جزئیات پرتاب ناموفق ظفر

روند عمومی ساخت و پرتاب ماهواره‌های ایرانی تاکنون به این صورت بوده که ساخت خود ماهواره با سفارش وزارت ارتباطات توسط مراکز علمی و تحقیقاتی مانند دانشگاه‌ها انجام می‌گیرد، ولی ساخت و پرتاب موشک (ماهواره بر) آن توسط وزارت دفاع انجام می‌شود. ماهواره ظفر از طریق پایگاه فضایی امام خمینی ( ره ) پرتاب شد پروژه‌ای که بر اساس مصوبه شورای عالی فضایی کشور ازسوی سازمان صنایع هوافضای وزارت دفاع اجرا و تکمیل شده است. سخنگوی گروه فضایی وزارت دفاع پس از پرتاب ظفر به «ایسنا» گفته است که سازمان فضایی وزارت دفاع به‌عنوان نخستین پرتاب‌کننده ماهواره در جهان اسلام مسوولیت طراحی، ساخت و بهره‌برداری تخصصی از پایگاه امام را برعهده دارد. او در توضیح پرتاب ظفر گفت: در ماموریت پرتاب ماهواره «ظفر» توسط ماهواره‌بر «سیمرغ» کلیه فرآیندهای پرتاب فضایی از قبیل مونتاژ مراحل ماهواره‌بر و ماهواره، تست‌های پیش پرتاب، تزریق سوخت و پیش فشارگذاری، به‌طور کامل به انجام رسید. فرآیند پرتاب و استارت موتورهای مرحله یک ماهواره‌بر و جدایش مراحل و استارت موتور مرحله دو به درستی انجام شد و در انتهای مسیر، ماهواره‌بر به سرعتِ مورد نیاز جهت تزریق ماهواره در مدار مورد نظر نرسید. بر اساس اعلام روابط عمومی وزارت دفاع، اهداف تحقیقاتی مدنظر از این پرتاب محقق شده است و داده‌های تله‌متری از فرآیند پرتاب به‌طور کامل احصاء شده که با تحلیل این داده‌ها و تطبیق عملکرد زیرسیستم‌ها با طراحی انجام شده، بهینه‌سازی‌های لازم جهت پرتاب آتی انجام خواهد شد. ماهواره ظفر با ۳ ماموریت اصلی «تصویربرداری»، «ذخیره و ارسال داده» و «اندازه‌گیری تشعشعات فضایی» در دانشگاه علم و صنعت ایران در مدت ۳ سال و در دو نمونه

«ظفر -۱» و «ظفر-۲» طراحی و ساخته شده است.

ماهواره ظفر توسط دانشگاه علم و صنعت طراحی و ساخته شد. این دانشگاه قبل از این ماهواره نوید را ساخته بود و این دومین ماهواره ساخت این دانشگاه است.  بخش زمینی ماهواره ظفر شامل ایستگاه تله‌کامند (سیستم ارسال دستورات از یک نقطه‌مرکزی برای سایر نقاط راه دور)، تله‌متری (اندازه‌گیری)، دریافت تصویر، مدیریت محموله ذخیره و ارسال است. همچنین ایستگاه‌ کنترل و فرمان ماهواره و ایستگاه دریافت تصاویر ماهواره «ظفر» در سه ایستگاه فضایی در سطح کشور نصب و راه‌اندازی شد. وزیر ارتباطات که از حدود یک هفته قبل مرتبا درمورد ماهواره ظفر اطلاع‌رسانی می‌کرد در یکی از توییت‌های خود هزینه ساخت دو ماهواره ظفر را کمتر از ۲ میلیون یورو عنوان کرد و نوشت که ارزش تصاویر ارسالی آن بیش از ۱۰ میلیون یورو است. این ماهواره نسبت به ماهواره نوید قابلیت عکسبرداری رنگی با قدرت تفکیک بهتری دارد. جهرمی همچنین برای این پرتاب تعدادی از فعالان رسانه‌ای و کاربران شبکه‌های اجتماعی را به محل پرتاب ماهواره برد.  در همین حال به نوشته «ایرنا» در شب پرتاب این ماهواره صداهای مهیبی در منطقه سرجنگل و چاه احمد زاهدان برخی از مردم منطقه را نگران کرد که به گفته معاون امنیتی انتظامی استاندار سیستان‌وبلوچستان این صدا احتمالا ناشی از سقوط برخی قطعات جدا شده از (موشک ماهواره بر) ظفر است.  خود ماهواره ظفر به گفته وزیر ارتباطات در اقیانوس هند سقوط کرده است.

 سابقه پرتاب ماهواره‌های ایرانی

پروژه ماهواره ظفر، نخستین تلاش کشور برای قرار دادن یک ماهواره در مدار زمین نیست. پیش از این نیز ماهواره‌های «دوستی» دانشگاه صنعتی شریف و «پیام» دانشگاه صنعتی امیرکبیر از پروژه‌های فضایی بودند که پرتاب آنها با شکست مواجه شد. در دی‌ماه سال گذشته، وزیر ارتباطات با انتشار توییتی از قرار نگرفتن ماهواره پیام در مدار خبر داد. به گفته وزیر ارتباطات، «ماهواره با طی دو مرحله موفق، در مرحله سوم به سرعت کافی نرسید و پیام در مدار آرام نگرفت». در واقع، علت سقوط پیام، سرعت اولیه ناکافی ماهواره اعلام شد و بقایای آن در اقیانوس هند افتاد. وزیر در توییتی که از سقوط پیام خبر داده بود، به پروژه بعدی تحت عنوان ماهواره دوستی اشاره کرد. با این حال، ماهواره «دوستی» دومین پرتاب ناموفق بود که به کارفرمایی سازمان فضایی ایران، توسط دانشگاه صنعتی شریف طراحی و ساخته شده است. البته در این میان، به گزارش خبرگزاری «ایسنا» چند پرتاب ماهواره انجام گرفته که به‌طور محدود در مدار قرار داشتند. برای مثال، ماهواره امید در ۱۵ بهمن ۱۳۸۷ در مدار فضا قرار گرفت. اما در ۵ اردیبهشت ۱۳۸۸ با جو غلیظ مناطق غربی آمریکای جنوبی و اقیانوس آرام برخورد کرد و به کار ۸۲ روزه خود پایان داد. ماهواره دیگر رصد بود که ۲۵ خرداد در مدار جای گرفت، اما در روز ۱۵ تیر ماه سال ۱۳۹۰ مجددا وارد جو شد و به عمر تقریبا سه هفته‌ای خود پایان داد. پرتاب ماهواره فجر در سال ۱۳۹۲ انجام گرفت، اما طول عمر این ماهواره بیش از ۵/ ۱ سال نبود. ماهواره دیگر نیز نوید بود که پس از دو ماه در اوایل سال ۹۱ سقوط کرد. تصاویر دریافتی از آن دارای کاربردهای عملیاتی در حوزه‌های جو و علوم هواشناسی، منابع و بلایای طبیعی است.