چگونه مهم‌ترین ابزار رئیس‌جمهور به بزرگ‌ترین دشمن او تبدیل شد
ترامپ یا توییتر؛ برنده کیست؟
در آن زمان استدلال شبکه‌های اجتماعی این بود که پلت‌فرم‌ها دخالتی در محتوا انجام نمی‌دهند با این حال این استدلال با توجه به موج گسترده فیک‌نیوز که منجر به تصمیم‌گیری جمع گسترده‌ای از مردم شد مورد تردید قرار گرفت. در این دوره و با گذشت چهارسال شبکه‌های اجتماعی در انتخابات آمریکا رویکرد متفاوتی در پیش گرفتند. این شبکه‌ها این بار به‌طور جدی روی محتواهای پرمناقشه وارد پروسه تصمیم‌گیری شدند و کار به جایی رسید که بارها و بارها روی محتواهای مربوط به رئیس‌جمهور آمریکا برچسب گمراه‌کننده یا نادرست زدند، تلاش گسترده‌ای برای مقابله با فیک‌نیوز انجام دادند و برخی اکانت‌های طرفداران وی را هم اساسا مسدود کردند. حتی اعلام پیروزی زودهنگام ترامپ را با اعلان‌هایی رد کردند.
با همه این تلاش‌ها حالا این شبکه‌ها زیر این اتهام قرار دارند که اصول بی‌طرفی را نقض یا سختگیری بیش از حدی بر یک طرف انتخابات- ترامپ- روا داشته‌اند.
توییتر و ترامپ
رابطه توییتر و ترامپ را می‌توان یکی از عجیب‌ترین روابط یک شبکه اجتماعی و رئیس‌جمهور یک کشور دانست. رابطه‌ای که در انتخابات اخیر به جاهای باریکی رسید. ترامپ از روز نخست ریاست‌جمهوری خود نشان داد بخش مهمی از کارهای رسمی خود را از طریق توییتر انجام می‌دهد. عزل و نصب وزرا و مقامات، حمله به دولت‌ها و رقبا و هشدار و... همه باعث شد توییتر ترامپ به یکی از پرمناقشه‌ترین اکانت‌های شبکه‌های اجتماعی تبدیل شود. به‌رغم اینکه ماهیت شبکه‌های اجتماعی قابل مقایسه با مسیرها و چارچوب‌های رسمی نیست اما ترامپ توییتر را به ابزار رسمی‌اش تبدیل کرد که پتانسیل زیادی برای او و سیاست‌های کاخ‌سفید ایجاد می‌کرد. حتی قبل از انتخابات هم توییتر نشان داد دیگر سعه صدر سابق را نسبت به اکانت و محتواهای آتشین ترامپ ندارد. در جریان تظاهرات در اعتراض به کشته شدن جورج فلوید توییتر یکی از توییت‌های ترامپ را با نشان «ستایش از خشونت» برچسب زد که سروصدای زیادی به پا کرد.
در جریان انتخابات ریاست‌جمهوری اخیر توییتر و دیگر شبکه‌های اجتماعی با تخمین رفتار ترامپ عملا خود را برای تمام حرکات او آماده کرده بودند به این ترتیب توییتر به ابزاری بر ضدترامپ تبدیل شد به‌طوری‌که در روزهای انتخابات توییتر با برچسب‌های متعددی که به پست‌های توییت ترامپ می‌زد عملا اعتبار حرف‌های زده شده از سوی قدرتمندترین فرد ایالات‌متحده را در بدو مطرح شدن مورد تردید قرار می‌داد. کار حتی به جایی رسید که در روز اعلام آرای برخی ایالت‌های کلیدی توییتر چندین توییت ترامپ را به محض پست شدن مخفی کرد. ترامپ در پاسخ به چنین نظارت بی‌سابقه‌ای که در حساس‌ترین لحظات عمر سیاسی‌اش مطرح می‌شد توییتر را مورد انتقاد شدید قرار داد.
توییتر اما به این هم بسنده نکرده و اعلام کرده از ۲۰ ژانویه اکانت ترامپ را از ذیل «اکانت رهبران جهان» خارج می‌کند و از این پس با ترامپ مانند یک فرد عادی رفتار می‌شود. ویژگی «اکانت رهبران جهان» باعث می‌شود اکانت روسای کشورهای مختلف حساب سیاسی محسوب شود که مشمول نظارت‌های عمومی قرار نگیرند. این یعنی محتوای این اکانت‌ها از طرف توییتر نظارت می‌شود اما محتواهای منتشر شده باعث مسدود شدن یا برخوردهای مقرراتی نمی‌شود.
رابطه دو طرفه
با این حال ترامپ هیچ‌گاه توییتر را رها نکرده است. او به این شبکه اجتماعی آن‌قدر وابسته است که بسیاری او را رئیس‌جمهور توییتری می‌خوانند به همین دلیل به رغم این برخوردها او این شبکه را ترک نکرده است.
توییتر در جریان انتخابات حتی اکانت استیو بنن (Steve Bannon) مشاور جنجالی ترامپ را که خواستار اعدام مقامات فدرال (که به ادعای وی در تقلب انتخاباتی دست داشته‌اند) بود برای همیشه مسدود کرد طرفداران ترامپ ناامید از توییتر به یک شبکه جدید رو آورده‌اند که به گفته آنها آزادی بیان را پاس می‌دارد. نام این شبکه جدید Parler است که گفته می‌شود حالا به یکی از پردانلودترین اپلیکیشن‌ها تبدیل شده است. این شبکه اجتماعی در سال ۲۰۱۸ تاسیس شده و محافظه‌کاران و سیاستمداران تندرویی چون سناتور تد کروز هم به آن پیوسته‌اند و هم طرفدارانشان را به عضویت در آن دعوت کرده‌اند.
دیگر شبکه‌های اجتماعی هم هرچند رفتاری به تندی توییتر با ترامپ نداشتند اما در نادرست اعلام کردن برخی ادعاهای او از جمله ادعای تقلب در انتخابات تردید نکردند. فیس‌بوک و اینستاگرام از جمله شبکه‌هایی بودند که تلاش زیادی روی کنترل محتواهای انتخاباتی نشان دادند. شائبه نفوذ خارجی در انتخابات سال ۲۰۱۶ فیس‌بوک را تا مدت‌ها زیر ضرب رسانه‌ها و سیاسیون قرار داد و این شبکه اجتماعی نمی‌خواست ماجراهای چهارسال قبل تکرار شود.
با این حال برخورد فیس‌بوک و اینستاگرام با ترامپ قابل مقایسه با توییتر نبود. مارک زاکربرگ مدت‌ها قبل از انتخابات در این باره نظرات خود را بیان کرده و گفته بود «بهترین راه پاسخگویی به سیاستمداران از طریق رای دادن است و ما باید به رای‌دهندگان اعتماد کنیم تا خودشان قضاوت کنند».
انحراف افکار عمومی
ترامپ در طول دوران ریاست‌جمهوری خود نشان داده به قدرت برخی ابزارها به خوبی آگاه است. استفاده او از شبکه‌های اجتماعی نمود بارز این قضیه است. یک تحقیق جدید که توسط Nature Communications انجام شده نشان می‌دهد ترامپ از توییتر عمدتا برای انحراف افکار عمومی از موضوعی که علیه وی در رسانه‌ها مطرح شده بهره می‌گیرد.
استفان لواندوفسکی، پروفسور روان‌شناسی شناختی دانشگاه بریستول، در این مورد گفت: «تجزیه و تحلیل ما و شواهد تجربی این نظریه را نشان می‌دهد که هر زمان که رسانه‌ها چیزی تهدید‌کننده یا سیاسی برای رئیس‌جمهور ترامپ گزارش می‌کنند، اکانت او به‌طور فزاینده‌ای در مورد موضوعات نامربوط که نقاط قوت سیاسی وی را نشان می‌دهند، اطلاعات منتشر می‌کند. این انحراف سیستماتیک توجهات را از موضوعی که به‌طور بالقوه به او آسیب می‌رساند، دور می‌کند.»
براساس این گزارش از آغاز نامزدی ترامپ در سال ۲۰۱۵، حدود ۳۰ هزار توییت در حساب ترامپ منتشر شده‌است.
این مطالعه نشان داد به‌خصوص در دوره‌ای که رابرت مولر درحال رسیدگی به دخالت انتخاباتی ترامپ بود ترامپ با توییت‌هایی درباره شغل، چین و مهاجران تلاش کرد توجه افکار عمومی را از آن موضوع منحرف کند. این تحقیق براساس الگوریتم تکرار‌شونده‌ای که در توییت‌های ترامپ و دایره لغات مورد استفاده آن انجام گرفت چنین نتیجه گرفت که این‌کار تاکتیکی هوشمندانه و آگاهانه بوده است.
با این حال استراتژی متفاوت شبکه‌های اجتماعی با تحلیل‌ها و بازتاب‌های مختلفی هم روبه‌رو شده است. به گفته متخصصان برخورد متفاوت با موضوعات مشابه می‌تواند باعث سردرگمی کاربران شود. متخصصان معتقدند پلت‌فرم‌ها (شبکه‌های اجتماعی) باید درباره تصمیمات خود و نحوه اجرای آن شفاف‌تر باشند. محققان هنوز باید بررسی کنند که برچسب‌ها چگونه کار می‌کنند و چه تاثیری دارند. Claire Wardle مدیر First Draft News یک نهاد غیرانتفاعی که روی انتشار اطلاعات غلط دراینترنت فعالیت می‌کند معتقد است: برچسب زدن بینندگان را گیج می‌کند و نسبت به استفاده از آن و کارکرد آن در شبکه‌های اجتماعی چندان خوش‌بین نیستم.
او می‌گوید: باید مراقب باشیم و فرض نکنیم هر نوع برچسب یا مداخله در محتوا سودمند است.
