همراهی هلند با درخواست آمریکا برای محدودیت صادرات به چین
اگرچه دولت مارک روته، نخست‌وزیر هلند، تمایلی به اتخاذ یک تصمیم کلی ندارد، بیانیه‌های عمومی و منافع امنیت ملی نشان می‌دهد که در تایید درخواست‌های تعمیر و نگهداری چین در آینده، به کندی عمل خواهد کرد و به سرعت آنها را رد می‌کند. این امر ضربه‌ای به تلاش‌های چین برای ساخت صنعت تراشه داخلی خود خواهد بود، زیرا تعویض دستگاه‌های شرکت هلندی ASML تقریبا غیرممکن است و در صورت عدم نگهداری در طول زمان از کار خواهند افتاد. در عین حال، این اقدام، تلاش‌های دولت روته برای متوقف کردن شرکت ASML (بزرگ‌ترین شرکت هلندی)، از انتقال فعالیت به خارج از کشور را دشوار خواهد کرد.
یک عامل دیگر، اولویت‌های امنیتی هلند، به خصوص حمایت از اوکراین در جنگ علیه روسیه است. روته که به عنوان گزینه دبیرکل بعدی ناتو مطرح است، هفته گذشته در دیدار با شی جین پینگ، رئیس‌جمهور چین در پکن، درباره ASML صحبت کرد. وی پس از این دیدار گفت: «حمایت چین از روسیه در زمانی که هلند، اوکراین را به هواپیماهای اف۱۶ مجهز می‌کند، یک مشکل جدی است.» روته اظهار کرد: «بسیار مهم است که چین بفهمد هرگونه پیروزی برای روسیه در اوکراین، تهدیدی فوری برای هلند و اروپا خواهد بود. او از پاسخ مستقیم به این موضوع که آیا دولتش، مجوزهای مشتریان چینی ASML را رد خواهد کرد، خودداری کرد.»
رئیس‌جمهور چین هم به رسانه‌های دولتی گفت: «به روته در خصوص جدا شدن و قطع روابط با چین هشدار داده است.»
نقطه شروع
در حالی که پکن می‌گوید در جنگ اوکراین بی‌طرف است، شی یک اتحاد استراتژیک با ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهور روسیه، دارد. در مقابل، هلند، روسیه را مسوول سرنگونی پرواز ۱۷ مالزی (ام‌اچ ۱۷) در سال ۲۰۱۴ بر فراز شرق اوکراین می‌داند که منجر به کشته شدن ۱۹۸ شهروند هلندی شد. همچنین از دادگاه کیفری بین‌المللی مستقر در لاهه که حکم بازداشت پوتین را به اتهام جنایات جنگی صادر کرده است، حمایت می‌کند.
روته از چین خواست تا برای جلوگیری از دستیابی روسیه به کالاهایی که کاربردهای دوگانه نظامی و غیرنظامی دارند، مانند دستگاه‌های ASML و تراشه‌هایی که برای ساخت آنها استفاده می‌شود، اقدامات بیشتری انجام دهد. هر چند نظرات روته، به منزله سیاست مشابه سیاست آمریکا برای مخالفت احتمالی با درخواست مشتریان چینی برای تجهیزات ASML که تحت قوانین صدور مجوز قرار می‌گیرند، نیست؛ اما احتمالا نقطه شروع احتمالی دولت هلند را نشان می‌دهد.
شرکت ASML از اظهارنظر در این باره خودداری کرد. این شرکت پیش‌تر اعلام کرده بود به تمام مقررات صادرات عمل می‌کند. بارت گروتویس، قانون‌گذار پارلمان اروپا گفت: «هلند باید سیاست صادرات را در هماهنگی با متحدان بزرگ‌تر تعیین کند.» او اظهار کرد: «برای ما خیلی بهتر است که این کار را انجام داده و شرکت ASML را همراه با آمریکا یا در آینده همراه با اروپا سامان‌دهی کنیم و از نظر من، این بهترین راه پیش‌رو است.» انتظار می‌رود آلن استیوز، مسوول سیاست صادرات دولت جو بایدن، رئیس‌جمهور آمریکا، قراردادهای خدمات را در جلسه‌ای در این هفته با مقامات دولت هلند و مدیران ASML مطرح کند. دولت هلند باید پاسخ خود را با توجه به ترس از ضعیف شدن حمایت آمریکا از اولویت‌های امنیتی خود از جمله اوکراین، بسنجد، به خصوص اگر دونالد ترامپ، در انتخابات ریاست‌جمهوری نوامبر پیروز شود.
مورد به مورد
فرانس پل فون‌در‌پوتن از اندیشکده موسسه هلندی کلینگندال گفت: «اگر نقش آمریکا در ناتو کاهش یابد، احتمالا نفوذی که آمریکا در زمینه انتقال فناوری به چین دارد هم کاهش خواهد یافت. هلندی‌ها چین را به عنوان تنها کشوری که حداقل نوعی نفوذ بالقوه بر روسیه دارد، می‌بینند.» وزارت خارجه هلند که بر صادرات نظارت می‌کند، پنج‌شنبه گذشته اعلام کرد درخواست‌های مجوز چین را به همان روشی که سایرین انجام می‌دهد، به صورت مورد به مورد و با ارزیابی ریسک‌هایی که ممکن است در نهایت به استفاده‌های نظامی ناخواسته منجر شوند، بررسی خواهد کرد. اما تشخیص این موضوع به ویژه با توجه به سیاست‌های همجوشی نظامی و غیرنظامی شی برای مقامات هلندی دشوار خواهد بود.
اما برای شرکت ASML، آسیب ناشی از تعداد نامعلوم مجوزهای رد شده، تدریجی و محدود خواهد بود. تعمیر و نگهداری حدود ۲۰ درصد از درآمد این شرکت را تشکیل می‌دهد و چین سومین بازار بزرگ این شرکت هلندی، پس از تایوان و کره جنوبی است. این شرکت طی سه سال گذشته، ۱۰ میلیارد یورو (۱۱ میلیارد دلار) تجهیزات به سازندگان تراشه در چین فروخته است که بسیاری از آنها تحت هیچ محدودیت صادراتی قرار نمی‌گیرند. تعدادی از این تجهیزات به کارخانه‌های شرکت‌هایی نظیر اس‌کی هاینیکس و TSMC در چین رفته‌اند.
تراشه‌سازان یا کارخانه‌های چینی که مجوز آنها رد شده است، ممکن است به‌شدت ضربه بخورند؛ زیرا دستگاه‌های ASML برای ساخت تراشه‌ها ضروری هستند و تعویض آنها دشوار است. بر اساس گزارش رویترز، با این حال، کارشناسان می‌گویند تولیدکنندگان تراشه‌های چینی تاکنون تاب‌آوری شگفت‌انگیزی در برابر تحریم‌های آمریکا نشان داده‌اند و به یافتن راه‌هایی برای دور زدن آنها در آینده، ادامه خواهند داد.
