ارزان کردن غیر تحمیلی اینترنت

لیدا ایاز: هرچه ارزان‌تر کاربران راضی‌تر. این همه توصیفی است که می‌شود برای جلب نظرکاربران اینترنت در ایران عنوان کرد. کاربرانی که هر از چندگاهی با انتشار آمار جایگاه ایران در جدول مقایسه‌ای وضعیت اینترنت کشورها، شرایط‌شان را هم از نظر سرعت و هم قیمت با کشورهای پیشرو مقایسه می‌کنند. اگرچه نمی‌توان بخشی از این طیف همیشه ناراضی را راضی کرد، اما حالا بر مبنای ترویج این تفکر است که وزارت ارتباطات می‌خواهد بستری را مهیا کند که در فاز اول دسترسی به محتوای داخلی که بر بسترهای داخلی ارائه می‌شوند، هم ارزان‌تر و هم راحت‌تر شود. سیاستی که این پاداش را به کاربران می‌دهد، درصورتی که بخواهند از محتوای داخل استفاده کنند می‌توانند نصف بهای تعرفه‌ای که در گذشته به اپراتورها و شرکت‌های اینترنتی که مشترکشان هستند، پرداخت کنند. با وجود اینکه این مصوبه چندی پیش از سوی سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی صادر و در اوایل اسفندماه ۹۵ به تمامی اپراتورها ابلاغ شد، اما همچنان برخی گزارش‌ها نشان می‌دهد که این تعرفه از سوی اپراتورها و نیز شرکت‌های اینترنتی به‌صورت جسته و گریخته رعایت نشده و اغلب بسته‌های حجمی تعیین کرده‌اند که کاربران تنها با خرید آنهاست که مشمول این تخفیف می‌شوند. همچنین برخی از اپراتورها با اجرای آن در بخش اینترنت آزاد سعی کرده‌اند تا این تخفیف را برای آن دسته از کاربرانی که از اینترنت آزاد استفاده می‌کنند اعمال کنند و هنوز هم نحوه محاسبه این اعداد و ارقام مشخص نیست.

این موضوع ناشی از آن است که اپراتورها می‌گویند: پیش از این با تخصیص بسته‌های اینترنتی ارزان‌تر به کاربرانشان این تخفیف را اعمال کرده‌اند و لزومی به اجرای مصوبه سازمان تنظیم مقررات نمی‌بینند. مصوبه‌ای که برخی از کارشناسان معتقدند تحمیلی و دستوری است. اما سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی در پاسخ به «دنیای اقتصاد» درباره این ابهامات به مصوبات کاهش تعرفه پنهای باند بین‌الملل اشاره می‌کند. بر اساس اعلام این سازمان، مطابق با مصوبات شماره‌های ۲،۳ و ۴ جلسه ۲۳۷ کمیسیون تنظیم مقررات ارتباطات، تعرفه پهنای باند بین‌الملل و همچنین تعرفه انتقال برای اپراتورها نسبت به قبل کاهش یافته است. بنابراین با توجه به کاهش تعرفه عمده‌فروشی پهنای باند اینترنت و انتقال، کمیسیون سقف تعرفه خدمات دسترسی به اینترنت برای مشترکین ثابت را طی مصوبه ۱-۲۳۷ و نیز سقف تعرفه خدمات داده تلفن همراه برای مشترکان سیار را طی مصوبه ۵-۲۳۷ کاهش داده است، بنابراین، این کاهش قیمت در سقف تعرفه‌های مصوب، قاعدتا باید در ارائه خدمت اینترنت به کاربر نهایی در تمامی انواع ارائه خدمات از قبیل فروش بسته یا مصرف آزاد اعمال ‌شود.

بر اساس اعلام روابط عمومی سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی دستورالعمل کاهش نرخ تعرفه پهنای باند به شرکت‌های ارائه دهنده خدمات اینترنتی ابلاغ شده و در مورد تخفیف سایت‌های مشخص، تمامی اپراتورها موظفند که برای کل ترافیک با منشأ داخلی تعرفه ترجیحی را اعمال کنند، اما به دلیل گستردگی و مشکلات اجرایی در مرحله اول، مقرر شده است که اپراتورها برای سایت‌های داخلی که از نظر فنی مشکل ندارند این تعرفه را اعمال کنند و مشکلات خود را برای عدم اعمال تعرفه برای سایر سایت‌ها به سازمان گزارش دهند.در حال حاضر اپراتورها بر اساس این دستورالعمل تعدادی سایت را اعلام کرده‌اند و درخصوص مشکلات فنی موضوع را به سازمان منعکس کرده‌اند که بر این اساس دستورالعمل‌های تکمیلی در حال تدوین است و به محض نهایی شدن ابلاغ و درخصوص اجرای آن نظارت خواهد شد. این سازمان می‌افزاید: «در راستای تحقق الزامات حاکم بر شبکه ملی اطلاعات و تفکیک ترافیک داخلی از ترافیک بین‌الملل، کمیسیون طی مصوبه شماره ۱-۲۵۱ سقف تعرفه ترافیک داخلی را ۵۰ درصد سقف تعرفه داده بین‌الملل تعیین کرده است و اپراتورها موظفند تعرفه ترجیحی را به تمامی ترافیک واجد شرایط میزبانی شده در داخل کشور اعمال کنند و البته وجود هرگونه مشکل برای اجرا درخصوص برخی ترافیک‌ها را باید به سازمان منعکس کنند.

اما یکی از ابهامات در شناسایی ترافیک داخل و سایت‌های مشمول این تخفیف است که سازمان تنظیم و مقررات رادیویی اعلام می‌کند تاکنون فهرستی را به‌عنوان فهرست سایت‌های صاحب محتوای داخل به اپراتورها اعلام نداشته است. برای شفاف شدن موضوع، پیش‌نویس دستورالعمل شناسایی ترافیک داخل تهیه و برای اخذ نظرات به دارندگان پروانه ارسال شد.به گفته مسوولان این سازمان اما اتخاذ این سیاست بدون اعمال فشار و تحمیلی بوده است. «به هیچ عنوان ارزان کردن اینترنت به‌صورت تحمیل بر اپراتورها و بدون در نظر گرفتن هرگونه پیش فرض لازم انجام نشده است، به گونه‌ای که ضمن کاهش برخی هزینه‌ها (هزینه پهنای باند بین‌الملل و انتقال) از اپراتور، IP ترانزیت داخلی نیز از سوی شرکت ارتباطات زیرساخت ایجاد شده است که از طریق آن محتوای داخلی که از مسیر غیر IXP به اپراتورها می‌رسد با میزان تعرفه ۱/ ۰ تعرفه اینترنت، محاسبه می‌شود. با توجه به تعرفه‌های ارائه شده از سوی اپراتورها هم در بخش ثابت و هم در بخش موبایل، کاملا رویکرد به سمت ارائه قیمت پایین‌تر از طریق طرح‌های تشویقی و حتی طرح‌های عادی قابل ملاحظه است.»

اخطار و هشدار

کاربران اما طیف خوشحال این ارزانی هستند و حالا از میان همان‌ها افرادی وجود دارند که پس از ابلاغ این مصوبات نسبت به رعایت نکردن آن از سوی اپراتورها و شرکت‌های تحت اشتراکشان اعتراض دارند. بر همین اساس هم بود که چندی پیش معاون سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی به این شرکت‌ها و اپراتورها اخطار داد. اینکه این اپراتورها پس از این تخلف چطور و چگونه جریمه خواهند شد هنوز مشخص نیست، اما حسین فلاح جوشقانی با اشاره به اخطار به ایرانسل و همراه اول برای کاهش تعرفه اینترنت داخلی اعلام کرد که پس از ابلاغ این مصوبه که اواخر اسفندماه ۹۵ به شرکت‌های اینترنتی انجام شد تقریبا تمامی شرکت‌های اینترنتی و اپراتورهای اینترنت ثابت (FCP) این مصوبه را اجرایی کرده و برای ۱۰۰ تا ۲۰۰ سایت داخلی پربازدید که خودشان به ما معرفی کردند، این تعرفه را اعمال کردند. به گفته او تنها شرکت مخابرات ایران و اپراتور اینترنتی‌های وب آن را اجرایی نکردند که براساس پروانه به آنها تذکر و اخطار داده شد.» او اظهار کرد: «همچنین مصوبه تفکیک ترافیک داخل از خارج و کاهش ۵۰ درصدی تعرفه اینترنت داخلی در حوزه دیتای موبایل، تنها توسط اپراتور رایتل انجام شده است؛ اما دو اپراتور ایرانسل و همراه اول این مصوبه را به‌صورت کامل اجرا نکرده‌اند.»

به گفته جوشقانی ایرانسل و همراه اول گفته‌اند که از نظر فنی مشکل دارند و این مصوبه را تنها برای مصرف آزاد ترافیک داخلی و خارج از خرید بسته اینترنتی اجرایی کرده‌اند، البته قول داده‌اند که با رفع مسائل فنی ازجمله ارتقای سیستم صورت حسابگیری (بیلینگ) این مصوبه را هرچه سریع‌تر اجرایی کنند. در هر حال ما به این دو اپراتور موبایل نیز اخطار داده ایم؛ چرا که بالغ بر ۴۰ روز است که از زمان اجرای مصوبه گذشته است؛ اما نتوانسته‌اند آن را به‌طور کامل اجرایی کنند، البته مشکلات فنی خود را در جلسات شبکه ملی اطلاعات عنوان کرده‌اند که امیدوارم به زودی این اقدام صورت گیرد. با وجود آنکه گفته می‌شود در رقابت برای کاهش نرخ تعرفه اینترنت داخل هنوز هم نمی‌توان به دلیل کمبود محتوای داخلی و جذاب برنده‌ای برای این مسابقه تعیین کرد اما این امیدواری وجود دارد که با بازگذاشتن دست سازندگان محتوا و دسترسی راحت‌تر به این اطلاعات فرهنگ ترویج و استفاده از شبکه‌های داخلی مطلوب، فراگیر شود.