظهار کرد: «دولت، دولت وفاق است و قرار است ما اجماع کنیم، نه اینکه لزوما فقط دستور دهیم. البته این جزو اختیارات رئیس‌جمهور است، ولی طبیعتا در راستای وفاق تلاش خواهیم کرد که اجماع حداکثری ایجاد کنیم.»
در این شرایط فهرستی از مخالفان احتمالی رفع فیلترینگ حاضر در شورای عالی فضای مجازی هم منتشر شد و سر و صدای زیادی را ایجاد کرد. البته دبیر شورای عالی فضای مجازی این اخبار را رد کرد و توضیح داد که تاکنون در خصوص رفع فیلترینگ رای‌گیری در جلسه شورای عالی فضای مجازی انجام نشده است که موافقان و مخالفان آن مشخص شوند. با این حال و در شرایطی که مردم و فعالان همچنان چشم‌انتظار هستند، ستار هاشمی، وزیر ارتباطات روز گذشته در اظهارات خود در حاشیه جلسه هیات دولت، بر اینکه رفع محدودیت‌های اینترنت در دستور کار جدی دولت و سایر مسوولان قرار دارد، تاکید کرده است.
او در پاسخ به سوال خبرنگار «دنیای اقتصاد» توضیح داده است: «در پاسخ به اینکه آیا دولت توانایی رفع فیلترینگ را دارد یا نه، باید گفت این موضوع صرفا به تصمیم‌گیری یک‌جانبه دولت بازنمی‌گردد. هم دولت و هم وزارت ارتباطات مواضع خود را در این زمینه به‌طور شفاف بیان کرده‌اند و پیگیری‌ها همچنان ادامه دارد. بر اساس گزارش‌هایی که اخیرا دریافت شده، جلسات متعددی در مرکز ملی فضای مجازی برگزار شده است؛ به‌طوری‌که بیش از ۵۰ ساعت جلسات کارشناسی با حضور نمایندگان مختلف از جمله وزارت ارتباطات تشکیل شده است. در این جلسات درباره راهکارهای خروج از وضعیت موجود و مدیریت شرایط فعلی بحث و جمع‌بندی‌هایی صورت گرفته است.» وزیر ارتباطات همچنین با تاکید بر اینکه رفع محدودیت‌های اینترنت به‌طور جدی در دستور کار قرار دارد، مطرح کرد: «دولت به‌دنبال یافتن مسیری مشخص برای مدیریت شرایط و پیشبرد امور است. به این ترتیب رفع یا عدم رفع فیلترینگ در قالب فرآیندی چندجانبه و مبتنی بر تصمیمات کارشناسی در حال پیگیری است.»
ترکش‌های خاموشی بر سرویس‌های آنلاین
با این حال و در شرایطی که رفع فیلترینگ همچنان در مرحله پیگیری قرار دارد و وزیر ارتباطات نیز در اظهارات اخیر خود بر اینکه رفع محدودیت‌های اینترنت در دستور کار جدی دولت و سایر مسوولان قرار دارد، تاکید کرده است، همزمان با دور جدید قطعی‌های برق در هفته‌های اخیر اینترنت نیز در زمان خاموشی‌ها قطع و دچار اختلال می‌شود و کاربران دیگر به همان اینترنت فیلتر شده نیز دسترسی ندارند. ماجرا از این قرار است که با شروع دور جدید قطعی‌های برق در کشور، اینترنت همراه و ثابت کاربران ایرانی برای تقریبا دو ساعت بسته به زمان خاموشی قطع، یا دچار اختلال می‌شود. این موضوع وزارت ارتباطات را وادار کرد تا با انتشار اطلاعیه‌ای دلیل بروز اختلال و قطعی‌های اینترنت را توضیح دهد. در همین راستا، مرکز روابط عمومی و اطلاع‌رسانی وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات اعلام کرد: «اختلالات ایجاد شده به علت قطعی برق سایت‌های اپراتورهای همراه و ناکارآمدی تجهیزات ذخیره‌کننده برق بوده است.» همچنین در این اطلاعیه تاکید شده است که پاره‌ای از مشکلات اخیر به خرابی باتری‌های سایت‌های اپراتورها برمی‌گردد که طی یک ماه گذشته وزارت ارتباطات و سازمان تنظیم مقررات رادیویی برای رفع این مشکل و ارتقای وضعیت باتری‌ها جلسات متعددی را با اپراتورهای ارتباطی برگزار کرده‌اند و پیگیر حل مشکلات پیش‌آمده در این خصوص هستند.
علاوه بر این، همزمانی قطعی برق و اینترنت، کاربران و کسب‌وکارها را با مشکلات متعددی از جمله اختلال در آموزش آنلاین، قطع سرویس سفارش آنلاین غذا و اجناس، مبادلات تجاری و... درگیر کرده است. مدارس و دانشگاه‌ها در هفته اخیر به دلیل ناترازی انرژی و آلودگی هوا تعطیل یا غیر‌حضوری شدند، اما همزمان با برگزاری آنلاین کلاس‌های درس، اینترنت قطع می‌شود و اختلال و کندی پلتفرم شاد نیز به چالش‌های دانش‌آموزان و دانشجویان دامن می‌زند. از سوی دیگر در هفته جاری یکی از پلتفرم‌های سفارش آنلاین غذا چند ساعت مختل شد و کاربران امکان ثبت درخواست جدید و پیگیری سفارش‌های قبلی خود را نداشتند. در عین حال سفارش‌های ثبت شده نیز ارسال نشدند. پس از تقریبا دو تا سه ساعت این اختلال رفع شد و آن پلتفرم در اطلاعیه رسمی حسابش در شبکه اجتماعی ایکس، علت این اختلال را قطعی برق در دیتاسنترهای شرکت اعلام کرد. البته گزارش‌های کاربران نشان می‌دهد که این اختلال هنوز هم به‌طور کامل رفع نشده است.
کاربران ایرانی این روزها علاوه بر اختلال در آموزش و سفارش آنلاین، با اختلال در ثبت سفارش خریدها و پرداخت‌های اینترنتی و مبادلات تجاری خود هم مواجه شده‌اند. مسوولان و کارشناسان دلیل همزمانی قطع برق و اینترنت را به خاطر خرابی باتری‌های سایت‌های اپراتورها اعلام می‌کنند. اما احمد معتمدی، وزیر پیشین ارتباطات و فناوری اطلاعات در گفت‌وگو با «سیتنا» درباره اختلال در ارتباطات کشور به هنگام قطعی برق چنین اظهار کرده است: «باتری سایت‌های ارتباطی باید دو تا سه ساعت پس از قطعی برق به نیاز کاربران پاسخ دهند، وجود باتری‌ها نیز به همین دلیل است؛ در غیر این صورت فایده دیگری ندارند. اگر عمر باتری سایت‌های ارتباطی به پایان رسیده است، این مشکل دیگری است؛ به عبارت دیگر این باتری‌ها باید در مواقعی که برق به صورت موردی یا برنامه‌ریزی شده قطع می‌شود، تا ساعاتی پاسخگو باشند. وزارت ارتباطات به صورت جزئی وارد موضوع باتری‌ها نمی‌شود، بلکه به‌طور کلی شبکه را رصد می‌کند و به دنبال آن چگونگی کیفیت ارتباطات را اعلام می‌کند.» او همچنین به دولت توصیه کرد تا ارزیابی عملکرد اپراتورها در زمان خاموشی‌ها را اعلام کند تا اپراتورها نیز برای کسب رضایت و نگهداشت مشتری در جهت بهبود عملکرد خود اقدام کنند. همچنین کارشناسان و فعالان معتقدند که علاوه بر فرسودگی باتری سایت‌های ارتباطی در اپراتورها، دلایل دیگری هم به همزمانی قطع برق و اینترنت دامن زده‌اند که تولیدات نامرغوب، خرابی بر اثر قطع و وصل مداوم برق و سرقت از جمله دلایل بروز مشکل قطع سرویس‌های ارتباطی در زمان خاموشی‌ها هستند. حمید فتاحی، رئیس سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی، با بیان این مطلب مطرح کرده است که اصلاح این موارد و استفاده از روش‌های جایگزین تامین برق در دستور کار اپراتورها قرار گرفته است.
وزیر ارتباطات نیز در بخش دیگری از اظهارات دیروز خود در حاشیه جلسه هیات دولت، توضیحاتی درباره دلیل همزمانی قطع شدن برق و اینترنت ارائه کرد و وعده بهبود وضعیت باتری‌های اپراتورها را داد. ستار هاشمی با بیان این مطلب همچنین توضیح داده است: «بالغ بر ۵۰ هزار سایت در کل کشور داریم که برای هر کدام از آنها در شهرها و روستاهای مختلف، برای زمان‌هایی که برق قطع می‌شود باتری و زیرساخت‌های تامین انرژی پیش‌بینی کرده‌ایم؛ اما برای مدت کوتاهی می‌توانند انرژی سایت را تامین کنند. ناترازی انرژی باعث شده زمان مورد نیاز ما برای مدیریت خاموش نشدن سایت‌ها، از حد انتظار بیشتر شود در نتیجه شاهد قطعی‌هایی در حوزه زیرساختی و مخابراتی ارتباطی کشور هستیم.» او در ادامه صحبت‌های خود مطرح کرد که در حال پیگیری است تا باتری سایت‌های اپراتورها تامین و به روزآوری شود که وضعیت بهبود پیدا کند. در مجموع بررسی اخبار و گزارش‌های هفته اخیر همزمان با معضلات مربوط به ناترازی انرژی و قطع برق نشان می‌دهد که کاربران اینترنت در ایران حالا در کنار فیلترینگ و محدودیت‌های اینترنتی، ناچارند همین اینترنت فیلتر شده را هم با چاشنی اختلالات ناشی از قطع برق تجربه کنند و حالا علاوه بر انتظار برای تحقق وعده رفع فیلترینگ، باید منتظر تحقق وعده بهبود زیرساخت‌ها و به‌روزآوری آنها هم باشند.
