کادر پزشکی چه نقشی در توسعه پلتفرمهای سلامت دیجیتال دارند؟
توسعه سلامت الکترونیک در گرو جلب اعتماد پزشکان
حدود ۱/ ۵ درصد فعالیت‌‌‌های پزشکی به صورت آنلاین انجام می‌شود
پذیرش بیمار در مطب مجازی
پلتفرمهای سلامت از بدو تولدشان برای جذب پزشکان و جلب اعتماد آنها اقدامات متفاوتی انجام داده‌‌‌اند. در همین راستا نیما فاضلی، مدیرعامل پلتفرم «دکتردکتر» درباره اقداماتی که تا امروز برای جذب پزشکان انجام داده است، به «دنیای‌اقتصاد» گفت: «دکتردکتر با معرفی امکانات و مزایای این پلتفرم به جذب پزشکان اقدام می‌کند. مزایای دکتردکتر برای پزشکان مختلف متفاوت است. برای مثال، اگر پزشکی سابقه طولانی طبابت و مراجعان زیادی داشته باشد، خدمات نوبت‌‌‌دهی آنلاین دکتردکتر به او کمک خواهد کرد تا فرآیند نوبت‌‌‌دهی را بهتر سازمان‌‌‌دهی کند. بیماران هم می‌توانند به‌‌‌صورت ۲۴ ساعته و در ۷ روز هفته، تنها با چند کلیک از طریق این پلتفرم نوبت بگیرند. دریافت نوبت آنلاین در روز و ساعت دلخواه باعث افزایش رضایت بیماران بیشتر می‌شود.»
او درباره خدمات ویژه دکتردکتر برای پزشکان جوانی که به تازگی کار طبابت را شروع کرده‌‌‌اند و این امکان را ندارند تا مطب داشته باشند یا در صورت راه‌‌‌اندازی مطب از تمام ظرفیت آن استفاده کنند، می‌‌‌گوید: «ما کمک می‌‌‌کنیم تا این گروه از پزشکان از طریق بازدیدهای سایت، نمایش اطلاعات در بخش دسته‌‌‌بندی‌‌‌ها و نظرات و رتبه‌‌‌ای که بیماران برای هر پزشک ثبت می‌کنند، بیماران بیشتری جذب کنند.»
مدیرعامل دکتردکتر در ادامه افزود: «دکتردکتر یک کانال ثانویه برای ویزیت بیماران ایجاد کرده است و این امکان را به پزشکان می‌دهد تا پیگیری‌‌‌ها و ویزیت‌‌‌های بعدی بیمار را به صورت تلفنی انجام دهند. نرم‌‌‌افزار مدیریت مطب یکی دیگر از امکاناتی است که دکتردکتر در اختیار پزشکان قرار داده است. این نرم‌‌‌افزار از نقطه نوبت‌‌‌دهی و پذیرش تا ثبت نسخه الکترونیک و پرونده الکترونیک، پزشکان را همراهی می‌کند و باعث بهبود نظم مطب می‌شود.»
او چشم‌‌‌انداز آینده این پلتفرم را این‌گونه توصیف می‌کند: «برنامه دکتردکتر برای آینده، بهبود محصولات و ویژگی‌‌‌های فعلی این پلتفرم و ایجاد ویژگی‌‌‌های جدیدی است که به پزشکان کمک می‌کند تا از تمام ظرفیت مطب خود استفاده کنند. همچنین یکی از اهداف اصلی ما در آینده این است که بتوانیم با نظم‌‌‌دهی کامل مطب‌‌‌ها، زمان انتظار بیماران را به کمتر از ۳۰ دقیقه برسانیم.»
کرونا و جذب پزشکان بیشتر
آن‌طور که فعالان حوزه می‌‌‌گویند کرونا به‌رغم چالش‌‌‌های بسیاری که با خود به‌‌‌همراه داشته تحولی بزرگ را در حوزه سلامت الکترونیک کشور ایجاد کرد. در همین راستا مهرشاد تیموری مدیرعامل پلتفرم سلامت «بقراط» نیز درباره دستاورد مشترک اعتماد و سلامت به «دنیای‌اقتصاد» می‌‌‌گوید: «شاید بیراه نباشد که بگوییم کرونا به‌رغم تمام سختی‌‌‌ها و تلخی‌‌‌هایی که برای جهان داشت، آغاز یکی از روندهای مهم توسعه سلامت عمومی در ایران شد. سلامت دیجیتال در دوران کرونا دیگر یک عبارت لوکس نبود و تلاش فعالان حوزه تکنولوژی و تیم‌‌‌های پزشکی استفاده از امکانی بود که روند درمان به شکل مطلوب‌‌‌تر و با آرامش بیشتری پیش رود. اما بقراط پیش از این همه‌گیری نیز همراه جامعه پزشکی بود. اگر به روزهای قبل از کرونا نگاه کنیم، خواهیم دید که طبیعتا در سال‌های اول سختی‌‌‌ها زیاد بود، به‌خصوص بعد از سال ۹۶ که ما حس کردیم چالش‌‌‌های اصلی سیستم مدیریت مطب و پرونده‌نویسی بقراط برطرف شده و آماده این است که عرضه عمومی شود. در سال ۹۷ تیم فروش خود را تشکیل دادیم و شروع به بازاریابی گسترده کردیم. در این مرحله کار سخت بقراط به تازگی شروع شد، به این خاطر که وقتی با تعداد بیشتری از پزشکان روبه‌رو شدیم و آنها را با بقراط آشنا می‌‌‌کردیم، با مقاومت بسیاری روبه‌رو می‌‌‌شدیم.»
او در ادامه افزود: «بقراط جامعه پزشکی را درک می‌‌‌کرد، اما مقاومت همچنان وجود داشت. دلیلش هم این بود که بقراط محصولی جدید برای پزشکان بود و تا پیش از آن تمام نرم‌‌‌افزارهای موجود به صورت آفلاین بودند. این گونه نرم‌‌‌افزارها نیز نیاز به نصب و سرور داشتند، و هزینه آنها با اینکه مبلغ بیشتری بود، ولی یک‌بار برای همیشه پرداخت می‌‌‌شد. اما در بقراط باید مبلغی مختصر به صورت سالانه پرداخت می‌‌‌شد. پس برخی از موارد مثل هزینه و نبود پرونده‌‌‌ها در سرور شخصی خود، پزشکان را در اعتماد به محرمانگی اطلاعات به شک می‌‌‌انداخت. اینها مشکلات ابتدایی بقراط برای بازاریابی بود. از سوی دیگر به نسبت در آن زمان پزشکان، بیشتر به فرآیندهای سنتی اقبال داشتند تا فرآیندهای آنلاین و دیجیتال.» تیموری با تاکید بر اینکه به مرور زمان این فرآیند جاافتاده‌‌‌تر شده و حالا بهتر پیش می‌رود، ادامه داد: «تیم ما به دنبال جذب بهترین پزشکان بود، چون اعتبار این استادان واسطه‌‌‌ای بود برای ورود دیگر پزشکان متخصص و مطرح کشور. با همین روش ادامه می‌‌‌دادیم و در حال اثبات جایگاه خود در بازار بودیم تا اینکه به دوره کرونا رسیدیم. همه‌گیری کرونا شرایط را بسیار تغییر داد و مطب‌‌‌ها بسته شد. این تعطیلی باعث شد درآمد پزشکان هم کمتر شود. در نهایت نیز پزشکان تمایلی به تمدید نرم‌‌‌افزار نداشتند. به طور کلی کرونا شرایط بقراط را بسیار بحرانی کرد.»
او در نهایت اضافه کرد: «کاری که ما انجام دادیم این بود که تمام سرویس‌‌‌های مشاوره آنلاین تصویری، تلفنی و متنی را به بقراط اضافه کردیم و نتوانستیم پزشکان را برای استفاده از سرویس آنلاین یاری دهیم؛ به این صورت که با حضور بقراط در خانه پزشک و استفاده پزشک از این پلتفرم به عبارتی گویا مطب در خانه خود پزشک حاضر بود. پزشکان می‌توانستند با استفاده از بقراط بیماران جدید را ویزیت کنند، به سوابق قبلی بیماران دسترسی داشته باشند و همچنین پرونده‌‌‌های جدید تشکیل دهند. همچنین ما با استفاده از بقراط و امکان مشاوره آنلاین رایگان توانستیم با همکاری برخی از پزشکان به وظیفه اجتماعی خود نیز عمل کنیم. حالا در روز پزشک در بقراط باید بیشتر و با عشق و قدرت فراوان دست پزشکانی را بفشاریم که اهمیت ورود تکنولوژی به جریان درمان را درک کردند و با هم‌‌‌قدم شدن خود با بقراط امکان دسترسی عادلانه جامعه به خدمات پزشکی را فراهم کردند.»
مدیرعامل بقراط در پایان چشم‌‌‌انداز آینده این پلتفرم را اینچنین توصیف می‌کند: «هدف اصلی بقراط تبدیل شدن به یک بیمارستان مجازی در ایران است که حرف‌‌‌های زیادی برای گفتن دارد. قطعا در این مسیر همراهی پزشکانی که قسم بقراط را هرگز فراموش نخواهند کرد، مهم‌ترین رکن برای ما در جهت رسیدن به این هدف است. البته که در این روزها مشکلاتی مانند قطعی برق و اینترنت که باعث ایجاد اختلال در عملکرد دیتاسنترها شده، اعتماد پزشکان را خدشه‌‌‌دار کرده است؛ چرا که اعتماد پزشک به پلتفرم است و در جریان مشکلات زیرساختی نیست و حق دارد که انتظار ارائه خدمات با‌ثبات و باکیفیت را داشته باشد. در صورت تداوم این مشکلات، می‌توانیم شاهد دلسردی پزشکان به سلامت دیجیتال و هدر رفتن زحمات تمام پلتفرمها و استارت‌آپ‌ها در این سال‌ها باشیم.»
در تایید اهمیت حضور و همراهی پزشکان با پلتفرمهای سلامت دیجیتال، مدیرعامل «اسنپ دکتر» هم نقش آنها را کلیدی می‌‌‌داند و در گفت‌وگو با «دنیای‌اقتصاد» تاکید می‌کند: «پزشکان، یکی از مهم‌ترین اعضای تیم بزرگ اسنپ‌‌‌دکتر هستند که کلیدی‌‌‌ترین نقش را در تسهیل دسترسی کاربران به خدمات پزشکی ایفا و کمک می‌کنند تا کاربران در سریع‌‌‌ترین زمان ممکن، بهترین و موثرترین راهنمایی‌‌‌های پزشکی را دریافت کنند. در یک سال گذشته تلاش کرده‌‌‌ایم که حلقه پزشکان خود را بزرگ‌تر کنیم تا هم مردم بتوانند از توانمندی‌‌‌ها و مهارت‌‌‌های تعداد بیشتری از پزشکان حاذق کشور بهره‌‌‌مند شوند و هم پزشکان در سراسر ایران فرصت همکاری با ما و ارتباط با کاربران از سراسر کشور برای طبابت و درمان را پیدا کنند. ما توانسته‌‌‌ایم در یک سال گذشته نزدیک به ۳هزار پزشک جدید را جذب کنیم که بیشتر آنها پزشکان متخصص بوده‌‌‌اند.»
گلرخ داوران در ادامه می‌‌‌افزاید: «همچنین فرآیند ثبتنام پزشکان در اسنپ‌‌‌دکتر تسهیل شده و در حال حاضر پزشکان عمومی و متخصص می‌توانند با چند کلیک و با ارائه اطلاعات هویتی و بارگذاری مدارک از جمله کارت ملی، کارت نظام پزشکی و پروانه طبابت، ثبتنام اولیه خود را در سایت انجام دهند. بعد از ثبتنام صلاحیت پزشک و اعتبار عضویت نظام پزشکی و همچنین پروانه مطب را از طریق سامانه امتا بررسی می‌‌‌کنیم و در صورت تایید، پزشک به عضویت اسنپ‌‌‌دکتر درمی‌‌‌آید. بررسی مجوزها بعد از شروع به فعالیت پزشک در پلتفرم اسنپ‌‌‌دکتر هم به صورت دائم از طریق سامانه امتا انجام می‌شود. پزشک موظف است در راستای اختیارات و مجوزهای خود عمل کند و ما به عنوان یک پلتفرم مداخله‌‌‌ای در محتوای مشاوره او با کاربر نداریم. اما با دریافت بازخورد از کاربران و انجام نظرسنجی از آنها سعی می‌‌‌کنیم کیفیت مشاوره پزشکان را افزایش دهیم. همچنین در راستای ارتقای کیفیت مشاوره آنلاین، تلاش می‌‌‌کنیم با ارائه محتواهای آموزشی که از سوی پزشکان همکار آماده شده، پزشکان را با ویژگی‌‌‌های خاص پزشکی آنلاین آشنا کنیم.»
داوران در خصوص برنامه این پلتفرم برای آینده می‌‌‌گوید: «یکی از مزایایی که سبب شده مردم از پلتفرمهای ارائه‌‌‌دهنده خدمات پزشکی مانند اسنپ‌‌‌دکتر استقبال کنند، تسهیل دسترسی به پزشکان متخصص در هر زمان و هر مکان بر بستر مجازی است و ما در نظر داریم تا این مزیت را با جذب پزشکان مطرح و شناخته‌شده کشور تقویت کنیم تا دسترسی کاربران در سراسر ایران به پزشکانی که به دلیل بُعد مسافت یا حجم بالای بیماران، امکان مراجعه به آنها دشوار یا محدود است، تسهیل شود. دسترسی همگان به خدمات باکیفیت پزشکی یکی از اهداف ما در اسنپ‌‌‌دکتر است که به افزایش عدالت اجتماعی کمک می‌کند.»
کاهش هزینه‌‌‌های درمان و برقراری عدالت اجتماعی
آن‌طور که فعالان حوزه معتقدند دیجیتالی شدن حوزه سلامت باعث کاهش هزینه‌‌‌های بیماران می‌شود. در همین راستا بهراد آزادی بنیان‌گذار و مدیرعامل پلتفرم «دکترتو» نیز درخصوص تسهیل دسترس‌‌‌پذیری کاربران به پزشک و کاهش هزینه‌‌‌های درمان به «دنیای‌اقتصاد» می‌‌‌گوید: «یکی از مواردی که در دکترتو بسیار مورد توجه قرار گرفته، دسترسی آسان است. شاید در گذشته بیمار مجبور بود از یک شهر کوچک برای مراجعه به پزشک مد نظرش به شهر دیگری برود و در نهایت در همان روز هم نمی‌توانست از آن پزشک وقت حضوری بگیرد و بعضا نیاز بود که بیمار دو تا سه بار برای گرفتن نوبت حضوری به مطب پزشک مراجعه کند. در پلتفرم دکترتو بیمار می‌تواند از راه دور نوبت بگیرد و از بسیاری از پزشکان مشاوره آنلاین دریافت کند؛ در نتیجه دیگر نیازی به سفرهای اینچنینی نخواهد بود. در مشاوره آنلاین هم بیمار می‌تواند مدارک پزشکی‌‌‌اش را بارگذاری کند تا پزشک ببیند و در بسیاری از موارد نیازی به معاینه نیست و پزشک می‌تواند روی مدارک پزشکی بیمار مانند آزمایش‌‌‌ها، ام‌‌‌‌‌‌آرآی و... قضاوت پزشکی‌‌‌اش را انجام دهد. موضوع دیگری که وجود دارد کاهش هزینه‌‌‌های درمان است. بیماران همچنین از طریق این پلتفرم می‌توانند ببینند که پزشکان چه بیمه‌‌‌هایی را قبول می‌کنند و دیگر برای متوجه شدن این موضوع نیازی به رفتن به مطب پزشک ندارند.»
او در ادامه افزود: «در حال حاضر با حدود ۳۰هزار پزشک، مراکز درمانی و درمانگر در حال همکاری هستیم که روی وب‌سایت این پلتفرم پروفایل دارند و سرویس‌‌‌دهی انجام می‌دهند. ما میزان مشارکت این مراکز و پزشک‌‌‌ها را با استفاده از پنل‌‌‌هایی که در اختیارشان گذاشته‌‌‌ایم، رصد می‌‌‌کنیم و متوجه شده‌‌‌ایم که به‌‌‌طور روزانه تقاضای استفاده از این پنل‌‌‌ها زیادتر می‌شود. امکاناتی که به پزشکان ارائه می‌‌‌دهیم به آنها در خصوص مدیریت مطب و مراکزشان کمک می‌کند. ارائه نظرات توسط کاربران و بیماران باعث شده تا ارتباط موثرتری میان بیمار و پزشک شکل بگیرد. این پلتفرم به بهبود ارائه سرویس‌‌‌دهی به کاربران و بیماران کمک بسیاری می‌کند.»
آزادی در خصوص سرویس جدید دکترتو می‌‌‌گوید: «با توجه به نیاز به دیجیتالیزه شدن خدمات سلامت و تغییر عادات و رفتار خرید کاربر چه در حوزه سلامت و چه درحوزه‌‌‌های دیگر کاملا مشخص است که کلیه مراکز درمانی و مطب‌‌‌ها جهت بهبود خدماتشان باید از سرویس‌‌‌های سلامت دیجیتال استفاده کنند. برای مثال ما در پایان سال گذشته سرویسی معرفی کرده‌‌‌ایم که پزشکان و مراکز در صورت امکان سرویس‌‌‌های کلینیکی و پاراکلینیکی با تخفیف ارائه کنند.»
قانون‌گذاری؛ چالش اصلی حوزه سلامت الکترونیک
البته حوزه سلامت الکترونیک در ایران چالش‌‌‌های بسیاری دارد و همین چالش‌‌‌ها اعتماد پزشکان و سرمایه‌گذاران را به این حوزه از بین می‌‌‌برد. احمد طاهرخانی مدیرعامل «هومکا» با بیان اینکه در حال حاضر بزرگ‌ترین چالش سلامت الکترونیک موضوع قانون‌گذاری است، به «دنیای‌اقتصاد» گفت: «بزرگ‌ترین مساله‌ای که در حال حاضر در حوزه سلامت الکترونیک وجود دارد موضوع قانون‌گذاری است. بازیگران زیادی - چه کوچک و چه بزرگ- در این حوزه حضور دارند و بخش‌‌‌های سنتی حوزه سلامت هم به سمت الکترونیکی شدن حرکت می‌کنند. با این حال هنوز بحث قانون‌گذاری این حوزه مشخص نشده است و این موضوع یک سردرگمی را برای تمام بازیگران این صنعت به وجود آورده است. این موضوع علاوه بر سردرگمی، مخاطراتی را نیز ایجاد کرده است. برطرف شدن این چالش می‌تواند یکی از محرک‌‌‌های رشد و توسعه بازار سلامت الکترونیک باشد.»
طاهرخانی همچنین درباره اقداماتی که در پلتفرم «هومکا» انجام شده است، می‌‌‌گوید: «ما در هومکا سعی کرده‌‌‌ایم که دسترسی به خدمات آزمایشگاهی و پزشکی را برای افرادی که مشغله زیادی دارند و ممکن است در فرآیند چکاپ سهل‌‌‌انگاری کنند، آسان کرده‌‌‌ایم. ما همچنین سعی کرده‌‌‌ایم که فرهنگ چکاپ کردن را توسعه دهیم. دسترسی افراد را به آزمایشگاه‌‌‌های باکیفیت بیشتر کنیم و بیماران در مرحله کم‌‌‌‌برخوردار هم بتوانند به آزمایش باکیفیت دسترسی داشته باشند و هم از طریق فضای آنلاین به پزشکان دسترسی پیدا کنند.»
ژوبین علاقبند، مدیرعامل گروه سرمایه لیان نیز در نشست فعالان اکوسیستم اقتصاد دیجیتال با وزیر امور اقتصادی و دارایی که روز دوشنبه هفته گذشته برگزار شد، با اشاره به مشکلات سلامت الکترونیک در ایران گفت: «سلامت الکترونیک از سایر حوزه‌‌‌های تجارت آنلاین در ایران و دنیا عقب‌‌‌تر است، حجم کوچکی از بازار را در اختیار دارد و حدود ۱/ ۵درصد فعالیت‌‌‌های پزشکی به صورت آنلاین انجام می‌شود. بنابراین زمان مناسبی است که قوانین این حوزه تدوین شوند تا خلأهای قانونی که به خاطر دیجیتالی شدن حوزه سلامت به وجود آمده‌‌‌اند، پیش از آنکه پلتفرمها خیلی بزرگ شوند، برطرف شوند.»
آن‌طور که به‌‌‌نظر می‌رسد حوزه سلامت الکترونیک در ایران با چالش‌‌‌های بسیاری روبه‌روست. در این مدت فعالان حوزه سلامت بارها از نبود رگولاتور صحبت کرده و نسبت به عواقب این اتفاق هشدار داده‌‌‌اند. آن‌طور که مدیران پلتفرمهای سلامت می‌‌‌گویند این چالش نه‌‌‌تنها باعث از دست رفتن اعتماد پزشکان می‌شود بلکه ریسک ایجاد‌شده، جذب سرمایه را نیز غیرممکن می‌کند.
