رستاخیز دوباره عکاسی آنالوگ به لطف هوش مصنوعی

در ماه گذشته میلادی، گوگل گوشی‌های سری پیکسل ۸ خود را رونمایی کرد که به کاربرانش امکان گرفتن عکس‌هایی به کمک هوش مصنوعی را می‌دهد. قابلیتی که «بهترین برداشت» (Best Take) نام دارد، به نرم‌افزار پیکسل این امکان را می‌دهد تا بهترین حالت از چهره هر فرد در یک گروه را شناسایی و انتخاب کند. به این ترتیب دیگر در عکس‌های خانوادگی چشم بچه‌ها بسته نمی‌افتد. ابزار دیگری به نام «ویرایشگر جادویی» (Magic Editor) هم این امکان را می‌دهد تا به کمک هوش مصنوعی موقعیت کل افراد یا اشیا را بعد از گرفتن عکس، دوباره جایابی کنید. در واقع هوش مصنوعی این امکان را می‌دهد تا پس‌زمینه عکس را به کلی تغییر بدهید. با این همه احتمالا عکاسان حرفه‌ای – به خصوص گروه میانسالان- چندان مجذوب این تکنولوژی‌های عکاسی جدید نمی‌شوند. برای این دسته از افراد که عکاسی را با دوربین‌های آنالوگ یاد گرفته‌اند، همچنان عکاسی با نوارهای فیلم‌های سلولوئیدی و ظهور آن در اتاق تاریک به صورت دستی، جذاب‌تر خواهد بود؛ چون حس خلق اثر را به شکلی واقعی در آنها ایجاد خواهد کرد. این همان فاصله‌ای است که میان عکاسان حرفه‌ای قدیمی و عکاسان امروز وجود دارد. با این اوصاف است که ورود هوش مصنوعی به این عرصه حتی می‌تواند نگرانی از عمیق‌تر شدن این شکاف را بیشتر هم بکند؛ تا جایی که بیم این می‌رود که در آینده‌ای نه چندان دور عکاسان چیزی بیش از یک سه‌پایه بیولوژیکی برای دوربین نباشند. در آن صورت، دستگاه ثبت تصاویر به خالق یک اثر تبدیل خواهد شد.

با این همه رونق دوباره بازار دوربین‌های عکاسی آنالوگ در سال گذشته، بارقه‌هایی از امید را به همراه آورده است. لایکا (Leica) که یکی از بزرگ‌ترین و معتبرترین سازندگان دوربین‌های عکاسی آنالوگ در جهان است، تقریبا از سال ۱۸۶۹ کار خود را آغاز کرده و دوربین‌های عکاسی آنالوگ آن در قرن بیستم به محبوبیت گسترده‌ای در جهان رسیدند و تحول بزرگی در جهان عکاسی ایجاد کردند. در اوایل قرن بیستم و به دنبال ظهور و پیشرفت عکاسی دیجیتال، بازار دوربین‌های لایکا هم مانند دیگر تولیدکنندگان بزرگ دوربین‌های عکاسی آنالوگ، از رونق افتاد. نسخه‌های دیجیتالی دوربین‌های سری  M لایکا حالا به عضوی جدانشدنی از جعبه ابزار عکاسان حرفه‌ای تبدیل شده‌اند و فروش آنها به طرز چشمگیری از دوربین‌های عکاسی آنالوگ سری M این شرکت پیشی گرفته است. تا پایان سال ۲۰۱۵ لایکا سالانه تنها ۵۰۰ دستگاه از دوربین‌های آنالوگ سری  M خود را به فروش می‌رساند.

این روند حالا معکوس شده است. انتظار می‌رود در سال ۲۰۲۳ لایکا ۵ هزار دوربین عکاسی آنالوگ سری  M را به فروش برساند که این رقم ۱۰ برابر بیشتر از فروش این دوربین‌ها در یک دهه قبل است. با تعمیم این آمار به روزهای آینده، لایکا انتظار دارد تا پایان سال جاری میلادی چیزی در حدود ۱۲ هزار دستگاه از دوربین‌های دیجیتال سری M خود را بفروشد. واقعیت این است که سهم ۴۰ درصدی دوربین‌های عکاسی آنالوگ از فروش کل دوربین‌های عکاسی این شرکت، رقم قابل‌توجهی به حساب می‌آید. این در حالی است که لایکا همچنان سعی دارد در هر زمینه‌ای از عکاسی دیجیتال به نوآوری ادامه دهد.

حالا همزمان با رستاخیز و رونق دوباره عکاسی آنالوگ در میان عکاسان حرفه‌ای، هر عکاس احتمالا دلایل خاص خودش را درباره این روند خواهد داشت. با این حال می‌توان حدس زد که عکاسی آنالوگ به عکاسان این احساس را القا می‌کند که عکس‌هایشان با خود آنها ارتباط دارند و این حسی است که در عکس‌های دیجیتال وجود ندارد. در عکاسی آنالوگ، وجود عکاس ضروری و بااهمیت است؛ از انتخاب فیلم و تنظیم دستی فیلترهای اپتکال گرفته تا ترکیب وضوح بهتر در تشت آب گرم برای ظهور فیلم زیر نور قرمز در اتاق تاریک. این حس نزدیکی در فرآیند عکاسی آنالوگ و انتظار برای تولد تصویر نهایی، همان چیزی است که عکاسی دیجیتال و هوش مصنوعی از آن بی‌بهره هستند و درست به همین خاطر هم هست که در این مورد خاص، پیشرفت تکنولوژی نتوانسته گروهی از مردم (عکاسان حرفه‌ای) را چندان راضی کند و با این اوصاف یک بار دیگر اقبال به دوربین‌های آنالوگ بازگشته است. به این ترتیب حتی اگر عکس‌های گرفته شده با هوش مصنوعی مولد به یک عرف رایج تبدیل شوند، همچنان دوربین‌های آنالوگ برای عکاسان حرفه‌ای محبوب باقی خواهند ماند.