رقیب یا حامی؟

بازار دیجیتال- هفته گذشته صدور کلیه مجوزهای (تولید، توزیع، نشر، بازی سراها و مسابقات) مربوط به بازی‌های رایانه‌ای به دستور وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی به بنیاد ملی بازی‌های رایانه‌ای سپرده شد.

این تصمیم با هدف جلوگیری از موازی کاری و ایجاد تمرکز در سیاست‌های فرهنگی در بخش بازی‌های رایانه‌ای، به بنیاد واگذار شد.

تا پیش از این صدور مجوز برای بازی‌ها توسط معاونت امور سینمایی انجام می‌گرفت که به گفته اکثر تولیدکنندگان، آنها برای گرفتن یک مجوز باید زمانی در حدود سه الی چهار ماه را صرف می‌کردند اما با این تصمیم مرحله دریافت مجوز سریع‌تر خواهد شد. در خصوص این اتفاق تا کنون اظهارنظر‌های مختلفی مطرح شده است که یک طرف این اظهارنظرها تولید‌کنندگان بازی‌های رایانه‌ای کشور قرار دارند و طرف دیگر آن مرکز توسعه فناوری اطلاعات و رسانه‌های دیجیتال.

در واقع عیسی زارع‌پور، رییس این مرکز کاملا با این تصمیم مخالف است و در گفت‌وگویی اعلام داشته است که صدور مجوز یک کار حاکمیتی است، از طرفی بنیاد یک نهاد غیردولتی است که به نظر من صدور مجوز به بنیاد قابل واگذاری نیست؛ اما این طرحی است که توسط آقای وزیر داده شده و ما هم به آن صحه می‌گذاریم. در کنار مخالفت این نهاد، تولیدکنندگان بازی‌های رایانه‌ای کشور نیز نظرات متفاوتی نسبت به واگذاری دارند. برخی این حرکت را کاملا موفقیت‌آمیز می‌دانند و براین باور هستند که این اتفاق می‌تواند باعث صرفه‌جویی در هزینه و زمان دریافت یک مجوز برای تولید بازی باشد. اما گروه دیگر براین باورند که صدور مجوز از طریق بنیاد باعث تغییر شرایط نمی‌شود و شاید فعالیت در این حوزه را هم کمی پیچیده‌تر کند؛ چرا که در حال حاضر بنیاد وظایف عمده دیگری برعهده دارد که نتوانسته به خوبی آن‌ها را انجام دهد و با واگذاری این بخش به بنیاد، تنها وظایف این بخش افزایش پیدا می‌کند.

تولیدکنندگان بازی: حمایت‌ها کمرنگ شده

براساس آمار و شواهد، صنعت بازی‌سازی قبل از صنعت فیلم‌سازی به‌ عنوان یکی از سودآورترین صنایع در جهان شناخته شده است. بر همین اساس برخی از کشورها با تولید بازی‌های با کیفیت و تبلیغات گسترده هر روز در حال پیشی ‌گرفتن از یکدیگرند.

این در حالی است که در ایران نه تنها این صنعت جدی گرفته نمی‌شود، بلکه بودجه مورد نیاز هم به این صنعت تعلق نمی‌گیرد؛ به طوری که بودجه یک سال تولید بازی رایانه‌ای در ایران معادل بودجه‌ای است که صرف تبلیغات یک بازی خارجی می‌شود. البته اکثر بازی سازان و طراحان اصلی تولید بازی در ایران معتقدند که در سه سال گذشته و با ورود بنیاد ملی بازی‌های رایانه‌ای به این حوزه ، بازار کمی سرو سامان گرفته و توانسته با حمایت‌های این بنیاد راهی به جلو و برای پیشرفت بردارد؛ اما گویا این حمایت‌ها کمی کمرنگ شده است.

فواد امیری، طراح بازی‌های رایانه‌ای در خصوص واگذاری صدور دریافت مجوز از بنیاد ملی بازی‌های رایانه‌ای می‌گوید:« گرفتن مجوز کار سختی نیست و تنها زمان دریافت نهایی آن کمی طولانی است که به نظر می‌رسد با این تصمیم جدید مراحل دریافت مجوز کمتر و ساده تر شود. به اعتقاد من بنیاد وظایف اصلی دیگری از جمله حمایت از

بازی سازان را برعهده دارد که باید روی این بخش بیشتر تمرکز کند.»

براساس اظهارات وی در حال حاضر بنیاد از قالب یک نهاد حمایت کننده خارج شده و بیشتر به کار خرید و گرفتن حق امتیاز بازی‌ها می‌پردازد و این در حالی است که بنیاد باید زیرساخت‌های مراحل تولید یک بازی یا شبکه توزیع آن را فراهم کند.

وی در ادامه می‌افزاید: «در حال حاضر بنیاد به یک سازمان دولتی قوی تبدیل شده که در مقابل تولیدکنندگان شرکت‌های خصوصی قرار گرفته است و به جای حمایت مالی حق امتیاز بازی‌ آنها را خریداری می‌کند. در واقع بنیاد به رقیب اصلی شرکت‌های خصوصی فعال در این بخش تبدیل شده است.»

امیری در ادامه اظهار می‌کند که درست است که دریافت مجوز از خود بنیاد باعث کاهش برخی مشکلات می‌شود اما در مقابل این تصمیم، قدرت قانون‌گذاری را به بنیاد ملی بازی‌های رایانه‌ای می‌دهد تا با نگاه رقابتی که به این بازار دارد، به شرکت‌هایی که مایل است مجوز تولید بازی ارائه دهد.

در همین زمینه احمد محمدنژاد، بازی‌ساز و طراح بازی معتقد است که نفس عمل کاملا مثبت است که هم حمایت و هم دریافت مجوز از طریق یک ارگان صورت بگیرد. اما تمام اینها منوط به این است که بنیاد هم عملکرد قابل قبولی از خود نشان دهد. یعنی برعکس بنیاد سینمایی که در بررسی بازی‌های رایانه‌ای برای دریافت مجوز از کارشناسان غیرمجرب استفاده می‌کرد، بنیاد باید از کارشناسانی با نگاه تخصصی و آگاه نسبت به دنیای بازی

استفاده کند.

به گفته وی یکی از دلایلی که تولیدکنندگان بازی باید زمان طولانی را برای دریافت مجوز تحمل می‌کردند به این خاطر بود که کارشناسان حاضر در امور معاونت سینمایی آشنایی چندانی با این حوزه نداشتند و ناخواسته جلوی پای تولیدکنندگان سنگ‌اندازی می‌کردند که امیدواریم با این تصمیم دیگر از این مشکلات به وجود نیاید.

وی در ادامه به مشکلات اساسی تولید بازی رایانه‌ای در ایران اشاره می‌کند و می‌افزاید: «در حال حاضر مشکل اصلی این حوزه دریافت مجوز از بنیاد یا ارگان دیگر نیست؛ چرا که بسیاری از تولیدکنندگان با سیستم قبلی هم موفق به دریافت مجوز می‌شدند؛ اما در حین تولید بازی با مشکل مواجه می‌شدند. حتی برخی به دلیل مشکلات مالی شدید از ادامه پروژه باز می‌ماندند و کار را کنار می‌گذاشتند.»

محمدنژاد نیز بر این باور است که در حال حاضر بنیاد اهداف و فعالیت‌های زیادی برای انجام دادن دارد و نباید با دریافت یک مسوولیت جدید به وظایفش اضافه کند. بهتر است بنیاد در حال حاضر به هدف اصلی خود که همان حمایت از تولیدکنندگان بازی رایانه‌ای است، بپردازد.

وی در ادامه به کم شدن حمایت بنیاد از تولیدکنندگان اشاره می‌کند و می‌افزاید: «در حال حاضر بنیاد با حمایت‌هایی که در ابتدای شکل‌گیری‌اش از تولیدکنندگان داشت فاصله زیادی گرفته است و به اعتقاد من دلیل اصلی اینکه بنیاد نمی‌تواند به فعالیت‌های اصلی خود برسد، به ضعف‌های مدیریتی آن بازمی‌گردد.»

به گفته وی درست است که نمی‌توان در تمام ضعف‌های موجود در تولید بازی‌های رایانه‌ای، بنیاد را مقصر دانست، اما در حال حاضر به دلیل نبود یک مدیر مجرب و کار آمد بنیاد نتوانسته است وزارت ارشاد را برای جذب سرمایه گذاری در این حوزه مجاب کند تا جایی که می‌بینیم هر سال بودجه این بخش کاهش پیدا می‌کند و همان بودجه اختصاص یافته به این بخش به صورت کامل در اختیار بنیاد قرار نمی‌گیرد. براساس اظهارات وی، بهترین راه برای خروج از این وضعیت و رسیدن به اهداف اصلی بنیاد استفاده از کارشناسان آشنا با محیط بازی و همچنین افزایش حمایت از تولیدکنندگان بی‌تجربه بازی‌های رایانه‌ای است.

بنیاد ملی بازی رایانه‌ای: حمایت و سرمایه را افزایش داده‌ایم

در مقابل انتقادات برخی تولیدکنندگان بازی‌های رایانه‌ای، اما محمد بی‌طرف، قائم مقام بنیاد ملی بازی‌های رایانه‌ای بر این باور است که بنیاد نه تنها حمایت‌های خود را کم نکرده بلکه پیوسته در حال افزایش حمایت و جذب سرمایه‌گذاری‌های بیشتر در این حوزه است. وی برای صحت ادعای خود هم به آمار تولید و فروش بازی‌های رایانه‌ای ایرانی در بازار اشاره می‌کند و می‌گوید: «در حال حاضر تولیدکنندگان ایرانی در مراحل تولید با مشکلات زیادی برخورد می‌کنند که بنیاد سعی می‌کند با در اختیار گذاشتن سرمایه و ابزارهای لازم، از آنها حمایت کند.

همچنین حمایت بنیاد تنها در مراحل تولید خلاصه نمی‌شود، چرا که ما در مرحله توزیع آن بازی به هم به تولیدکنندگان کمک می‌کنیم.» وی همچنین در پاسخ به این سوال که چرا وزارت ارشاد بودجه کمی در اختیار این بخش قرار می‌دهد، می‌گوید:

«به هیچ وجه بودجه اختصاص یافته به این بخش کم نشده است. تنها حجم بودجه نسبت به افزایش فعالیت‌ها در چند سال گذشته ثابت مانده است که ما در حال رایزنی‌هایی با وزارت ارشاد هستیم تا حجم بودجه بیشتری را در اختیار بگیریم.

به گفته وی سیاست بنیاد در سال ۸۷ و۸۸ سیاست اعتمادسازی با تولید‌کنندگان بود. در واقع بنیاد این شرایط را ایجاد کرده تا هر تولیدکننده‌ای با هر سطح توانی که دارد از طریق سایت بنیاد به آنها مراجعه و طرح تولیدی را در قالبی که بنیاد مشخص می‌کند، برایشان تعریف کند. براساس اظهارات بی‌طرف از سه سال پیش که این بنیاد برای سروسامان دادن به بازار بازی‌های کامپیوتری وارد میدان شده، تاکنون ۴۰ بازی با حمایت بنیاد ساخته شده که از این تعداد ۵ بازی تاکنون وارد بازار شده و ۱۵ بازی دیگر در انتظار ورود به بازار است.

اما جریان به نحوی تغییر کرده که محصولات ایرانی که تا قبل از این در تعداد ۱۰ تا ۲۰ هزار نسخه وارد بازار می‌شد، هم‌اکنون در خواست‌هایی بالای صد هزار نسخه برای توزیع در بازار دارند و این یعنی تغییر سهم بازار بازی ایرانی.

نام برخی بازی‌های رایانه‌ای ایرانی

۱- نام بازی: گرشاسب

سبک بازی: اکشن اول شخص

رده سنی:۱۵+

قیمت: ۳۵۰۰ تومان

۲- نام بازی: شمشیر نادر

سبک بازی: اکشن شمشیربازی سوم شخص

رده سنی: ۱۸+

قیمت: ۶۵۰۰ تومان

۳- نام بازی: لطفعلی خان زند

سبک بازی:اکشن سوم شخص

رده سنی: ۱۲+