استفاده از بلاک‌چین برای مقابله با سرقت و قاچاق گوشی تلفن‌همراه
به گزارش پژوهشگاه ارتباطات و فناوری اطلاعات، با توجه به ظهور فناوری زنجیره بلوکی و گسترش استفاده از این فناوری در حوزه‌های مختلف کاربردی، پروژه‌ای در این پژوهشگاه برای شناسایی ابعاد فنی این فناوری و نیز تعیین فرصت‌های بهره‌برداری از آن در حوزه فناوری ارتباطات اجرا شد. با انجام این پروژه، علاوه بر کسب دانش فنی مرتبط با فناوری زنجیره بلوکی توسط کارشناسان پژوهشگاه ICT، فرصت‌های متعددی نیز جهت رفع چالش‌های پیش روی فناوری ارتباطات با استفاده از زنجیره بلوکی شناسایی شد. دکتر قلمی اسگویی از اعضای هیات علمی گروه ارتباطات ثابت پژوهشکده فناوری ارتباطات پژوهشگاه به‌عنوان مجری پروژه ضمن اعلام مطلب فوق گفت: یکی از کاربردهای نوین مورد توجه در فناوری زنجیره بلوکی در سطح جهان، حوزه مقابله با سرقت و قاچاق تجهیزات مخابراتی، از جمله گوشی‌های تلفن‌همراه است. باندهای خلافکار متعددی در بخش‌های مختلف جهان، اقدام به سرقت گوشی‌های همراه و قاچاق آنها به سایر کشورها می‌کنند. برای مثال برآوردهای سال ۲۰۱۷ نشان می‌دهد که درآمد باندهای سرقت گوشی همراه، از طریق فروش گوشی‌های مسروقه به روزانه ۵۵۰ هزار دلار می‌رسد. همچنین برآوردهای سال‌های اخیر نشان می‌دهد که روزانه ۹۰۰ سرقت گوشی همراه در سطح کشور اتفاق می‌افتد. از این رو لازم بود که راهکاری جامع طراحی شود که درکنار سامانه رجیستری گوشی همراه که برای مقابله با ورود غیرقانونی گوشی‌های نو در کشور طراحی و اجرا شده است، امکان مقابله با سرقت گوشی‌های همراه نیز فراهم شود. از طرفی با توجه به ماهیت بین‌المللی مساله قاچاق گوشی‌های مسروقه، لازم است راهکار توسعه داده شده به‌گونه‌ای باشد که به سادگی امکان استفاده توسط اپراتورهای سایر کشورها را نیز داشته باشد. دکتر قلمی اسگویی افزود: این پروژه با همکاری و مشاوره سازمان تنظیم مقررات اجرایی شده و در آن از نظرات همه بخش‌های تاثیرگذار نظیر اپراتورهای تلفن‌همراه، نیروی انتظامی و قوه قضائیه جهت احصای نیازمندی‌ها و الزامات کارکردی و کارآیی راهکار جامع مقابله با سرقت و قاچاق گوشی‌های استفاده شده است. وی گفت: در صورت عملیاتی کردن این راهکار و اجرای آن در سطح شبکه درآینده می‌توان از آن در جهت تکمیل و بهبود طرح رجیستری مستقر در وزارت صمت و سازمان تنظیم مقررات بهره‌برداری کرده و از مزایای زنجیره بلوکی در این حوزه بهره‌مند شد. قلمی اسگویی اظهار کرد: از ویژگی‌های عمده این راهکار، دارا بودن قابلیت مقیاس‌پذیری لازم برای انجام عملیات پرس‌وجو با تعداد بالا توسط بازیگران است. همچنین، این نمونه آزمایشگاهی به گونه‌ای طراحی شده است که امکان حضور نظارتی سایر بازیگران را به سادگی فراهم می‌کند و با ارائه سطح مطلوبی از شفافیت برای ذخیره‌سازی داده‌های راهکار، زمینه برقراری اعتماد میان سازمان‌های مشارکت‌کننده در راه‌اندازی سامانه مقابله با سرقت و قاچاق گوشی‌های همراه را ممکن می‌کند. بنابراین گزارش در توسعه راهکار مقابله با سرقت/ قاچاق گوشی‌های تلفن‌همراه از پلت‌فرم هایپرلجر فابریک استفاده شده است. ماحصل توسعه راهکار مقابله با سرقت/ قاچاق گوشی‌های همراه، یک نمونه آزمایشگاهی است که فرآیندهای عملیاتی آن در عین توزیع شدگی براساس نیازمندی‌های بازیگران درگیر در موضوع مقابله با سرقت و قاچاق گوشی‌های همراه طراحی و پیاده‌سازی شده‌اند. باید توجه داشت که پلت‌فرم هایپرلجر فابریک، یک زنجیره بلوکی سازمانی و متن باز است که در آن بازیگران مشارکت‌کننده در راه‌اندازی راهکار، کاملا احراز هویت می‌شوند که این مهم به نوبه خود، زمینه برقراری سطح بالاتری از اعتماد را نیز میان بازیگران فراهم می‌کند که در این پروژه نیز از این پلت‌فرم استفاده شده است.
این عضو هیات علمی ادامه داد: علاوه بر این، با توجه به روند توسعه شبکه‌های نسل جدید، سعی شده است ساختار پیاده‌سازی راهکار توسعه‌یافته به‌گونه‌ای باشد که امکان استقرار در محیط‌های پردازش ابری و در هسته‌های شبکه‌های دارای توابع مجازی‌سازی شده شبکه را نیز داشته باشد. همچنین راهکار موردنظر، با این دیدگاه توسعه یافته است که امکان جلوگیری از فعالیت هرگونه دستگاه غیرمجاز در شبکه‌های آینده از جمله شبکه ۵G و IoT را نیز داشته باشد.
وی یادآور شد درحال‌حاضر، نمونه آزمایشگاهی راهکار مقابله با سرقت و قاچاق گوشی همراه مبتنی بر زنجیره بلوکی در پژوهشکده فناوری ارتباطات پژوهشگاه ICT، به‌صورت عملیاتی نصب و راه‌اندازی شده است و در گام‌های بعدی انتظار می‌رود که با بهینه‌سازی سطح کارآیی مورد نیاز بازیگران، نسخه پایلوت میدانی این راهکار نیز توسعه و عرضه شود.
