چارچوب انقباضی بودجه وزارت ارتباطات

در بودجه پیشنهادی دولت برای سال آینده بودجه برنامه توسعه دولت‌الکترونیک ۱۷/ ۷۴میلیارد تومان برآورد شده است که در مقایسه با سال گذشته رشدی بالغ بر ۷/ ۲۶ میلیارد تومان را نشان می‌دهد. این بودجه اختصاصی بخشی از بودجه سازمان‌ها و ارگان‌هایی بوده که در بودجه سالانه سهم دارند. برای نمونه، بخش عمده مصارف این بودجه در این سازمان‌ها به ایجاد و ارتقای سامانه‌های اداری و تخصصی، به‎روز کردن بانک‎های اطلاعاتی، گسترش ارائه خدمات به‌صورت الکترونیکی، مکانیزه کردن خدمات و اقداماتی از این دست اختصاص داده شده است. ظاهرا این بودجه در میان سازمان‌های مختلف توزیع شده است و ردیف بودجه اختصاصی برای دولت الکترونیک وجود ندارد. در این راستا، رضا باقری‌اصل، معاون دولت الکترونیک سازمان فناوری اطلاعات در گفت‌وگو با «دنیای اقتصاد» گفت: بودجه متمرکزی برای توسعه دولت الکترونیک در نظر گرفته شده است. اگر چه در سال‌های گذشته، رقم در نظر گرفته شده ۵۰میلیارد تومان و در یک سالی هم ۱۰۰ میلیارد تومان بود، با این حال، در آن زمان هم بودجه اختصاص نمی‌یافت و رقم تخصیصی آن صفر بوده است.

اتفاقی که افتاده نشان‌دهنده این است که در حقیقت ما تغییر عمده یا رشدی را در حوزه دولت الکترونیک به‌طور عمده نداریم. وی افزود: در بودجه برنامه‌ای، بودجه توسعه دولت الکترونیک بین دستگاه‌ها توزیع شده و ربطی به وزارت ارتباطات ندارد. البته این بودجه برنامه‌ای دولت الکترونیک، اندکی افزایش پیدا کرده است، ولی اندکی افزایش در مقایسه با رشدی که داشته و نیازمندی‌های توسعه دولت الکترونیک و سودآوری که می‌تواند داشته باشد چشمگیر نیست. این مساله واکنش وزیر ارتباطات را به همراه داشت به‌طوری که محمدجواد آذری‌جهرمی در صفحه شخصی خود در توییتر از رئیس‌جمهور خواست با توجه به اشاره وی به لزوم شفاف‌سازی در بودجه و ضرورت توسعه دولت الکترونیک، گفته شود ردیف بودجه توسعه دولت الکترونیکی که مورد تاکید همه مسوولان نظام است و در سخنان رئیس‌جمهور هم مورد تاکید قرار گرفته، کجاست و بناست چگونه هزینه شود.

به گفته معاون دولت الکترونیک سازمان فناوری اطلاعات در گفت‌وگو با «دنیای اقتصاد»، بودجه وزارت ارتباطات انقباضی بسته شده است. برای نمونه، یکی از ردیف‌های بودجه وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات بحث توسعه زیرساخت‌های دولت هوشمند و تولید محتوای بومی بوده که در قانون بودجه سال ۹۷ بالغ بر ۲۴۷میلیارد تومان بوده ولی در بودجه سال آینده به ۲۴۴ میلیارد تومان تقلیل یافته است. همچنین یکی از ردیف‌های دیگر که جزو متفرقه‌ها بوده، ردیف کارت هوشمند ملی است که آن هم از ۳۴۷ میلیارد تومان به ۲۷۰ میلیارد تومان تقلیل یافته است.  زیرساخت توسعه دولت هوشمند و تولید محتوای بومی ردیفی است مربوط به وزارت ارتباطات، که سه میلیارد تومان کاهش پیدا کرده است. وی افزود: ما بودجه برنامه‌ای بسیار زیاد یا قابل توجهی برای توسعه دولت الکترونیک نداشتیم. این کاملا مشهود است. علاوه بر آن فصولی که کم شده، در حوزه توسعه دولت الکترونیک و خدمات الکترونیک، نکته قابل توجهی که حاکی از تغییر راهبردی در بودجه‌ریزی حوزه دولت الکترونیکی باشد، مشاهده نمی‌شود.

براساس بند «ج» ماده واحده بودجه سال ۹۸، به وزارت ICT اجازه داده می‎شود ازطریق سازمان توسعه‌ای و شرکت‌های تابعه خود نسبت به مشارکت خصوصی- عمومی (public-private partnership) یا ppp داخلی و خارجی به‎منظور انجام طرح(پروژه)های دولت الکترونیک و توسعه خدمات الکترونیکی ازجمله هوشمندسازی مدارس اقدام کند. منابع موردنیاز برای سرمایه‌گذاری بخش دولتی از محل اعتبارات وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات و منابع داخلی شرکت‌های تابعه با تایید سازمان برنامه و بودجه کشور تامین می‌شود.

باقری اصل درخصوص این بند خاطرنشان کرد: در این بند منابع درآمدی برای وزارت ارتباطات تعریف شده و در واقع، مبلغی به بودجه وزارت ارتباطات اضافه نکرده است. همچنین دولت برای هوشمندسازی مدارس، هیچ بودجه‌ای در نظر نگرفته و در بودجه اعلام کرده وزارت ارتباطات از منابع داخلی تامین اعتبار کند. خود آن پروژه‌ای است که واقعا بدون اعتبارات لازم قابل انجام نیست. به هر حال امیدواریم با اختیارات از بند «ب» و «ج» تبصره ۱۸ ماده واحده بتوانیم با ایجاد اپراتورها و طرح‌های PPP این کمبود بودجه را جبران کنیم وگرنه راهکار دیگری به نظر نمی‌رسد.

بودجه ICT و نارضایتی وزیر

به هر حال، بودجه سالانه ماراتن سنگینی بین وزارتخانه با سازمان برنامه و بودجه است که این سازمان را متقاعد کند، به این میزان اعتبارات نیاز دارد تا در نهایت دولت بتواند رضایت مجلس را برای اختصاص اعتبار جلب کند. سهم وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات به همراه زیرمجموعه‌هایش از آن در سال آینده ۳۷ هزار و ۶۳۸ میلیارد و ۴۶۰ میلیون ریال است. از این میزان، رقم ۷ هزار و ۵۳۸ میلیارد و ۳۸۰ میلیون ریال بودجه هزینه‌ای و ۳۰ هزار و ۱۰۰ میلیارد و ۸۰ میلیون ریال، بودجه تملک دارایی‌های سرمایه‌ای است. همچنین بنابر پیش‌بینی دولت پیشنهاد شده درآمد فناوری اطلاعات و ارتباطات در بودجه سال آینده ۶۴۰۰ میلیارد تومان باشد. براساس آن، واگذاری‌های سرمایه‌ای و واگذاری دارایی‌های مالی، درآمدهایی را در بخش حق امتیاز شبکه و جریمه عدم انجام تعهدات بخش ICT، نامبرینگ (شماره‌گذاری مخابراتی) و مجوزهای صادر شده از سوی شورای عالی فضای مجازی پیش‌بینی کرده است.

طبق لایحه بودجه ۹۸، از بخش حق امتیاز شبکه و جریمه عدم انجام تعهدات بخش ICT رقم درآمدی ۶ هزار و ۹۰ میلیارد تومان و از بخش نامبرینگ، ۸۶ میلیارد و ۱۰۰ میلیون تومان درآمد برای سال مالی ۹۸ پیش‌بینی شده است. همچنین از محل مجوزهای صادر شده از سوی شورای عالی فضای مجازی نیز پیش‌بینی درآمد یک میلیارد تومانی را کرده است. به گفته وزیر ارتباطات در توییتر، درآمدهای دولت در حوزه ارتباطات همان ۶۴۰۰ میلیارد تومان سال ۹۷ است. البته همان‌طور که انتظار می‎رفت در سال جاری از این میزان، تنها حدود ۵۲۰۰ میلیارد تومان محقق می‌شود و امسال سقف بودجه واقعی‌تر دیده شده؛ ممکن است با برخی تصمیم‌ها این عدد هم محقق نشود. همچنین وی یادآور شد: «مطابق مصوبه مجلس، همه درآمدهای حوزه ارتباطات باید در توسعه زیرساخت‌های آن هزینه شود. در قانون سال قبل این درآمدها به ۳۹ درصد تقلیل یافت. سال گذشته در بودجه ۹۷، یک‌هزار میلیارد تومان اعتبار برای توسعه اشتغال لحاظ شد که تخصیص کنونی آن صفر است. امسال اسما ۵۰ درصد اعتبارات بازخواهد گشت هر چند رسما را خدا می‌داند.»

یکی از انتقادات محمدجواد آذری‌جهرمی به لایحه بودجه سال ۹۸، چشم‌پوشی تصمیم‌گیرندگان نهایی آن از پیشنهادهای وزارت ارتباطات بود. طوری که به گفته وی در توییتر، از دو پیشنهاد وزارت ارتباطات شامل استفاده بهینه از باندهای فرکانسی ۷۰۰ و ۸۰۰ و تعیین تکلیف داکت‌ها و سیم مسی در لایحه بودجه خبری نیست.  وی در ادامه افزود: «از بین دو پیشنهاد استفاده بهینه از باندهای فرکانسی ۷۰۰ و ۸۰۰ که صرفه‌جویی گسترده در هزینه‌های سرمایه‌گذاری و نیز قدرت خلق ثروت چند هزار میلیاردی را داشت و نیز تعیین تکلیف داکت‌ها و سیم مسی که انحصار کنونی آن، مانع توسعه است، یکی به شورای عالی امنیت ملی ارجاع شد و دیگری به کمیسیون فرعی اقتصاد. این یعنی یک سال از دست دادن زمان.»