گزارش مخفیانه از کارخانه آی‌فون

دنیای اقتصاد: تصور کنید ساعت ۷:۳۰ غروب سر کار می‌روید و قرار است تا ۱۲ساعت آینده در داخل کارخانه‌ای کار کنید که تنها وظیفه شما بستن یک پیچ به قسمت پشتی اسمارت‌فون‌ها است و این عمل را تا پایان شیفت کاری تکرار خواهید کرد. در طول روز داخل اتاق به همراه چند کارگر دیگر به استراحت می‌پردازید و غروب‌ها دوباره به محل کارتان بازمی‌گردید. اینها تجربیات «Dejian Zeng» پس از ۶هفته کار تابستانی در کارخانه آی‌فون در نزدیکی شهر شانگهای چین است. زندگی روزمره او در این ۶هفته، به زندگی صدها هزار کارگر چینی شباهت زیادی دارد. کسانی که روز و شب خود را صرف متصل کردن قطعات دیجیتالی مختلف کرده و نیازهای دنیای دیجیتالی را تامین می‌کنند. برعکس دیگر کارگران چینی، Zeng به پول حاصل از کار در این کارخانه هیچ نیازی نداشت.

وی دانشجوی فارغ‌التحصیل دانشگاه نیویورک است و تنها برای انجام پروژه تابستانی خود به این کارخانه آمده بود. این دانشجو ۶هفته از تابستان ۲۰۱۶ را در این کارخانه که در حومه شانگهای قرار دارد، گذرانده و در مصاحبه‌ای تجربیات خود را شرح داده است، از جمله اینکه ۴۵۰ دلار بابت یک ماه کار دریافت کرده یا اینکه اغلب کارگران شاغل در این کارخانه بضاعت مالی خرید آی‌فون را ندارند. این کارخانه که با اپل قرارداد بسته، پگاترون (Pegatron) نام دارد. اپل نیز همانند بسیاری از شرکت‌ها، تقریبا تمامی دستگاه‌های خود را در چین تولید و بسته‌بندی می‌کند. اپل با عقد قرارداد با کمپانی‌های چینی مانند شرکت پگاترون، تولید آی‌فون را در چین انجام می‌دهد. به تازگی این جریان به یکی از مشکلات سیاسی در ایالات متحده تبدیل شده است. ترامپ اخیرا از شرکت اپل خواسته که تولید آی‌فون را به خاک ایالات متحده منتقل کند تا از این طریق موقعیت‌های شغلی از دست رفته را به آمریکا بازگرداند. در ضمن، تولید محصولات اپل در خارج از آمریکا یکی از موارد مورد اعتراض گروه‌های مختلف بوده که همواره اعتراض و مخالفت خود را به ساعات کاری بالای کارگران و دستمزد کم آنها نشان داده‌اند.

برای مشاهده وضعیت این کارخانه‌ها و کارگران آنها، Zeng تابستان گذشته و با یک هویت ساختگی به کارخانه پگاترون رفت. البته قبل از آن نیز گزارش‌هایی در رسانه‌ها درباره شرایط کار در کارخانه تولید آی‌فون منتشر شده بود. در سال ۲۰۱۴، بی‌بی‌سی و Bloomberg پس از مشاهدات مخفیانه خود از این کارخانه ادعا کردند که اپل از نیروهای کاری خود بیش از ساعات کاری مجاز استفاده می‌کند. این همان چیزی است که Zeng نیز بر آن صحه می‌گذارد. سخنگوی اپل در مصاحبه اخیر خود اعلام کرده که تمامی کارکنان حاضر در شرکت‌های سازنده گوشی‌های آی‌فون، روی سطح زمین کار می‌کنند و هیچ کارگری در زیرزمین کار نمی‌کند. او در ادامه گفت: «در ۱۶مرحله بازرسی که از این کارخانه به انجام رسید‌، بازرسان به این نتیجه رسیدند که ۹۹درصد کارکنان کارخانه زیر ۶۰ساعت در هفته کار می‌کنند و میانگین ساعات کاری هفتگی آنها حدود ۴۳ساعت است. در پنج سال گذشته هم حقوق هفتگی کارکنان این کارخانه بیش از ۵۰درصد افزایش داشته است و مبلغ دریافتی کارگران شرکت پگاترون بیش از میانگین دریافتی کارگران در شهر شانگهای است.» شرکت پگاترون هیچ نظری در این باره اعلام نکرد. Zeng در این گفت‌وگو مشاهدات و تجربیات خود از کارخانه پگاترون را شرح داده که خواندن آن تصویر بهتری از پشت صحنه تولید آی‌فون پیش روی ما قرار می‌دهد.

وظیفه شما در این کارخانه چه بود؟

من در بخش نصب پایانی قطعات (FATP) کار می‌کردم. در این بخش من دو مسوولیت را بر عهده داشتم، ابتدا اسپیکر آی‌فون را به شاسی پشتی گوشی متصل می‌کردم و سپس یک پیچ روی آن می‌بستم. این تمام وظیفه‌ من در طول ساعات کاری بود که در ظاهر بسیار ساده به نظر می‌رسد اما باید آن را دوباره و دوباره تا پایان روز تکرار کنید.

محل خواب شما کجا بود؟

من در یک اتاق به همراه ۸ نفر دیگر زندگی می‌کردم. مکان خوابگاه از کارخانه حدود ۱۰دقیقه فاصله داشت بنابراین برای رفتن به آنجا یک اتوبوس تدارک دیده بودند. من در شیفت شب کار می‌کردم و ساعت ۶ یا ۶:۳۰ غروب از خواب بیدار می‌شدم. شیفت من ساعت ۷:۳۰ شروع می‌شد، من هم ساعت ۷ سوار اتوبوس می‌شدم و حدود یک ربع بعد به آنجا می‌رسیدم. بعد از ۲ ساعت کار حدود ۱۰ دقیقه استراحت به کارگران داده می‌شود و بسیاری از کارگران این ۱۰ دقیقه را صرف خوابیدن می‌کنند. اگر بخواهید یک نوشیدنی بخورید یا از سرویس بهداشتی استفاده کنید، باید یک مسیر طولانی را طی کنید تا به آنجا برسید. در این ۱۰ دقیقه تنها یک کار می‌توان انجام داد و انجام ۲ کار غیرممکن است. پس از شروع مجدد کار و پس از دو ساعت، این‌بار ۵۰ دقیقه زمان استراحت و صرف ناهار به کارگران داده می‌شود.

غذاها عموما از چند نوع سبزی یک تکه گوشت و برنج تشکیل می‌شوند. گاهی اوقات چند نوع میوه هم در کنار غذا به کارگران داده می‌شود. تمام کارکنان کارخانه غذای خود را در این سالن غذاخوری صرف می‌کنند. اگر غذایمان را زودتر از ۵۰ دقیقه صرف کنیم می‌توانیم باقیمانده وقتمان را بخوابیم. البته به‌صورت نشسته. اگر کادر شرکت کسی را در حالت درازکش ببینند، آی‌دی او را یادداشت کرده و به مدیر او گزارش می‌دهند، سپس مدیر شدیدا از او عصبانی می‌شود و در صورت تکرار این عمل، کارگر با جریمه نقدی روبه‌رو می‌شود. پس از صرف غذا هم دو نوبت دوساعته دیگر کار می‌کنیم که بین آن یک وقفه‌ ۱۰ دقیقه‌ای وجود دارد. پس از اتمام هشت ساعت کار، اگر به کار اضافه بر سازمان نیاز باشد، باید بازهم بمانیم و کار کنیم، اگر نیازی نباشد همگی مرخص می‌شوند. مقدار ساعات اضافه‌کاری به روزهای هفته بستگی دارد. روزهای جمعه تنها ۲ ساعت اضافه‌کاری داریم اما بین روزهای دوشنبه تا پنج‌شنبه، ساعات اضافه‌کاری حدود ۵/ ۲ ساعت خواهد بود. مقدار ساعاتی که یک کارگر در کارخانه می‌گذراند، با احتساب ساعات استراحت و ناهار حدود ۱۲ ساعت می‌شود.

پس از اتمام کار چه می‌کردید؟

برخی به کافی‌نت رفته و برخی دیگر هم بازی‌های کامپیوتری انجام می‌دادند. من معمولا با گوشی‌ خودم را سرگرم اینترنت می‌کردم.

آیا کارگران می‌دانند که در حال نصب قطعات گوشی چه شرکتی هستند؟

بله همه می‌دانند. حتی می‌توانند مدل گوشی را هم تشخیص بدهند. همه از این مساله کاملا آگاه هستند. زمانی هم که روی یک آی‌فون جدید که هنوز به بازار نیامده کار می‌کنیم، تدابیر امنیتی و نظارتی افزایش پیدا می‌کند.

آیا در بحث اضافه‌کاری و پرداخت آن مشکلی نداشتید؟ آیا برایتان سخت نبود؟

به نظرم اپل در این بخش طبق قوانین عمل می‌کند. اپل برای اضافه‌کاری ۵/ ۱برابر حقوق عادی را به کارگران پرداخت می‌کند و این مبلغ در روزهای شنبه دوبرابر می‌شود. از نظر من، مشکل اضافه‌کاری در این کارخانه، اجباری بودن آن است. اضافه‌کاری در ظاهر اجباری نیست اما وقتی برای انجام ندادن اضافه‌‌کاری درخواست می‌کنید، آنها با تو مخالفت می‌کنند و عملا مجبور به ماندن و انجام ساعات اضافه‌کاری می‌شوی. به نظر من مشکل اصلی در این بخش است.

منظورتان از اضافه‌کاری، بیش از ۶۰ ساعت در هفته است؟

منظورم بیش از ۸ساعت در روز است. در ضمن مدتی که من در آنجا کار می‌کردم خوشبختانه فصل پرکاری شرکت اپل نبود. یکی از دوستانم که هنوز در آنجا مشغول به‌کار است می‌گفت، پس از آغاز تولید انبوه آی‌فون ۷، حدود ۱۱روز بی‌وقفه (بدون تعطیلی روز یکشنبه) کار کرده‌ است. فکر می‌کنم سیاست‌های شرکت در فصل‌های متفاوت تغییر می‌کند. از نظر من کارگران به اندازه کافی زمان برای استراحت و انجام کارهای شخصی ندارند.

تو ۶ هفته در آنجا کار کردی، چقدر حقوق گرفتی؟

اولین حقوقی که برای یک ماه کار در آنجا گرفتم حدود ۳۱۰۰یوآن بود که معادل ۴۵۰دلار آمریکا می‌شود. البته این مبلغ از جمع حقوق پایه و حقوق اضافه‌کاری به‌دست می‌آمد. حقوق پایه‌ای که شرکت پرداخت می‌کند بر اساس حداقل حقوق مصوب توسط دولت شانگهای در نظر گرفته شده است.

آیا انتقال خط تولید آی‌فون به آمریکا امکان‌پذیر است؟

فکر نمی‌کنم چون کارگران چینی در اینجا ماهانه حدود ۴۰۰دلار حقوق می‌گیرند و این مقدار حقوق در آمریکا غیر قابل تصور است. در نتیجه اگر تولید چنین محصولاتی به آمریکا منتقل شوند، مطمئنا خیلی از بخش‌ها از طریق ماشین‌ها کنترل می‌شوند و انسان‌ها در انجام آنها دخالتی نخواهند داشت و در نتیجه موقعیت‌های شغلی زیادی هم به وجود نخواهد آمد.