سونیتا سراب پور- «انتصاب نیکزاد به عنوان سرپرست وزارت ارتباطات و تقی پور به عنوان مشاور رییس‌جمهوری در امور ارتباطات» این تیتر خبری است که شنبه شب روی پایگاه اطلاع‌رسانی ریاست جمهوری قرار گرفت. خبری که شاید هیچ یک از فعالان حوزه آی‌تی آن هم بدون هیچ مقد‌مه‌ای، پیش‌بینی نمی‌کردند. تصمیم‌گیری ریاست‌جمهوری در خصوص این تغییر آنقدر سریع و در ساعتی اعلام شد که حتی بسیاری از روزنامه‌های صبح کشور نیز از چاپ آن باز ماندند. هرچند که طی چند ماه گذشته و با مطرح شدن دوباره طرح ادغام وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات با وزارت راه و شهرسازی، برخی چنین روزی را پیش‌بینی می‌کردند، اما هیچ‌کس فکرش را هم نمی‌کرد که این اتفاق و جابه‌جایی اینگونه رقم بخورد.

حالا با این تصمیم‌گیری یک شبه گمانه‌زنی‌های مختلفی در خصوص برکناری وزیر ارتباطات مطرح می‌شود. برای مثال برخی معتقد هستند با واگذاری شرکت مخابرات ایران به بخش خصوصی و قرار گرفتن پست و پست بانک در صف واگذاری به بخش خصوصی براساس قانون اصل ۴۴ و روی کار آمدن شورای عالی فضای مجازی به عنوان یک نهاد سیاست‌گذار در بخش ICT کشور، باید زودتر از اینها روی ساختار وزارت ارتباطات تجدیدنظر می‌شد. اما از سوی دیگر برخی عملکرد ضعیف وی در حوزه ارتباطات و فناوری اطلاعات و مخصوصا بی‌توجهی وی به توسعه اینترنت در کشور را دلیل این برکناری می‌دانند.

طرح‌های رویایی

به باور بسیاری از کارشناسان و فعالان حوزه ICT، برنامه‌های منسجم و و قوی رضا تقی‌پور به عنوان وزیر هشتم وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات، در مقایسه با وزرای پیشین این وزارتخانه، باعث کسب رای اعتماد وی از مجلس هشتم شده بود. تقی‌پور برنامه‌های اجرایی خود را در پنج محور یعنی توسعه زیرساخت‌های ارتباطات، توسعه فناوری اطلاعات به منظور رشد سریع کشور، توسعه فناوری‌های هوایی، پست و ۱۶ بند شامل مدیریت ساختار و نیروی‌انسانی، تنظیم‌مقررات، آموزش و پژوهش و فناوری، بازار خدمات و سرمایه‌گذاری، شبکه‌های تلفن همراه، شبکه‌های تلفن ثابت، تقویت نظام ارتباطات و فناوری اطلاعات، اینترنت، ارتباطات رادیویی، فضای فرکانسی، فناوری‌های فضایی، خدمات پستی، خدمات پست بانک، تعاملات منطقه‌ای و بین‌المللی، حمایت از تولید‌کنندگان الکترونیک و مخابرات، خصوصی‌سازی و آزادسازی، امنیت فضای تبادل اطلاعات ارائه کرده است.

اما حالا و با باقی ماندن تقریبا چند ماه به پایان صدارت تقی‌پور بر وزارت ارتباطات و برکناری ناگهانی وی از این پست، نگاهی به عملکرد چند ساله وی نشان می‌دهد که او نیز نتوانسته است به وعده‌های خود جامعه عمل بپوشاند. برای مثال یکی از وعده‌های اصلی که تقی‌پور قبل از گرفتن رای اعتماد از مجلس عنوان می‌کرد، مربوط به توسعه پهنای باند و افزایش سرعت اینترنت کاربران خانگی بود. در بخشی از برنامه‌های پیشنهادی تقی‌پور در قسمت اینترنت آمده بود که مبحث اینترنت پرسرعت (Broadband) یکی از موارد مهمی است که باید مورد توجه بیشتر واقع شود. به همین دلیل و در راستای گسترش استفاده از آن در کشور اقداماتی نظیر ادامه سالم‌سازی و گسترش خدمات اینترنت، استفاده بهینه از این فناوری برای توسعه همه جانبه، متصل کردن مراکز و دستگاه‌های مختلف کشور به اینترنت، افزایش ظرفیت اینترنت کشور به حد مورد نیاز، افزایش ضریب نفوذ کاربران داده‌ها و افزایش تعداد پورت‌های پرسرعت واگذار شده صورت خواهد گرفت.

اما با تکیه زدن تقی‌پور بر صندلی وزارت ارتباطات و اطلاعات، توسعه اینترنت پرسرعت در کشور در برنامه‌هایی مانند راه‌اندازی اینترنت پاک یا حلال، تلاش برای راه‌اندازی شبکه ملی اطلاعات و برنامه‌های ملی دیگری از این دست خلاصه شد. همچنین در حالی که وی اینترنت را یکی از ابزارهای اصلی پیشرفت کشور در تمام حوزه‌ها می‌دانست به ناگاه این ابزار پیشرفت به ابزاری برای جاسوسی تبدیل شد.

تقی‌پور در گفت‌وگوهای مختلف خود قول داده بود سرعت اینترنت را ۷۵ تا ۱۰۰ برابر کند، و همچنین برنامه‌هایی نیز برای برداشتن محدودیت سرعت کاربران خانگی در نظر گرفته بود، بعدها و در اظهارنظری متفاوت، سرعت فعلی پهنای باند اینترنت را برای کاربران خانگی کافی دانست و اعلام کرد: اگر پهنای باند اینترنت با سرعت ۱۲۸ کیلوبیت در ثانیه با کیفیت بالا در اختیار کاربران خانگی قرار گیرد، مشکلی در این رابطه وجود نخواهد داشت. همچنین وی یادآور شده بود که وزارت ارتباطات به دنبال ارائه پهنای باند با کیفیت مناسب به کاربران است. همچنین وی در اظهارنظرهای سال گذشته تلاش کرد که ضعف سرعت و کیفیت اینترنت را به راه‌اندازی شبکه اینترنت ملی متصل کند. شبکه‌ای که قرار است تا پایان برنامه پنجم توسعه یعنی زمانی که دولت و وزرای آن تغییر می‌کند راه‌اندازی شود.

فراموشی شاخص‌های توسعه‌ای

ضربه به بخش خصوصی

برخی فعالان و کارشناسان معتقدند وزیر ارتباطات در چند سال اخیر آنقدر کم کار و حضورش در حوزه آی سی تی کشور کم رنگ بوده که نمی‌توان هیچ گزارش عملکردی از وی ارائه داد. مسعود داوری‌نژاد، رییس سابق سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی، در این خصوص می‌گوید: «ایشان در حوزه‌هایی که باید حضور مستمر و پررنگی داشته باشند به هیچ وجه دیده نمی‌شوند و حتی در سازمان تنظیم مقررات هم که یکی از اعضای اصلی کمیسیون هستند به ندرت حضور داشتند همچنین به دلیل عدم آگاهی کامل ایشان با این حوزه، عکس‌العمل‌هایی را از طرف او در مقابل فشارهایی که به بخش خصوص وارد می‌شود نمی‌دیدیم.» مسعود ریاضیات، رییس انجمن ISPهای کشور نیز با اشاره به عملکرد ضعیف تقی پور طی چند سال صدارتش در وزارت ICT به عدم توسعه اینترنت در کشور اشاره می‌کند و می‌گوید: «هم‌اکنون کشور، در حدود ۳۰ میلیون کاربر اینترنت دارد، اما سهم اینترنت پرسرعت و وایمکس از این آمار بسیار کم است و این در حالی است که گسترش بخش ارتباطات بی‌سیم کشور، از جمله اهداف برنامه پنجم توسعه است که طی آن مقرر شده تا پایان سال ۹۵ بیش از ۶۰درصد ارتباطات خانگی و ادارات به اینترنت پرسرعت تجهیز شوند که براین‌اساس باید حداقل ۱۲میلیون پورت پرسرعت در کشور نصب و راه‌اندازی شود. اما در حال حاضر چیزی در حدود ۳ میلیون پورت منصوبه و ۲میلیون پورت دایری اینترنت پرسرعت داریم و همین اعداد نشان دهنده فاصله و ضعف در اجرای برنامه‌ها را نشان می‌دهد.» وی در ادامه می‌افزاید: «یکی دیگر از ضعف‌های وزیر ارتباطات عدم مدیریت و کنترل سازمان‌ها و شرکت‌های زیر مجموعه‌اش بوده است. برای مثال مدیریت ضعیف وی روی فعالیت شرکت زیرساخت باعث ضربه‌های جبران‌ناپذیری به بخش خصوصی شده است. برای مثال تعلل و کارشکنی شرکت زیرساخت و اجرای قراردادهای یک طرفه در بخش تلفن اینترنتی تا کنون باعث ورشکسته شدن بسیاری از شرکت‌های خصوصی فعال در این بخش شده است.» در همین زمینه عباس پورخصالیان، ‌کارشناس حوزه مخابراتی با اشاره به برنامه‌های وزیر ارتباطات قبل از دریافت رای اعتماد مجلس می‌گوید: «ایشان در برنامه‌های خود اشاره‌هایی به ایجاد تحول در حوزه‌هایی چون بانکداری الکترونیک، آموزش الکترونیک، سلامت الکترونیک، امنیت الکترونیک و... داشتند اما حالا و با گذشت چندسال از این وعده‌ها می‌بینیم که هیچ اتفاقی در این بخش‌ها نیفتاده است.» به باور وی مدت زمان صدارت تقی‌پور بر وزارت ICT نه تنها حوزه آی تی متحول نشد، بلکه رکود حاکم بر این حوزه بیشتر از پیش شده است. حالا با برکناری وزیر ارتباطات و واگذاری پست وی به فردی که شاید چندان تخصصی نسبت به حوزه ارتباطات و فناوری اطلاعات ندارد کلاف سر درگم توسعه ارتباطات و فناوری اطلاعات در کشور پیچیده و پیچیده‌تر می‌شود. با اوضاعی که صعنت ارتباطات و فناوری اطلاعات کشور این روزها پیش رو دارد گویا کاربران ایرانی باید تا استفاده از خدمات نوین و پیشرفته دنیای فناوری اطلاعات حالا حالاها صبرکنند. به گفته کارشناسان این حوزه تاکنون وزارت ارتباطات ایران به هیچ کدام از برنامه‌های از قبل تعیین شده در حوزه آی‌تی نرسیده است و حال نیز با برکناری وزیر ارتباطات و زمزمه‌هایی برای ادغام این وزارتخانه با یک وزارتخانه‌ دیگر، مشخص نیست که چه سرنوشتی برای فعالان و طرح‌های این حوزه در انتظار است. تمام این اتفاقات نیز در حالی رخ می‌دهد که قرار است ایران در افق ۱۴۰۴ ساله به مقام اول علمی و فناوری منطقه آسیای جنوب غربی دست پیدا کند.

عضو شورای عالی فضای مجازی اعلام کرد

برکناری وزیر ارتباطات ربطی به فعالیت‌های شورا ندارد

عضو شورای‌عالی فضای مجازی کشور در پی برکناری وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات، گفت: برکناری رضا تقی‌پور از این وزارتخانه ارتباطی با فعالیت‌های شورای‌عالی فضای مجازی ندارد و تاکنون موضوع ادغام وزارت ارتباطات در وزارت راه از سوی رییس شورا در این شورا مطرح نشده است.

علیرضا شاه میرزایی - عضو حقیقی شورای‌عالی فضای مجازی در گفت‌وگو با خبرگزاری مهر، در واکنش به خبر برکناری وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات گفت: موضوع تغییر یا برکناری وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات از سوی رییس شورای‌عالی فضای مجازی به هیچ عنوان در این شورا مطرح نشده و تصمیم اخذ شده از سوی محمود احمدی‌نژاد به عنوان رییس دولت گرفته شده است. وی تصریح کرد: رییس‌جمهوری به عنوان رییس دولت در این زمینه تصمیم‌گیری کرده است و این موضوع را نباید به هیچ وجه مربوط به تشکیل شورای‌عالی فضای مجازی و برنامه‌های آن دانست.