نقش سیستم‌های خبره در تولید سبز
زنجیره تامین سبز می‌تواند با استفاده از منابع سبز، هزینه‌های تولید و آلودگی محیط‌زیست را کاهش داده و باعث رشد اقتصادی، ایجاد مزیت رقابتی نسبت به رقبا و رضایتمندی بیشتر مشتریان شود. پیاده‌سازی زنجیره تامین سبز، تصویر مثبت و شهرت بنگاه اقتصادی را به‌دنبال داشته و فرصت بهتری را برای صادرات محصولات تولیدی فراهم می‌آورد و با کاهش ضایعات، بازیافت و بازسازی مجدد مواداولیه، نوآوری‌ها و تکنیک‌های جدید را برای محافظت از پایداری محیط‌زیست در پی خواهد داشت. سال‌هاست که در تولیدکنندگان سنتی، انتخاب درست تامین‌کننده دغدغه‌ای بزرگ است. یکی از موانع این امر تاثیر تمایلات و جهت‌گیری‌های شخصی تصمیم‌گیرندگان در انتخاب تامین‌کننده است. گاهی تصدی طولانی یک فرد در سمت خرید قطعات و مواد اولیه باعث به‌وجود آمدن رابطه غیررسمی بین او و تامین‌کنندگان شده و در تصمیم‌گیری وی تاثیرگذار می‌شود لذا وجود یک سیستم تصمیم‌گیری که جوانب مختلف کیفی، کمی، زیست‌محیطی و... را در نظر گرفته و بهترین تامین‌کننده را در سریع‌ترین حالت و بدون دخالت انسان انتخاب کند، ضروری و اجتناب‌ناپذیر است.
سیستم پشتیبانی تصمیم‌گیری هوشمند یا اصطلاحا سیستم خبره سیستمی است که تصمیم‌ها را با در نظر گرفتن کلیه جوانب مربوطه با سرعت و بدون وقفه اتخاذ می‌کند و با گرفتن بازخورد تصمیم‌‌های بعدی خود را اصلاح می‌کند. به عبارت دیگر سیستم خبره، برنامه رایانه‌ای است که تفکر فرد متخصص در یک زمینه خاص را شبیه‌سازی کرده و در پایگاه دانش خود الگوهای منطقی را که متخصص براساس آنها تصمیم‌گیری می‌کند، ثبت و براساس آن الگوها، مانند انسان تصمیم‌گیری می‌کند. نکته جالب در این سیستم‌ها این است که آنها همواره براساس شرایط جدید و دریافت نتایج قبلی تصمیمات خود را کارآمد و به‌روز می‌کنند، بنابراین مهم‌ترین بخش سیستم خبره پایگاه دانش آن است که معمولا در ابتدا از طریق انجام مصاحبه و تکمیل پرسشنامه توسط افراد متخصص در آن حوزه ایجاد و تکمیل می‌شود، سپس مضامین نظرات، ثبت و کدگذاری شده و طی تحلیل، موارد تکراری و مشابه حذف و به تعدادی مقوله مشخص و اثرگذار منتهی می‌شود. در همین راستا طی مصاحبه با تنی چند از متخصصان صنعت و صاحب‌نظر در مسائل زیست‌محیطی، مقوله‌های زیر، حاصل شد که می‌توان آنها را علاوه بر پارامترهای معمول در انتخاب تامین‌کننده همچون رتبه قیمت و کیفیت کالای تامین‌کننده بین رقبا، به‌عنوان رکوردهای اولیه یک سیستم خبره انتخاب تامین‌کنندگان سبز تلقی کرد.
۱- محصول سبز: قابلیت بازیافت محصول استفاده شده و لوازم جانبی آن، بسته‌بندی سبز، هزینه دفع قطعات در پایان عمر مفید محصول، داشتن گواهی‌نامه‌های سبز بودن، تولید سبز، قابلیت استفاده مجدد محصولات استفاده‌شده و لوازم جانبی آنها، تولید مجدد و قابلیت دفع کامل مواد زائد.
۲- میزان نوآوری سبز: قابلیت‌های فناورانه سبز یا میزان پیاده‌سازی سبز یا میزان پیاده‌سازی تکنولوژیکی پاک، طراحی سبز، برنامه‌ریزی فرآیند سبز، طراحی محصول قابل بازیافت، طراحی محصول تجدیدپذیر یا محصولی که با کمترین استفاده از انرژی‌های تجدیدناپذیر تولید می‌شود همچنین پروژه R&D سبز و قابلیت طراحی مجدد محصول برای استانداردهای زیست‌محیطی.
۳- نحوه حذف، کاهش یا مدیریت مواد خطرناک (ROHS) شامل موادی می‌شود که خطرات کوتاه‌مدت همچون مسمومیت حاد آنی دارند یا موادی که خطرات بلند‌مدت زیست‌محیطی یا مسمومیت مزمن در اثر تماس مکرر و سرطان‌زایی، پایداری زیاد در مقابل فرآیندهای حذف مسمومیت مانند تجربه زیستی و ایجاد آلودگی در آب‌های سطحی و زیرزمینی داشته باشند.
۴- کنترل آلودگی: بازیافت پسماندها و ضایعات و جلوگیری از آلایندگی آب، خاک و هوا.
۵- مدیریت کیفیت جامع زیست‌محیطی (TQEM) بر کاهش ضایعات و کارآیی محصول تاکید دارد و از الزامات اولیه آن دارا بودن آیین‌نامه‌های زیست‌محیطی همچون ایزو ۱۴۰۰۰ است.
۶- تصویر سبز: این عامل شامل مواردی چون نسبت مشتریان سبز به کل مشتریان، سهم بازار مشتریان سبز یا حفظ مشتریانی که عادات خرید سبز دارند.
با استخراج عوامل فوق و ثبت آنها در پایگاه دانش سیستم خبره و وزن‌دهی به هریک، موتور استنتاج سیستم بهترین تامین‌کننده سبز را بدون هرگونه تبعیض و در سریع‌ترین زمان ممکن انتخاب می‌کند.
