رشد استفاده از نرم‌افزارهای نظارتی در دورکاری دوران کرونا
نظارت بر کارکنان با چشم پنهان
براساس گزارش‌ها، استفاده از نرم‌افزارهای نظارتی طی چند ماه گذشته افزایش چشمگیری یافته که ثابت می‌کند کارفرمایان تلاش دارند تا فعالیت‌های کارمندان خود را طی دورکاری، تحت‌نظر داشته باشند. طیف وسیعی از نرم‌افزارها و ابزارها وجود دارند که کارفرمایان آنها را برای دانلود به کارمندان خود معرفی کرده‌اند. مثلا Hubstaff یکی از این نرم‌افزارهاست که کلمات تایپ شده با کیبورد، حرکات موس و وب‌سایت‌های مشاهده شده کاربر را نشان می‌دهد. سرویس Time Doctor، از این هم فراتر می‌رود و ویدئویی از صفحه نمایش کاربر ضبط می‌کند. این نرم‌افزار همچنین از طریق وب‌کم سیستم کاربر، هر ۱۰ دقیقه یک بار از شخص وی نیز عکس می‌اندازد تا کارفرما بتواند مطمئن شود که کارمند پشت سیستم خود حضور دارد. نرم‌افزار Isaak نیز ابزاری است که توسط شرکت انگلیسی Status Today توسعه یافته و ارتباطات بین کارمندان را نظارت می‌کند تا مشخص کند کدام کارمند بیشتر از دیگران فعالیت می‌کند. این سرویس با جمع‌آوری داده‌ها از کارمندان، مشخص می‌کند که کدام شخص تاثیر بیشتری در پیشروی کار و پروژه دارد. اما شرکت دیگری، پا را از این هم فراتر گذاشته است. این شرکت یک نرم‌افزار با کمک تکنولوژی یادگیری ماشینی توسعه داده که می‌تواند تشخیص دهد کدام کارمند وظایف خود را سریع‌تر انجام می‌دهد. این ابزار به هر کارمند، نمره بهره‌وری می‌دهد و به همین ترتیب کار مدیریت کارمندان برای کارفرما راحت‌تر می‌شود. البته میزان نتیجه بخش بودن این شیوه، به کیفیت ارتباط بین کارفرما و کارمندان ارتباط زیادی دارد.
مالک یا کارفرما؟
اما آیا نظارت سیستم‌های کارمندان توسط کارفرما، تا به این سطح، منطقی به‌نظر می‌رسد؟ آن هم تنها به این دلیل که کارفرما به کارمند پول می‌دهد؟ موضوع حریم خصوصی کاربران و اندازه آن کجاست و کارفرمایان تا چه حد می‌توانند حریم شخصی کاربران را که در دوره دورکاری از منزل مشغول به کارند نقض کنند؟
منتقدان معتقدند که نظارت‌های موجود در محل کار، به اعتماد بین طرفین خدشه وارد کرده و خلاف اخلاقیات است. گروه‌های حامی حقوق کارگران نیز می‌گویند که چنین سیستم‌هایی باید صرفا بعد از رضایت کارمندان مورد استفاده قرار بگیرد. خانم Cori Crider یکی از موسسان یک شرکت غیرانتفاعی فعال در حوزه قانون به نام Foxglove است. این شرکت در زمینه مبارزه با سوءاستفاده از تکنولوژی در محیط‌های کاری فعالیت دارد. کرایدر می‌گوید: «چنین فضایی می‌تواند توازن قدرت را بین کارفرما و کارمند، بر هم زده و به حس مسوولیت‌پذیری کارمند خدشه وارد کند.» نظرها در این باره مختلف است اما در هر صورت، چنین سیستم‌هایی وجود دارند و افراد زیادی نیز از آنها استفاده می‌کنند به‌خصوص با وجود شرایط کنونی دنیا که کار کردن از خانه بیشتر از قبل افزایش یافته است. نرم‌افزار جدیدی که در این حوزه توسعه پیدا کرده، Enaible نام دارد و مدیرعامل آن تامی‌ویر است. این استارت‌آپ آمریکایی نوعی نرم‌افزار جدید نظارتی طراحی کرده که به گفته ویر، طی 6 تا 12 ماه آینده بسیار فراگیر خواهد شد. ویر معتقد است اکثر ابزارهایی که در بازار وجود دارند، کافی نیستند. ویر می‌گوید: «تصور کنید می‌خواهید کار کسی را مدیریت کنید، شما می‌توانید تمام روز بایستید و او را تماشا کنید و مدام به او پیشنهاد کنید که کارش را چطور بهتر انجام دهد. این کاری است که سیستم ما انجام می‌دهد.» ویر با 20 سال سابقه مدیریت‌عاملی، در سال 2018 شرکت Enaible را پایه‌ریزی کرد. این شرکت همین حالا نیز سیستم خود را برای چند شرکت بزرگ در سراسر دنیا عرضه کرده است از جمله آژانس گمرک دبی-Dubai customs agency و Omnicom Media Group(یک شرکت ارتباطات و بازاریابی چند ملیتی). ویر می‌گوید که بعد از شیوع ویروس کرونا در دنیا، میزان تقاضا برای استفاده از سیستم توسعه یافته توسط این شرکت، بیش از 4 برابر شده که حجم بی‌سابقه‌ای برای شرکت محسوب می‌شود.
نرم‌افزار Enaible که به‌عنوان «پلت‌فرم هوشمند بهره‌وری» نیز شهرت دارد، کاری فراتر از دنبال کردن ایمیل‌ها و اکانت‌های اسلک و زوم کاربر یا جست‌وجوی‌های وب او را انجام می‌دهد. به عقیده وی هیچ‌کدام از این سرویس‌ها نمی‌تواند میزان دقیق کیفیت کار کردن کارمند را مشخص کند و تنها نشان می‌دهد که آیا کسی کار می‌کند یا خیر. این نرم‌افزار بعد از راه‌اندازی، تمام‌مدت در پس‌زمینه - بک گراند- سیستم کاربر فعال می‌ماند و تمام داده‌هایی که شرکت برای نظارت کارمندان خود مشخص کرده را دنبال می‌کند. این سیستم، با استفاده از الگوریتم‌ها، جریان کار معمول هر کارمند را مشخص می‌کند: چه چیزی- مثلا یک ایمیل یا یک تماس صوتی- می‌تواند کارمند را ترغیب کند که وظیفه مدنظر را سریع‌تر انجام دهد یا اینکه انجام یک کار چقدر زمان می‌برد.
نمره بهره‌وری
بعد از یادگیری الگوی معمول و رفتار کاری کاربر، سیستم به هر کارمند امتیازی تحت‌عنوان «نمره بهره‌وری» از صفر تا 100، اطلاق می‌کند. نمره بهره‌وری هر فرد همچنین مشخص می‌کند که رفتار یک کارمند تا چه میزان روی فعالیت دیگر هم‌تیمی‌هایش نیز تاثیرگذار بوده است. البته این سیستم محدودیت‌های خودش را دارد. مثلا اینکه این سیستم بهترین جواب را زمانی می‌دهد که کارمندان دائما وظایف تکرار شونده انجام دهند مثلا در یک مرکز جوابگویی تلفن یا دپارتمان پشتیبانی فروش کالا. به عبارت دیگر چنین سیستمی برای کارهای پیچیده‌تر و خلاقانه‌تر، مناسب نیست.
Enaible کاربرد دیگری نیز دارد. با افزایش سرسام‌آور هزینه‌ها و تمایل بیشتر کارآفرینان به صرفه‌جویی در وقت، نرم‌افزار Enaible می‌تواند به کمک کارفرما آمده و مشخص کند که وجود کدام کارمند برای تداوم رشد و توسعه شرکت کلیدی است و وجود کدام کارمند بی‌تاثیر است. به این ترتیب رئیس یک شرکت می‌تواند برای تعدیل نیرو، انتخاب‌های بهتری داشته باشد. علاوه بر این، تاکتیک‌های انگیزشی و افزایش تمرکز نیز به کارمندان ارائه می‌شود. اما مشکل چنین سیستم‌هایی این است که می‌تواند شامل الگوریتم‌هایی شود که در آنها تبعیض‌ها و جانبداری‌های پنهان اعمال می‌شود. این واقعیت، با وجود غیراخلاقی و غیرمنصفانه بودن، غیرقابل پیگیری قضایی است و در اینجا بحث حقوق کارمندان مطرح می‌شود. کرایدر معتقد است که راه‌های بهتری برای انگیزه دادن به کارمندان وجود دارد. وی می‌گوید:«چیزی که شاهد آن هستیم، تلاش برای تبدیل انسان به ماشین و به مرور، جایگزین شدن جایگاه‌های شغلی انسان‌ها توسط ماشین‌هاست. یک کارآفرین باید محیطی ایجاد کند که کارمندانش در آن احساس امنیت و اعتماد داشته و با خیال راحت کار خود را انجام دهند.»
